Bakmix: lekker makkelijk maar waar betaal je eigenlijk voor?

Bij veel cake- koekjes- en taartmixen is het eerstgenoemde product in de ingrediëntenlijst suiker, blijkt uit een rondgang van Radar op de websites van Albert Heijn en Hoogvliet van verschillende producten van het merk Koopmans, het Albert Heijn huismerk en Dr. Oetker. Ingrediënten worden weergeven op basis van hun gewicht in een product, als een bestanddeel als eerste staat vermeld zit dat er dus het meeste in. Daarna volgt meestal tarwebloem, en in sommige gevallen andere soorten bloem zoals roggebloem, en zetmeel. Naast deze ingrediënten bevat een bakmix meestal rijsmiddel, emulgatoren en zout. In sommige mixen zitten specerijen zoals kaneel.

Het eerste ingrediënt in pannenkoekmix is tarwebloem, soms zit er ook boekweitmeel in. Aan sommige mixen is suiker toegevoegd, vooral aan de American pancakes-mix.

Rijsmiddel

Bijna alle mixen hebben een rijsmiddel, dat herken je aan het E-nummer. Door een rijsmiddel toe te voegen aan je beslag gaat het rijzen. Het deeg stijgt en je baksel wordt luchtig. Als je brood bakt maak je gebruik van gist, dan moet je het deeg een uur, of langer, laten rijzen. Voor andere baksels gebruik je meestal bakpoeder, dat werkt gelijk.
Voorbeelden van rijsmiddelen in bakmixen zijn (bron: Voedingscentrum):

• E500: Bekend onder de naam natriumbicarbonaat, het is een natuurlijk mineraal dat wordt gewonnen uit steenzout of zeewater.
• E341: Dit is een calciumfosfaat, het is een combinatie van fosforzuur en andere stoffen. Het komt van nature voor in fruit en groente en wordt ook kunstmatig gemaakt uit fosfaaterts. Calciumfosfaten worden ook ingezet om uitdroging van onder andere vlees te voorkomen.

Emulgator

Een emulgator is volgens het Voedingscentrum een stofje waardoor vet en water goed met elkaar mengen. De stof kan zowel natuurlijk als chemisch zijn vervaardigd. Zonder emulgator zouden het vet en vocht in beslag elkaar afstoten. Emulgatoren zorgen volgens brood.net dat de korst van brood een betere kleur krijgt en emulgatoren verbeteren de smaak.

In bakmixen vind je vaak deze emulgatoren (bron: Voedingscentrum):

• E322: Dit E-nummer is beter bekend als lecithine, het wordt vooral gewonnen uit sojaolie en soms ook uit eidooier. In de ingrediëntenlijst zie je het E-nummer soms ook als ‘sojalecithine’ staan. Mensen die allergisch zijn voor soja kunnen van lecithine een allergische reactie krijgen.
• E471: Deze kunstmatige emulgator is verkregen uit bewerkte vetzuren. Ze heten mono- en diglyceriden van vetzuren. Bijna altijd zijn de vetzuren van plantaardige oorsprong, maar ze kunnen ook van dierlijke oorsprong afkomstig zijn. Het gebruik van dierlijk, en dus ook varkensvet, is niet uit te sluiten.

Zijn E-nummers ongezond?

Heel veel producten die je in de supermarkt koopt hebben allerlei E-nummers. E-nummers zijn stoffen die worden toegevoegd aan voedingsmiddelen om het product te verbeteren. Denk aan smaakversterkers of kleurstoffen. Sommige E-nummers zijn gewonnen uit de natuur, andere worden kunstmatig gemaakt in een fabriek. E-nummer zijn dus erg divers, daarom is het lastig om in het algemeen iets over de (on)gezondheid van al die toegevoegde stoffen te zeggen, aldus foodwatch.

Europa hanteert het principe dat stoffen in onze voedingsmiddelen altijd eerst gecontroleerd worden op veiligheid. De Europese autoriteit voor voedselveiligheid (EFSA) garandeert dat E-nummer gecontroleerd zijn op veilig gebruik.

Geen onderzoek naar rijsmiddelen en emulgatoren

Foodwatch wijst erop een aantal kleurstoffen hyperactiviteit bij kinderen veroorzaken en astma-aanvallen kunnen verergeren. Ook kunnen mensen overgevoelig zijn voor bepaalde E-nummers. Over de veiligheid bij rijsmiddelen en emulgatoren is geen onderzoek gedaan, en soms bestaan ze gewoon uit natuurlijke stoffen.
'Consumenten hoeven niet ineens bang te zijn en zich zorgen te maken om E-nummers', verzekert foodwatch. Desondanks is volgens de voedselwaakhond niet met honderd procent te garanderen dat alle toegevoegde stoffen voor iedereen helemaal veilig zijn.

Wil je meer weten over de veiligheid van E-nummers?

Radar Gemist: Gekleurde drukmakers

Radar Radio: 'E-nummers zijn niet gevaarlijk'

Voedingshypes: welke moet je geloven en welke niet?

Radar Testpanel over E-nummers

Basisingrediënten van bakmixen

Als je een bakmix gebruikt weet je niet precies hoeveel suiker en zout erin zit. Als je zelf bakt heb je dit natuurlijk veel meer in de hand. Je kunt zelf kiezen om geen zout toe te voegen, en om te minderen met suiker.

De basisingrediënten van de meeste bakmixen zijn hetzelfde: bloem, rijsmiddel en een beetje zout. Vaak bevatten mixen voor koekjes, cake, taarten en sommige pannenkoekmixen ook suiker en emulgatoren blijkt uit ons onderzoek naar de ingrediëntenlijsten van verschillende Koopmans-bakmixen. Daarnaast moet je zelf nog vaak melk, of water, eieren en boter toevoegen. Als je bijvoorbeeld bakmix van Koopmans voor een appeltaart koopt, moet je zelf nog boter, een ei, appels, suiker, rozijnen en kaneel toevoegen. De ingrediënten van de bakmix bestaan uit tarwebloem, suiker, rijsmiddel, zout en aroma.

Meer betalen voor gemak

Een bakmix kan dus handig zijn, maar in sommige gevallen betaal je een stuk meer voor een klein beetje gemak. Zo betaal je voor een pak Koopmans-pannenkoeken origineel van vierhonderd gram bij de Albert Heijn 95 cent. Dan moet je zelf nog twee eieren en melk toevoegen. Ter vergelijking, bij de Albert Heijn kost een pak tarwebloem van een halve kilo 0,37 cent en een zakje bakpoeder twaalf cent. Dan ben je dus bijna de helft goedkoper uit.

Wat is eigenlijk het verschil tussen volkoren- en tarwebloem?

Bloem of meel: wat is het verschil?

Tips als je wil gaan bakken

• Wil je iets gaan bakken? Kijk dan eerst of je een recept kan vinden, dan weet je met welke ingrediënten je het kan maken. Zo kun je beter beslissen of je kiest voor een bakmix of niet.  
• Ga je voor een bakmix? Vaak zijn er veel verschillende varianten van hetzelfde product. Kijk daarom eens naar de ingrediënten. Een bakmix voor een kruidcake kost vaak meer dan de gewone variant. Als de ingrediënten overeenkomen op een paar specerijen na die je al in huis hebt, zoals kaneel, kun je ook voor de gewone variant gaan.  
• Kijk altijd goed naar welke ingrediënten je moet toevoegen als je een bakmix koopt. Dan kom je thuis niet voor verrassingen te staan.  
• In plaats van bloem en bakpoeder kun je ook kiezen voor zelfrijzend bakmeel. Dat is bloem met toegevoegd rijsmiddel.  
• Maak je een recept waarvoor bakpoeder nodig is? Vaak koop je bakpoeder in zakjes terwijl het recept vraagt om een bepaalde hoeveelheid afgemeten in theelepels. Gebruik een glazen potje dat je goed kunt afsluiten om de bakpoeder los in te bewaren. Zo zit je nooit met halve zakjes bakpoeder.  
• Bij sommige bakmixen hoef je alleen nog water toe te voegen, vaak zit er dan melkpoeder in. Als je genoeg melk in huis hebt kan het wel lekkerder zijn om melk toe te voegen. Als je zelf pannenkoeken bakt doe je dat immers ook met melk en niet met water.  
• Ga je pizza of pasta maken? Je kunt daar ook speciale bloem voor kopen. Een pak bloem voor pizza heeft vaak een ander (fijner) type bloem dan de gewone patentbloem. Dan kan het dus wel lonen om een bakmix te kopen.  
• Wil je meer weten over een E-nummer? Via deze zoekfunctie van het Voedingscentrum kun je snel meer informatie over een E-nummer opzoeken.

Bronnen: Voedingscentrum / Brood.net / Koopmans / Broodsmakelijk / Foodwatch