Antidepressiva via de huisarts: alternatieve behandelopties blijven vaak onderbelicht
Uit onderzoek van Radar onder bijna 8000 gebruikers, blijkt dat antidepressiva vaak worden voorgeschreven door de huisarts – veel vaker dan door een psychiater. En niet altijd om redenen die zo’n zwaar middel rechtvaardigen. Want antidepressiva kent bijwerkingen. 63 procent heeft daar last van: van een afgevlakte belevenis tot suïcidale gedachten. Alle cijfers uit het onderzoek lees je hier.
Van de 8000 ervaringsdeskundigen die onze vragenlijst hebben ingevuld, gebruikt ongeveer de helft de medicatie op dit moment, de andere helft heeft in het verleden antidepressiva gebruikt. Bijna driekwart (73%) gebruikt(e) het een jaar of langer, 42 procent langer dan 5 jaar en 30 procent langer dan 10 jaar.
Psychiater kijkt vaker dan huisarts naar alternatieven
De meerderheid (56%) krijgt de antidepressiva voorgeschreven door de huisarts, tegenover 34 procent die het door een psychiater voorgeschreven krijgt. Daarbij wordt niet altijd vooraf gekeken naar mogelijke andere behandelopties, zoals therapie. Van wie antidepressiva voorgeschreven kreeg door de huisarts, geeft 38 procent aan dat er niet gekeken is naar alternatieve behandelingen. Bij de psychiater gebeurt dat in 20 procent van de gevallen niet; daar wordt veel vaker wél naar alternatieve behandelingen gekeken.
De reden dat antidepressiva worden voorgeschreven is regelmatig iets anders dan een depressie. Zo komt uit de vragenlijst naar voren dat 17 procent antidepressiva krijgt vanwege een burn-out, 22 procent vanwege vermoeidheid of slaapproblemen, en 9 procent voor rouwverwerking. Klachten waarvoor de medicatie niet geregistreerd is.
Bijwerkingen: van droge mond tot suïcidale gedachten
Onschuldig zijn antidepressiva niet, blijkt uit de 63 procent die aangeeft bijwerkingen te (hebben) ervaren. De meest genoemde bijwerkingen zijn een afgevlakte belevenis (46%), gewichtstoename (42%), en minder zin in seks (38%). Er zijn mensen met verschijnselen als duizeligheid (21%), hoofdpijn (15%), misselijkheid (14%), slapeloosheid (13%) en hartkloppingen (10%). Sommigen noemen lichamelijke ongemakken als een droge mond (33%), meer transpireren (22%), obstipatie (10%) of juist diarree (6%), spier- en gewrichtspijn (8%) en jeuk (5%).
Ook vermoeidheid (26%), concentratieproblemen (21) en geheugenverlies (11%) komen voor. De bijwerkingen betreffen ook het gemoed: 17 procent heeft last van prikkelbaarheid, 12 procent heeft suïcidale gedachten, 10 procent ervaart nervositeit, 9 procent angst, 7 procent destructieve gedachten en 5 procent agressiviteit. Tot slot meldt 7 procent juist een toename van depressieve gedachten. In totaal zegt bijna de helft (49 procent) dat de antidepressiva effect hebben op haar of zijn persoonlijkheid.
Antidepressiva hebben effect op mijn persoonlijkheid- aldus 49 procent van de ondervraagde (ex-)gebruikers van de medicatie
Terugkerende klachten of onthoudingsverschijnselen bij afbouwen?
42 procent zegt dat degene die de antidepressiva voorscheef vooraf niet gewaarschuwd heeft dat deze bijwerkingen kunnen optreden. Wie inmiddels geen antidepressiva meer gebruikt, heeft in 72 procent van de gevallen zelf het initiatief genomen om te stoppen, slechts bij 5 procent kwam dit initiatief van de behandelaar, in 23 procent van de gevallen is het een gezamenlijk initiatief geweest. Voor 33 procent zijn de bijwerkingen reden geweest om te stoppen. 57 procent van degenen die geen antidepressiva meer gebruiken, geeft aan dat het stoppen makkelijk verliep, bij 16 procent ging dit moeilijk.
Van de groep die op dit moment antidepressiva gebruikt, zegt 43 procent te willen stoppen, in 39 procent vanwege de bijwerkingen en in een kwart van de gevallen omdat de antidepressiva de klachten niet oplossen. Dat stoppen tot op heden niet gelukt is, in de meeste gevallen omdat klachten terugkomen bij stoppen of afbouwen, zo geeft 42 procent aan. Deze klachten zijn echter niet per definitie de terugkeer van een depressie: het kunnen ook onthoudingsverschijnselen zijn van de medicatie zelf.
Meer hierover in de tv-uitzending van 14 oktober:
Antidepressiva vaak 'offlabel' voorgeschreven
SP-Kamerlid Henk van Gerven is geschrokken van de enquête-uitslagen en gaat Kamervragen stellen.
Over het onderzoek naar antidepressiva
De vragenlijst is tussen 13 augustus en 10 oktober 2019 ingevuld door 7965 mensen die zelf antidepressiva gebruiken of dit hebben gedaan. Zij zijn voor het grootste gedeelte (7422 mensen) lid van het Radar Testpanel, 543 (ex-)gebruikers van antidepressiva hebben meegedaan via een open link, van deze mensen weten we de leeftijdscategorie en het geslacht. Wil jij ook je ervaring en mening laten meetellen via de onderzoeken van Radar? Meld je (gratis) aan als lid van het testpanel, dat kan via deze intake-vragenlijst.