Thuis aan de slag met gezondheidstests: is dat wel verstandig?

Zelftest Eigen Foto Tom

Holland & Barrett is een bekende winkel voor supplementen en gezondheidshulpmiddelen, maar tegenwoordig biedt het ook een breed scala aan zelftesten aan. Het idee erachter? ‘Meten is weten’, is waar de keten mee adverteert. Klinkt handig, maar is het wel verstandig om thuis met deze tests aan de slag te gaan?

Van vitamine D tot cortisol

Meer dan twintig tests staan in het gelid in Holland & Barrett-filialen. Je kunt onder meer je cortisol- en schildklierwaarden meten. Daar hoef je alleen een maar monster voor te nemen, bijvoorbeeld van je ontlasting of bloed. Dat stuur je op naar een laboratorium, waarna je een rapport met de testresultaten krijgt opgestuurd.

"Reinste oplichterij”, noemt huisarts Bernard Leenstra de zelftesten in onze uitzending van maandag 28 oktober 2024. Hij vindt dat consumenten op het verkeerde been worden gezet. 

Afwijkende waarden

“Mensen krijgen soms afwijkende waarden te zien, maar vaak is er niets aan de hand”, zegt hij.” Ze krijgen echter wel het advies om naar de huisarts te gaan, wat volgens hem kan leiden tot onnodig extra druk op de zorg. 

Ook Merel van Wijnen, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Klinische Chemie, is kritisch. Onder meer op de cortisol-test, waarvoor je speeksel moet afnemen. “Cortisol in speeksel wordt door allerlei factoren beïnvloed, zoals wat je gegeten hebt en de medicatie die je slikt”, zegt ze. “De uitslag van de test geeft dus niet altijd antwoord op de vraag die je hebt.”

Lekkende darmen

Een ander voorbeeld is de zogenaamde ‘lekkende darm’-test. Deze meet de aanwezigheid van het stofje zonuline, wat mogelijk iets zegt over de doorlaatbaarheid van de darm. Het lekkende darmsyndroom kan volgens Holland & Barrett voor een ontstekingsreactie zorgen. Net als een verlaagde weerstand, veelvuldige diarree, obstipatie of gewrichtsklachten. 

Hier is volgens de artsen echter nog onvoldoende wetenschappelijke onderbouwing voor.  “Zonuline lijkt inderdaad een rol te spelen bij de doorlaatbaarheid van de darm”, zegt maag-darm-leverarts Manon Spaander. “Maar dat heeft niks te maken met een syndroom of een ziekte.”

Spaander heeft al extra werk door de zelftesten: “Huisartsen en daarna ook wij, de tweedelijnszorg, worden geconfronteerd met patiënten die door de uitslag van zelftesten ongerust zijn geworden.”