Lange wachttijden in de transgenderzorg - reactie Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Hoe staat het met de twee oplossingen waar VWS aan werkt die destijds zijn benoemd in de beantwoording (zijnde het gremium transgenderzorg en de pilot ‘proactieve zorgbemiddeling’)?

Er wordt gewerkt aan de oprichting van een gremium transgenderzorg, dit heet het Landelijk Platform Transgenderzorg (LPT). Het LPT zal zich, met een brede vertegenwoordiging vanuit de transgenderzorg, voornamelijk gaan inzetten op de verbetering van de toegankelijkheid van de zorg voor transgenderpersonen. Het ministerie van VWS gaat ervan uit dat het LPT nog voor het eind van dit jaar formeel kan starten met de werkzaamheden. De insteek van het platform is dat het een verbindende rol speelt in de transgenderzorg. Een platform met een neutrale positie in het veld, dat kennis (feiten, cijfers en ontwikkelingen) duidt en op basis daarvan input levert voor ontwikkelingen in de transgenderzorg. In de aanloop naar de formele start van het LPT worden er vanuit het ministerie van VWS regelmatig overleggen gevoerd met de verschillende betrokken partijen.

Voor de pilot ‘proactieve zorgbemiddeling’ zijn zorgpartijen (zorgverzekeraars en zorgaanbieders) aan zet. Partijen zijn met elkaar in gesprek over de verdere invulling van deze vorm van zorgbemiddeling. Het is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de zorgverzekeraars en zorgaanbieders om hierover goede afspraken te maken, zodat de verzekerden snel naar de juiste zorg kunnen worden begeleid. Bij de eerdergenoemde pilot ‘actieve zorgbemiddeling’ die partijen hebben uitgevoerd, is gewerkt op basis van toestemming van patiënten aan zorgaanbieders. Uit de pilot blijkt vooralsnog dat het niet nodig is om daarnaast iets op te nemen in de polisvoorwaarden of dat privacyaspecten in de weg staan aan het uitvoeren van actieve zorgbemiddeling door zorgverzekeraars. Het is van belang dat het LPT zich hier straks ook actief mee bezig gaat houden.

Waarom duurt het zo lang voordat deze zorg beter wordt?

De medisch specialistische zorg is veelal de enige plek waar transgender personen terecht kunnen. Het is goed ons te realiseren dat niet alle transgender personen in transitie gaan en dus ook niet altijd in de medische specialistische zorg thuishoren. Sommige vragen lenen zich beter voor de reguliere medische zorg en reguliere GGZ. Daarom zetten we ook in op betere kennis over transgenderzorg in de basiszorg (huisartsen en POH GGZ).

Is er iets wat mensen die op de wachtlijst staan zelf kunnen doen?

Ik vind het van belang dat gedurende deze tijd van wachten transgender personen ergens terecht kunnen met vragen en met iemand kunnen praten. Bijvoorbeeld om de mentale stress te verlichten. Ik verwijs hiervoor naar de site van Transvisie en voor jongeren specifiek naar Genderpraatjes.nl. Waar jongeren kunnen chatten, bellen en mailen met allerlei vragen rondom gender en genderidentiteit. Daarnaast kunnen transgender personen natuurlijk altijd contact opnemen met de huisarts.

Wat is het perspectief voor mensen die al zo lang wachten dat ze zelf maar hormonen bestellen op de zwarte markt?

Het is belangrijk dat transgender personen op meerdere plekken in de zorg terecht kunnen met hun vragen. Transgenderzorg begint vaak in de eerste lijn. Als (praktijkondersteunend) huisarts, assistent of lokaal team, ben je vaak het eerste aanspreekpunt van een transgender persoon met vragen over zorg. Ik vind het dan ook belangrijk dat huisartsen en andere zorgverleners actuele kennis hebben over transgenderzorg. Eerder is vanuit VWS een nascholing over de transgenderzorg gefacilieerd voor huisartsen met interesse in transgenderzorg zodat zij zich hier meer comfortabel mee voelen. Daarnaast worden webinars georganiseerd voor nascholing over de transgenderzorg voor de POH-GGZ en jeugd-ggz. Ik zie dat er steeds meer bekendheid wordt gegeven aan tools, training, en andere informatie met de insteek om zo goed mogelijk de transgender persoon te kunnen ondersteunen en een veilige omgeving te bieden.

Ik weet dat er jongeren zijn die zonder begeleiding van een arts zelf geneesmiddelen gebruiken, via anderen of (illegaal) besteld op internet. Ik wil benadrukken dat het zeer risicovol is om (illegale) geneesmiddelen via internet te gebruiken, zonder toezicht of voorschrift van een arts. Zonder begeleiding van een arts en apotheker loopt de gebruiker risico’s. Bijvoorbeeld door bijwerkingen, interactie met andere middelen of doordat het geneesmiddel een andere werkzame stof of een andere dosering van de werkzame stof bevat. Transgender personen die moeite hebben met het overbruggen van de wachttijd wil ik met klem adviseren om hun heil niet te zoeken in zelfmedicatie. Zij kunnen contact opnemen met de huisarts. Die kan helpen bij het overbruggen van deze periode. Zoals eerder genoemd kunnen transgender personen, ook zij die wachten op zorg, contact opnemen met Transvisie en Genderpraatjes.nl.

Wat wordt er beleidsmatig gedaan?

Zie bovenstaande antwoorden waarin wordt beschreven wat er wordt gedaan aan het verbeteren van transgenderzorg. De afgelopen jaren is er in samenwerking met veldpartijen gezorgd voor meer verbinding, vertrouwen en netwerksamenwerking. Belangrijk onderdeel van de verbinding en samenwerking in het veld is ook de oprichting van het LPT. Het doel van het LPT is de samenwerking en coördinatie tussen partijen in de transgenderzorg structureel te verbeteren. Ik verwacht dat dit platform nog dit jaar kan gaan starten met de werkzaamheden.

Ook de evaluatie van de Kwaliteitsstandaard Transgenderzorg Somatisch en de herziening zijn hier onderdeel van. De evaluatie is inmiddels afgerond en sinds december 2023 wordt gewerkt aan de herziening van de standaard.

Naar aanleiding van de aangenomen moties van de leden Diederik van Dijk (SGP) en Hertzberger (NSC) die vragen om meer onderzoek en onafhankelijk advies over transgenderzorg, is aan de Gezondheidsraad gevraagd om hier advies over uit te brengen. Voor de laatste stand van zaken over het advies van de Gezondheidsraad verwijs ik naar de website: Transgenderzorg | Zorg | Gezondheidsraad.