Moet SNS een staatsbank blijven?

Een bank die niet om kan vallen, zich alleen bezighoudt met simpele producten en richt op het algemeen belang? Zou dit een staatsbank moeten zijn en is SNS dan een goede optie, aangezien deze bank al in overheidshanden is?

Radar is heel benieuwd naar jouw mening in deze kwestie en heeft een enquête gemaakt om deze te peilen. Deze is inmiddels gesloten. Bekijk de uitslag:

Overtuigend 'ja' voor staatsbank

In de reportage laat Radar een aantal voor- en tegenstanders van een staatsbank aan het woord. Ook wordt een aantal aspecten besproken: waar moet deze bank aan voldoen en wat mag deze bank wel of niet doen?

Omdat SNS veel wordt genoemd in de reportage hebben we gevraagd of ze willen reageren. Helaas kunnen ze er voor camera niet veel over zeggen. Wel ontvingen we de volgende schriftelijke reactie: 'SNS Bank is een bank die zich bezighoudt met eenvoudige producten en zich bewust is van haar maatschappelijke rol. De minister van Financiën heeft de Tweede Kamer toegezegd om rond de zomer nadere mededelingen te doen over de toekomst van SNS Bank. Uiteraard is de bank bij dit proces betrokken, maar het is op dit moment primair aan de minister om daar nadere mededelingen over te doen.'

Staatsbank

Er is sprake van een staatsbank als de staat de enige aandeelhouder is van een bank. De bank is dan in handen van de staat. Natuurlijk kan de overheid dan op verschillende manieren invloed uitoefenen op het beleid van de bank.

Grof gezegd zijn er twee uitersten: de staat bepaalt ook het beleid van de bank. Dat zou betekenen dat de minister van Financiën ook aan het hoofd van de bank staat. Daartegenover staat dat de staat alleen aandeelhouder is en de bank het eigen beleid bepaalt. Denk daarbij aan hoe dat met ABN-AMRO geregeld was en nu met SNS. In die laatste vorm staat de bank natuurlijk alsnog wel onder invloed van de politiek, zoals ieder bedrijf gevoelig zal zijn voor de aandeelhouders.

Nutsbank

De volgende vraag is dan of deze staatsbank een nutsfunctie moet vervullen. Een nutsbank is een bank die in het algemeen belang ('nut') handelt en die simpele en eenvoudige diensten levert. Vroeger had Nederland zo'n nutsbank, de Rijkspostspaarbank. Daar kon je alleen een spaarrekening openen, geld lenen was niet mogelijk. De opvatting van wat een nutsbank is, is tegenwoordig wat breder.

Er wordt over het algemeen een bank mee bedoeld die alleen simpele producten aanbiedt, die handelt in het belang van de maatschappij en consumenten en niet gedreven wordt door internationale ambities en zakelijk bankieren. Een bank die zich richt op services en diensten van de gewone mens.

Als zo'n bank ook hypotheken en leningen aan kleine bedrijven zou verstrekken, zou dit eigenlijk geen nutsfunctie zijn. De bak leent dan namelijk geld op de kapitaalmarkten en dat is in principe een risicovolle onderneming die je niet zou verwachten bij een nutsbank.

In tegenstelling tot een internationale grootbank, past een kleine lokale bank die zich richt op consumentenproducten wel in het profiel van een nutsbank.

Garantie

Een voordeel van een staatsbank is dat deze niet kan omvallen. Als er tekorten ontstaan bij de bank zal de staat deze opvangen, is het idee. Een staatsbank kan eigenlijk alleen omvallen als een land failliet zou gaan. Dat betekent dat je spaargeld in principe altijd veilig staat bij die staatsbank. Dat is nu bij de grote commerciële banken niet het geval. Daar geldt het zogenaamde deposito garantiestelsel.

In het deposito garantiestelsel garanderen banken onderling de eerste 100.000 euro aan spaargeld bij een bank. Als een bank nu in de problemen komt, krijg je alles tot een ton dus gegarandeerd terug. Alles daarboven raak je kwijt als een bank om zou vallen.

Nu kunnen mensen met meer dan een ton spaargeld, dat bij verschillende banken stallen. De garantie geldt namelijk voor een ton per bank. Maar dat is wel een wat omslachtige manier.

Concurrentie

Staatsbanken kunnen moeilijk concurreren. Dat komt doordat de Europese Commissie het banken die staatssteun ontvangen, verbiedt om als prijsleider op te treden. Ze mogen bijvoorbeeld wel een spaarrente bieden die marktconform is, maar ze mogen niet de béste spaarrente bieden.

Dat verbod is er omdat het voor staatsbanken anders mogelijk zou zijn om oneerlijk te concurreren. Met de steun van de staat kun je misschien meer risico's nemen en zou je kunnen gaan stunten met de hypotheek- en spaarrentes. Concurrentie in bankenland is dus goed voor de consument. In die zin zou een staatsbank gezonde concurrentie kunnen remmen.

Geldcreatie

Banken maken ook geld. Dat doen ze door leningen te verstrekken. Bekijk voor meer informatie deze  korte animatie over geldcreatie. Over deze rol van de banken zijn de meningen verdeeld.

Er is onlangs een burgerinitiatief gestart door OnsGeld.nu. Deze stichting is tegen geldcreatie door commerciële grootbanken. Op de website is veel informatie te vinden over waarom banken deze rol niet zouden moeten vervullen en dat vooral de staat hier een rol in zou moeten spelen.

Tegenover OnsGeld.nu staan economen die zeggen dat geldcreatie een kernfunctie is van een commerciële bank. Zij vinden dat je het verstrekken van leningen zeker niet bij de grootbanken kan weghalen en alleen in handen leggen van de overheid.

Sprekers

In de reportage laten we de volgende sprekers aan het woord:

Harald Benink, hoogleraar Economie Tilburg Universiteit

Arnoud Boot, hoogleraar financiële markten, Universiteit van Amsterdam

Eric Smit, hoofdredacteur Follow The Money

Arjo Klamer, hoogleraar Econommie, Kunst en Cultuur Erasmusuniversiteit Rotterdam

Marleen Janssen-Groesbeek, lector Duurzame Financiering, Avans Hogeschool Breda