'Tegenstanders sleepwet winnen, ook als uitslag nog verandert'
Ook als het aantal stemmen tegen de nieuwe inlichtingenwet onder de 50 procent blijft, hebben de tegenstanders het raadgevend referendum gewonnen, verzekert de Kiesraad. Dat de tegenstanders de voorstanders wel lijken te verslaan, maar toch minder dan de helft van de stemmen binnenhalen, maakt geen verschil. De toezichthouder op de verkiezingen spreekt tegen dat het referendum onbeslist kan blijven, zoals onder anderen D66-Kamerlid Kees Verhoeven had gesuggereerd.
De Kiesraad zag zich geroepen duidelijkheid te verschaffen omdat de uitslag die zich aftekent vragen opriep. Met ruim 90 procent van de stemmen geteld, krijgen de tegenstanders van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten (Wiv) 48,7 procent en de voorstanders 47,3.
Reactie Amnesty International en Bits of Freedom
Hoewel de definitieve uitslag van het raadgevend referendum nog niet binnen is, stellen organisaties als Amnesty International en Bits of Freedom dat de regering de wet niet zomaar ongewijzigd kan laten. Bits of Freedom (BoF) spreekt van een 'glasheldere boodschap'. 'Miljoenen mensen door heel Nederland hebben hun stem laten horen en tegen de nieuwe Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten gestemd. Het kabinet kan niet om deze uitslag heen en moet de wet verbeteren', stelt de organisatie die zich inzet voor internetvrijheid en privacy.
Ook Amnesty International dringt met verwijzing naar de vele tegenstemmen aan op aanpassingen. Met 92,4 procent van de stemmen geteld, staan de tegenstanders op een kleine voorsprong: 48,8 procent van de mensen die hun stem uitbrachten, vinkte 'tegen' aan in het stemhokje, 47,3 procent stemde voor en 4 procent bracht een blanco stem uit. Het voorlopige opkomstcijfer is 51,4 procent.
BoF vindt onder meer dat het onwenselijk is dat veiligheidsdiensten communicatiedata van gewone burgers mogen onderscheppen en gegevens die nog niet zijn geanalyseerd mogen uitwisselen met andere landen. Als de wet niet wordt aangepast, willen BoF en andere critici proberen dat via de rechter af te dwingen.
'Gegevens van mensen die geen bedreiging zijn voor de nationale veiligheid moeten niet stelselmatig en op grote schaal verzameld en geanalyseerd kunnen worden', stelt ook Amnesty. Directeur Eduard Nazarski noemt de wet een 'ernstige bedreiging' voor onze mensenrechten.
Reactie Minister Ollongren
Het kabinet gaat de uitkomst van het raadgevend referendum over de nieuwe inlichtingenwet 'wegen'. Maar dat gebeurt pas als de officiële uitslag bekend is. Dat is volgende week het geval. Minister Kajsa Ollongren (Binnenlandse Zaken) wil nog niet op dat moment vooruitlopen. Ook wil ze niet vooruitlopen op het resultaat van de heroverweging door het kabinet. Ze laat in het midden of de wet later wordt ingevoerd dan de beoogde datum van 1 mei.
Ollongren heeft dat gezegd in reactie op het referendum van woensdag. Ze gaf toe dat de uitslag die zich nu aftekent een teleurstelling is voor het kabinet. 'We hebben ons ingespannen om zoveel mogelijk mensen voor te laten stemmen'. Volgens voorlopige tellingen hebben de nee-stemmers een kleine overwinning behaald. 'De nee-stemmers hebben een signaal afgegeven. Dat betekent dat het kabinet met die tegenstem aan de slag moet bij het wegen wat deze uitslag nu precies betekent', zei de minister.
Reactie D66-leider Alexander Pechtold
Het kabinet is aan zet nu de kiezer in het referendum nee lijkt te hebben gezegd tegen de nieuwe inlichtingenwet. Dat zegt D66-leider Alexander Pechtold. 'Volgende week is de officiële uitslag en dan zal het kabinet volgens de wet die geldt voor het raadgevend referendum een standpunt moeten bepalen.'
Pechtold vindt dat het kabinet de uitslag van de volksraadpleging 'altijd' serieus moet nemen. Op de vraag of de wet moet worden aangepast wil hij zelf niet ingaan. 'Dat is aan het kabinet.'
'Het is nog heel spannend, maar het lijkt de kant op te gaan dat er meer tegen- dan voorstemmers zijn', zei premier Rutte in Brussel. 'Het werkt zo dat als dat zo blijft, de wet op het raadplegend referendum ons verplicht om dan opnieuw die wet te bekijken. Het is mijn rol als voorzitter van de ministerraad om dat proces in goede banen te leiden.'
Als het een nee-stem wordt, vindt de premier dat 'op zich jammer'. 'Maar hiervoor geldt dat ik de soevereiniteit van de Nederlandse kiezer heb te respecteren.'
Bij de gemeenteraadsverkiezingen kreeg D66 in een aantal gemeenten een gevoelige tik. Pechtold benadrukt evenwel dat de resultaten tot de beste uit de partijgeschiedenis behoren.
Bron: ANP
