Reactie omzetplafond Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport
In de uitzending van maandag 21 oktober 2024 duikt Radar in het zorgplafond. Daarmee wordt het maximale budget of het maximale aantal behandelingen van een instelling bepaald. Als dit omzetplafond wordt bereikt, moeten zorgverleners een patiëntenstop instellen. Radar krijgt berichten binnen dat bij verschillende ggz-zorgverleners het plafond nu al is bereikt. En het is pas oktober.
Waarom werken we in Nederland met omzetplafonds?
"In Nederland is het zo geregeld dat zorgverzekeraars voldoende zorg in moeten kopen voor iedereen die zorg nodig heeft (aanspraak op heeft). Dit noemen we de zorgplicht. Zorgverzekeraars sluiten hiervoor jaarlijks contracten af met zorgaanbieders. In deze contracten kunnen ook omzetplafonds worden afgesproken. Dit is het maximum dat de betreffende zorgverzekeraar voor dat jaar vergoed. Uiteraard kan dit worden bijgesteld als de omstandigheden hiernaar vragen.
Omzetplafonds worden door verzekeraars onder andere ingezet om schaarse personele capaciteit zo goed mogelijk te verdelen. In de geestelijke gezondheidszorg is er namelijk sprake van een grotere vraag naar zorg dan dat er aanbod beschikbaar is. Het is aan zorgverzekeraars om ervoor te zorgen dat omzetplafonds er aan bijdragen dat de zorg terecht komt bij de cliënten die de zorg het hardst nodig hebben."
In hoeverre is het ministerie van VWS op de hoogte van de effecten van omzetplafonds in de ggz-zorg?
"Ik ben goed op de hoogte van de signalen rondom de mogelijke effecten van de omzetplafonds in de ggz. In ons stelsel is het zo geregeld dat zorgaanbieders en zorgverzekeraars met elkaar contracten sluiten. Ik ben daar niet direct bij betrokken. Wel gelden daarbij publieke randvoorwaarden, zoals de zorgplicht van de zorgverzekeraars. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) houdt daar toezicht op.
Uit analyses van de NZa komt het beeld naar voren dat omzetplafonds door zorgverzekeraars vooral worden ingezet om de schaarse capaciteit te verdelen en niet om geld te besparen. Zij zien bijvoorbeeld dat in regio’s waar zorgverzekeraars omzetplafonds hanteren, er geen sprake is van onbenutte capaciteit. Wat hierbij opvalt is dat de grote ggz-instellingen hun budget niet volmaken door een tekort aan voldoende psychologen en psychiaters.
De wachtlijstproblematiek in de ggz is breder dan de signalen rond de omzetplafonds die we ontvangen. Daarom zet ik mij in om de samenwerking tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars bij de inkoop tussen zorgverzekeraars te stimuleren bij bijvoorbeeld de inkoop van complexe ggz. Zo zijn bijvoorbeeld afspraken gemaakt over het inkopen van cruciale ggz zorg in de regio, waarbij ik goed de voortgang monitor en continu kijk of er extra inzet nodig is."
Deelt het ministerie van VWS de mening dat de patiënt de dupe is van de marktwerking van het inkoopproces van zorgverzekeraars?
"Ik deel de mening dat de wachttijden in de ggz aangepakt moeten worden. Ik deel niet de analyse dat dit direct het gevolg is van de gereguleerde marktwerking in de zorg of het hanteren van omzetplafonds. Er is namelijk, zoals eerder aangegeven, sprake van een grotere vraag naar ggz-zorg dan dat er aanbod beschikbaar is. Ongericht de budgetten van aanbieders verhogen lost dit probleem niet op.
Zonder omzetplafonds is het risico groter dat meer van de beschikbare capaciteit zou worden ingezet ten behoeve van mensen die de zorg minder hard nodig hebben, omdat aanbieders die minder complexe ggz-zorg aanbieden op dit moment harder groeien. Hierdoor moeten cliënten die de zorg het hardst nodig hebben juist langer moeten wachten."
Heeft het ministerie overzicht op hoeveel patiënten er extra op de wachtlijst komen te staan vanwege patiëntenstops bij zorgverleners door het bereiken van de zorgplafonds?
"Nee, dat overzicht heb ik niet. Omzetplafonds als zodanig zouden niet in de weg moeten staan voor passende zorg voor de verzekerde. Een aanbieder is namelijk verplicht om de verzekerde naar de verzekeraar te verwijzen als er sprake is van een te lange wachtlijst bij de specifieke aanbieder. De verzekeraar is vervolgens vanuit zijn zorgplicht verplicht om de verzekerde te bemiddelen naar een plek binnen een acceptabele termijn.
Als er geen plek is binnen die acceptabele termijn, dan moet er worden bijgecontracteerd, of moet de zorg alsnog vergoed worden alsof er sprake is van een contract. Ik roep mensen, die al lang wachten op passende ggz-zorg, dan ook op om zich te melden bij hun zorgverzekeraar."
Ziet het ministerie mogelijkheden om het systeem anders in te richten zodat de ggz zorg toegankelijker wordt?
"De wachttijden in de ggz zijn helaas al langere tijd lang. Hier moet echt iets aan gebeuren. De afgelopen tijd zijn er diverse acties in gang gezet om dit te verbeteren. Zo zijn er in het Integrale Zorgakkoord afspraken gemaakt over het vormen van een regionale ggz-wachtlijst en over het creëren van meer behandelcapaciteit, zodat mensen sneller geholpen kunnen worden.
Ik ben daarnaast in gesprek met het veld om te bekijken hoe we de zorg op een andere manier kunnen organiseren, maar ook hoe we de werking van sturingsinstrumenten van zorgaanbieders en zorgverzekeraars, zoals het omzetplafond, kunnen verbeteren."