Artsen bezorgd over cosmetisch ingrijpen door onbevoegden

55 van de 77 artsen (71%) geven aan een patiënt te kennen die ervaring heeft met een complicatie na een cosmetische behandeling met medische apparatuur door niet-bevoegden. Bij een meerderheid van deze groep (60%) gaat het om meerdere gevallen: veel artsen komen tot maximaal 10 gevallen, een ander geeft aan dat het er in de loop van de jaren tientallen zijn geweest. Eén arts noemt zelfs een getal van 200. In totaal worden er bijna 440 gevallen genoemd. Voor 82 procent van de artsen die hier ervaring mee hebben, is het laatste geval niet langer dan een jaar geleden.

Meerdere artsen uiten hun zorgen ook in de toelichting. Zoals deze arts:

'Ik zie steeds meer (te) jonge mensen die zich, niet bewust van enig risico, door niet bevoegden laten behandelen. Er worden korte cursussen aangeboden aan leken om handelingen te leren die alleen door bevoegden verantwoord gedaan kunnen worden. De opleiding cosmetische geneeskunde duurt twee jaar en dat is niet voor niets.'

'Fillers uit China'

71 procent van de artsen zagen patiënten waarbij complicaties zijn opgetreden na een behandeling op basis van plasma-energie, bijvoorbeeld PlexR, DAS Medical of Plasmage. Naar schatting van de artsen zelf gaat het om 160 gevallen. In 69 procent (naar schatting van de artsen 173 gevallen) is de patiënt behandeld met een Hyaluronpen. 42 procent noemt (ook) andere cosmetische behandelingen waarna complicaties zijn ontstaan, zoals injectables, fillers ('uit China', voegt één arts toe) en hyaluronzuur fillers (door een schoonheidsspecialist, zetten meerdere artsen erbij), mesogun, peelings, dermaneedlings, 'met een naald onder huid schapen om lijntjes bovenlip te verminderen', laser en hyacorp-behandeling.

Complicaties na bezoek aan schoonheidsspecialist

Zoals sommige artsen al lieten doorschemeren, zijn het vaak schoonheidsspecialisten die de behandeling hebben uitgevoerd waarbij complicaties zijn opgetreden: maar liefst 95 procent van de artsen die met complicaties te maken hebben gekregen, geven aan dat deze (o.a.) zijn uitgevoerd bij de schoonheidsspecialist. Alleen al bij de ondervraagde artsen gaat het om ruim 400 gevallen. 'Er is geen regelgeving rondom bepaalde Energy based devices', voegt een arts aan zijn antwoord toe. Een ander: 'Ik weet dat een aantal schoonheidsspecialisten fillers zetten, echter kan niemand hier iets aan doen. We moeten dus wachten totdat iemand een klacht indient bij inspectie. Dit zou toch anders moeten?'

33 procent van de artsen heeft (daarnaast) ervaring met complicaties die zijn opgetreden nadat iemand een cosmetische behandeling heeft ondergaan bij een tandarts. 13 procent geeft aan dat behandelingen zijn uitgevoerd door een (BIG-geregistreerd) arts, die ook de bekwaamheid heeft om deze specifieke apparaten te gebruiken. Een even grote groep heeft ervaring met complicaties na behandeling door een arts vanuit een ander medisch specialisme. Een kwart van de aan dit onderzoek deelnemende artsen heeft iets ingevuld bij anders, namelijk: de huidtherapeut wordt meermaals genoemd, een verpleegkundige, de doktersassistent, en meerdere deelnemers noemen niet medisch of überhaupt niet opgeleide personen.

Brandwonden en littekens

De schade die de patiënten aan de behandeling hebben overgehouden is divers. De meeste artsen (69%, naar hun eigen schatting in totaal 122 gevallen) zijn pigmentverschuivingen (hypo- of hyperpigmentatie) tegengekomen. 58 procent had te maken met littekens (naar schatting 156 gevallen), 1 op de 3 met (dreigende) necrose (afsterving) van de huid (naar schatting 44 gevallen). 31 procent zag brandwonden (naar schatting eveneens 44 gevallen), 4 procent (dreigende) necrose van gebitsdelen. Andere soorten schade die genoemd worden zijn bobbels, bultjes en blaren, hematomen, noduli en ingekapselde nodi, zwellingen, oedeem, asymmetrie, granoloom, ontstekingsreacties, Tyndall, spierzwakte ten gevolge van verkeerd botulinegebruik, geen behandeling meer kunnen hebben in de toekomst. Ook meermaals genoemd: een lelijk resultaat.

Niet in alle gevallen is na de behandeling waardoor schade ontstond hulp ingeschakeld. Waar dat wel werd gedaan, gebeurde dat vooral door de patiënt zelf (89% van de artsen heeft dit meegemaakt, in een geschatte 344 gevallen). Slechts 8 procent van de artsen werd weleens ingeschakeld door de behandelaar door wiens toedoen de schade is ontstaan (schatting: 9 gevallen). 21 procent heeft nog andere ervaringen zoals een nieuwe behandelaar die bij ze aan de bel trekt, of de second opinion-arts die hun hulp inschakelt.

Een van de deelnemende artsen laat weten dat lang niet alle gevallen van complicaties geregistreerd worden: 'Het is moeilijk een schatting te geven over de aantallen complicaties door ondeskundige behandeling door artsen en niet-medici omdat er in het veld weinig toezicht is op wie welke behandeling mag uitvoeren. Melding van problemen gebeurt vaak als de patiënt er niet meer uitkomt.'

Bekijk de tv-uitzending over dit onderzoek en lees de reacties van de brancheorganisatie van gediplomeerde schoonheidsspecialisten ANBOS en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).

Over dit onderzoek
Dit onderzoek is een samenwerking tussen Radar en de Nederlandse Vereniging voor Cosmetische Geneeskunde (NVCG). De vragenlijst is verspreid onder het ledenbestand van de NVCG. In totaal vulden 77 artsen de vragenlijst in, tussen 25 september en 5 december 2019.