Introductie en afschaffing levensloopregeling

De overheid introduceerde in 2006 de levensloopregeling. Werknemers mochten maximaal 12 procent van hun brutosalaris fiscaal aantrekkelijk sparen voor onbetaald verlof: bijvoorbeeld voor een paar maanden sabbatical of om één of twee jaar eerder te stoppen met werken. Er werd 5 miljard euro gespaard door zo'n 270.000 Nederlanders. Op 1 januari 2012 schafte het toenmalige kabinet de levensloopregeling af. De overheid wilde niet meer dat mensen eerder stopten met werken.

Overgangsregeling stopt 1 november 2021

Er kwam een overgangsregeling. Het spaargeld kon blijven staan op een speciale levenslooprekening, maar die mogelijkheid loopt uiterlijk 1 november 2021 af. Levensloopspaarders moeten nu verplicht voor die datum hun gespaarde saldo opnemen. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) schat dat het om zo'n 1,5 tot 2 miljard euro gaat bij 36.000 tot 45.000 klanten. Gemiddeld gaat het om een bedrag van 40.000 euro per persoon.

Fiscaal voordeel is weg

Deze verplichte uitbetaling van je levenslooptegoed komt bovenop je huidige inkomen, waardoor je al snel in de hoogste belastingschijf terecht komt van 49,5 procent. Dus het fiscale voordeel is in een klap weg. Als je spaarpot pas werd uitgekeerd als je met pensioen bent, betaal je tot een inkomen van 35.000 euro maar 19,2 procent belasting. Dat scheelt dus 30 procent aan belasting. En wie veel heeft gespaard en boven de 50.000 euro eigen vermogen uitkomt (voor fiscale partners 100.000 euro) betaalt ook nog eens vermogensrendementsheffing.

Onbetrouwbare overheid

Veel deelnemers voelen zich bekocht en vinden de overheid onbetrouwbaar. Het kabinet wijzigt gedurende de wedstrijd de spelregels. Mensen kunnen niet eerder stoppen met werken en hebben ook geen belastingvoordeel. Sterker nog: in sommige gevallen betalen ze zelfs méér belasting. Radar sprak met een zelfstandig ondernemer die anoniem wenst te blijven. Deze zestigjarige heeft ruim 96.000 euro gespaard in de levensloopregeling. Dit spaarbedrag wordt nu uitgekeerd bovenop zijn jaarsalaris van 51.000 euro. Hij betaalt de hoofdprijs aan belastingen. Dit levensloop avontuur kost hem 20.000 euro, becijfert financieel adviseur Jeroen Wolfsen. Het bedrag wordt nu belast tegen het hoogste belastingtarief en niet in de laagste belastingschijf zoals de bedoeling was als hij met pensioen zou gaan.

'De overheid en de fiscus zijn de lachende derde'

De zelfstandig ondernemer zegt: 'De overheid en de fiscus zijn de lachende derde. Ik ben naar de Nationale Ombudsman gestapt, maar die kan hier niets tegen doen. Wat wil de overheid hier nu mee bereiken? Je begint aan zo'n regeling om iets te regelen voor je pensioen. En een paar jaar later schaffen ze het weer af en betalen mensen de volle mep aan belastingen. Het levert totaal niet op wat mij is voorgespiegeld. Ik heb er geen voordeel aan, enkel nadeel.'

'Het is een illusie tot 67 jaar door te werken'

Mieke Donjacour werkt met veel plezier als verpleegkundige op een kraamafdeling. Zij en veel collega's in het ziekenhuis deden vanaf 2006 mee aan de levensloopregeling in de hoop eerder te kunnen stoppen met werken. 'Het is echt een illusie om te denken dat ik tot 65 kan blijven werken. Laat staan het is nu 67 en 8 of 9 maanden. Dat is echt een illusie. Hoe ga ik dat straks doen? Ik wil nog steeds eerder stoppen met werken. Het is echt een illusie dat ik op mijn 65ste op een verloskamer met 7 verloskamers vol, zo snel kan schakelen en dat ik dat met plezier doe.'

Mieke spaarde maandelijks 175 euro van haar brutosalaris. Ze had dan op haar 60ste zo'n 62.000 euro vergaard en zou minder of helemaal kunnen stoppen met werken. Ze kreeg dan vanaf 62 tot haar 65ste een maandelijks bedrag van 1425 euro uitgekeerd. Financieel adviseur Jeroen Wolfsen zegt over het afschaffen van de regeling: 'Ze krijgt geen 62.000 euro op haar 60ste. Ze heeft nu 15.000 euro op haar 54ste. En ze krijgt dat nu in een keer uitgekeerd bovenop haar inkomen, terwijl ze er niet op zit te wachten.'

'Bizar en erg teleurgesteld'

'Dit is echt bizar. Ik ben echt heel erg teleurgesteld', zegt Mieke. 'Je hebt gewoon het idee dat halverwege het spel de spelregels worden veranderd. En ik kan er niets aan veranderen. Ik kan er niets aandoen. Mijn boodschap aan de politiek is: je moet in het begin beter nadenken en dat ze zich moeten houden aan afspraken die ze maken. Je kan niet zomaar eenzijdig iets totaal veranderen waar meer dan 100.000 mensen zijn ingestapt. Het is niet alleen mijn verhaal, het is een verhaal van veel werkenden. Mijn boodschap: hou je aan je afspraken en bedenk wat je met onze toekomst doet.'

Zorg- en huurtoeslag kwijtraken

Volgens Jeroen Wolfsen lopen mensen met een laag inkomen (net boven 31.000 euro) ook nog het risico hun zorg- en huurtoeslag kwijt te raken. 'Deze verplichte uitkering komt namelijk bovenop je huidige inkomen, waardoor je in het hoogste belastingtarief terecht kunt komen. Een mogelijke optie is middeling van je inkomen over de drie komende jaar. Op die manier kun je de belastingdruk verminderen en toeslagen weer recht trekken. Al is dit voor consumenten een erg ingewikkelde berekening.'

Niet toevoegen aan je pensioenfonds

Volgens de financieel planner is het in veel gevallen niet mogelijk om de spaarloonregeling  toe te voegen aan je pensioenfonds. 'Dit is in ieder geval niet mogelijk bij het pensioenfonds Zorg en Welzijn waar Mieke haar pensioen opbouwt. En in veel gevallen is het ook niet interessant, omdat mensen héél oud moeten worden om iets terug te zien van hun extra inleg. De laatste optie die ik kan bedenken, is dat je je levensloop laat uitkeren. Wellicht kun je via jaarruimte en reserveringsruimte weer een deel onderbrengen in een lijfrente, die later uitkeert. Ook allemaal erg ingewikkeld en voor veel consumenten niet te doen', zegt Wolfsen. Consumenten moeten dan een financieel planner inschakelen die hier kosten voor in rekening brengt.

Houdbaarheidsdatum van een pak melk

Gerard Staats, fiscalist bij BDO en universitair docent aan de Tilburg University en de Open Universiteit, ziet vanuit zijn werk dat de overheid vaak regelingen invoert en een paar jaar later weer heeft afgeschaft. 'Ik werk al 25 jaar in het pensioenvak en voor de oudedagsvoorziening wijzigt er ieder jaar wel iets. Ik moet elk jaar zaken aanpassen. Een collega van mij grapt altijd: dit soort financiële overheidsregelingen hebben dezelfde houdbaarheidsdatum als een pak melk. Zijn pleidooi: overheid ga niet eerst iets invoeren en na een paar jaar alles weer rigoureus wijzigen of afschaffen.'

Maak langetermijnplannen

Zo'n 'onbetrouwbare overheid' is funest voor het vertrouwen van burgers. Staats somt een rijtje regelingen op die inmiddels weer zijn afgeschaft of aangepast: denk aan spaarloon, levensloop, sparen voor lijfrenten of het versneld verlagen van de hypotheekrenteaftrek. De fiscalist zegt: 'Het is niet goed als mensen de overheid en regelingen niet meer vertrouwen. Waarom zou je instappen als het toch weer wordt afgeschaft? Door die wispelturigheid kunnen mensen afhaken en denken: waarom zou ik nog sparen voor later? Je moet als overheid juist betrouwbaar zijn. Dus geen korte termijn gedachte, maar maak langetermijnplannen.' 

Zet de levensloopregeling om in verlofsparen

Hij vervolgt zijn verhaal. 'Het zou chiquer van de overheid zijn geweest om het levenslooptegoed te laten staan tot mensen daadwerkelijk met pensioen zouden gaan en in een lagere belastingschijf zouden vallen. Of ze zouden dit bedrag moeten kunnen inbrengen in verlofsparen. Dit is een nieuwe mogelijkheid in het Pensioenakkoord, waardoor mensen met een zwaar beroep - of zoals jullie verpleegkundige - eerder kunnen stoppen met werken.' Deze wetgeving is op 1 januari 2021 ingegaan.

'Dus zet die levensloopregeling om in verlofsparen. Dan kan de verpleegster eerder stoppen met werken, zoals ooit de bedoeling was. Dat valt allemaal makkelijk te regelen. Dan verzacht je de pijn en kunnen mensen het gespaarde bedrag toch gebruiken waarvoor het bedoeld is', zegt Staats

Aanvullende vragen aan staatssecretaris Vijlbrief

Het VVD Tweede Kamerlid Helma Lodders stelde vorig jaar Kamervragen aan staatssecretaris Vijlbrief over het afschaffen van de levensloopregeling, maar die wil niets veranderen blijkt uit zijn antwoorden. Lodders ziet wel iets in het idee om de levensloopregeling in te brengen in verlofsparen en gaat hierover aanvullende vragen stellen aan de staatssecretaris. Ze zegt: 'De overheid is onvoldoende scherp op de impact van het afschaffen van dit soort regelingen. Je stapt hier in voor dertig of veertig jaar tot aan je pensioenleeftijd. Het is zorgelijk hoe dit nu gaat.'

'Overheid is onvoldoende scherp'

Het Kamerlid heeft veel mails ontvangen van mensen die benadeeld worden door het afschaffen van de levensloopregeling en die geconfronteerd worden met het kwijtraken van toeslagen. 'Zo'n verandering heeft impact op veel mensen. Ik heb dit probleem ook geadresseerd bij de staatssecretaris. De overheid is hier onvoldoende scherp op. We moeten hier meer rekenschap mee houden.'