Het gevaar van 'de nieuwe heroïne' oxycodon: gaat er nu echt wat tegen gebeuren?
Onze gezondheidsministers zijn ineens geschokt door de stijging van ernstige bijwerkingen van de sterke pijnstiller oxycodon. Dat is gek, want ze zijn toch echt uitgebreid gewaarschuwd.
Eerst even de harde cijfers: het aantal overdosissen en vergiftigingen door de pijnstiller oxycodon is in 2018 met ruim 50 procent gestegen . In 2018 werd 424 keer een mogelijke overdosis met oxycodon gemeld bij adviescentrum NVIC, tegenover 280 meldingen in 2017. In 2008 waren het nog maar 43 meldingen.
Steeds meer mensen zijn oxycodon gaan gebruiken. In 2008 gebruikten nog 93.000 mensen het middel, in 2017 was dat al gestegen naar 488.000.
Oxycodon is 1,5 tot 2 keer sterker dan morfine en wordt ook wel 'de nieuwe heroïne' genoemd. Het is eigenlijk bedoeld voor hevige pijn na operaties, of bij kanker. Maar het wordt inmiddels ook al voorgeschreven na het verwijderen van keelamandelen – maar daarover later meer.
Drie keer dikke onzin
Minister Bruins van Medische Zorg en Sport noemde de cijfers schokkend en zei: 'Er is geen tijd te verliezen.' Hij gaat om tafel met experts en beleidsmakers om oxycodongebruik aan te pakken.
Dat onze minister nu geschokt is, is op z'n zachtst gezegd verbazingwekkend - maar eigenlijk gewoon dom.
Een jaar geleden liet staatssecretaris Paul Blokhuis namelijk in een brief aan de Eerste Kamer nog weten dat er geen extra maatregelen nodig waren vanwege de sterke stijging van de oxycodongebruikers. Want, zo stelde de staatssecretaris, de gebruikers begaven zich in het medische circuit, er waren geen meldingen van gebruik van dit middel op de drugsmarkt en er was geen 'toename van de hulpvraag voor opiatenverslaving'.
Drie keer dikke onzin, en dat konden de staatssecretaris en minister heel goed weten. Huisarts Jos van Bemmel waarschuwt namelijk al ruim anderhalf jaar voor het veel te scheutig voorschrijven van de verslavende pijnstiller, onder andere in columns in artsenblad Medisch Contact. 'Oxycodon, een nieuwe heroïneplaag', schreef hij bijvoorbeeld al in november 2017. Hij was zelf gaan opletten hoe vaak hij een herhaalrecept voorschrijft voor sterke pijnstillers, nadat een zestienjjarig meisje wier keelamandelen waren geknipt – een ingreep waar je vroeger het recept 'ijsjes eten en paracetamol gebruiken' voor kreeg -, van het ziekenhuis een recept had meegekregen voor 63 oxycodontabletten. Het meisje was er ziek door geworden, waarna ze contact met haar huisarts opnam.
In zijn stukken schrijft Van Bemmel over de gevaren van het al te scheutig voorschrijven, en zegt hij dat het middel wel degelijk populair is op de drugsmarkt. 'Kijk eens op drugsforum.info', tipte hij de minister nadat die de boodschap 'Niks aan de hand, gewoon doorlopen mensen!' had gegeven.
Online kun je sowieso naar hartenlust receptmedicijnen krijgen, ook voor oxycodon, zo zag ik zelf ook bij een paar sites. Je trekt je creditcard en je hebt zo 20 tabletjes in huis.
Bekijk ook Zware pijnstillers op vervalst recept: Radar neemt weer proef op de som
Messiaanse belofte
Volgens Van Bemmel moeten artsen en ziekenhuizen vooral de hand in eigen boezem steken. 'Ik denk dat de dokter zelf een van de grootste veroorzakers is van de epidemie', schrijft hij. 'De dokter pretendeert immers voor alles een oplossing te hebben. ''U hoeft geen pijn te hebben.'' Bij die messiaanse belofte wordt nogal eens voorbijgegaan aan de bijwerkingen en het verslavingsrisico.'
Andere oorzaken van de ongekende stijging zitten 'm volgens de huisarts in het feit dat ziekenhuizen worden afgerekend op hoe 'pijnvrij' hun patiënten zijn. Ze concurreren er zelfs op, met pijnscores en -protocollen. En omdat mensen steeds sneller naar huis gaan na een opname, schrijven specialisten ook vaak voor de zekerheid een sterk middel voor – zodat de patiënt niet kapotgaat van de pijn als hij eenmaal thuis is.
De bijwerkingen kunnen heel ernstig zijn. Ten eerste is dit sterke middel zo verslavend dat je er al na twee weken gebruik verslaafd aan kunt raken. En als het misgaat, kun je last krijgen van ernstige obstipatie, verwardheid, depressies, suïcidaliteit en ademhalingsproblemen. Mensen kunnen door een overdosis zelfs in coma raken.
Opiatenepidemie
In de Verenigde Staten wordt het al een opiatenepidemie genoemd, met duizenden doden per jaar. Je mag hopen dat de ogen van de minister, na de bagatelliserende reactie van VWS een jaar geleden, nu met deze nieuwe cijfers écht zijn geopend, en dat bij de experts met wie hij om tafel gaat, ook huisarts Jos van Bemmel zit. Die heeft namelijk nog wel ideeën over hoe het gebruik in te dammen. En hij kan de minister en staatssecretaris met verhalen uit de praktijk duidelijk maken hoe schadelijk oxycodon kan zijn. Zoals over een vrouw die het kreeg voorgeschreven in het ziekenhuis omdat ze gekneusde ribben had, en even later werd opgenomen met ernstige obstipatie.
