Banken controleren klanten met niet-westerse achtergrond vaker

Ruim 18.000 mensen vulden onze vragenlijst over bankcontroles in. Daarvan is 1 op de 10 in de afgelopen vijf jaar door de bank gecontroleerd of zij zich schuldig maken aan witwassen of terrorismefinanciering. De bank is wettelijk verplicht om hierop te controleren. Maar Radar ontving signalen dat bij de selectie voor dit soort onderzoeken sprake is van discriminatie.

Westers versus niet-westers

We kijken daarom bij dit onderzoek naar de cijfers van groepen respondenten met verschillende achtergronden. Ruim 15.500 respondenten hebben een westerse achtergrond (zijzelf en hun beide ouders zijn in Nederland geboren) en een westers klinkende naam. Van deze groep is 9 procent in de afgelopen vijf jaar gecontroleerd door de bank.

We ondervroegen echter ook een groep van 360 mensen met een migratieachtergrond (zijzelf of ten minste één van hun ouders zijn in een niet-westers land geboren) en een niet-westers klinkende achternaam. Zij hebben wel allemaal de Nederlandse nationaliteit. Toch blijkt dat van deze groep ruim twee keer zo veel mensen zijn gecontroleerd: 20 procent in de afgelopen vijf jaar.

Controle op basis van afkomst

Van deze groep mensen met een niet-westerse achtergrond geeft driekwart (74%) aan dat zij vermoeden dat de controle van de bank te maken heeft met hun afkomst of niet-westers klinkende naam. Zo laat iemand weten dat zij de naam van haar man draagt, wiens moeder in Suriname woont. Zij en haar man hebben allebei een fulltime baan. Toch moeten ze hun salarisstroken aan de bank laten zien: iedere keer wanneer zij geld naar zijn moeder overmaken, krijgen ze controle van de bank.

Er zijn meer voorbeelden, zo betreft de controle soms alleen de ene helft van een koppel: “Hoewel mijn vrouw en ik dus samen al meer dan 8 jaar een hypotheek bij ING hadden lopen, moest alleen mijn vrouw een waslijst van vragen beantwoorden en zelfs haar paspoort laten waarmerken.” Deze respondent geeft aan dat de bankmedewerkers het zelf ook ongemakkelijk vonden. Ze schoven het af op een technische fout, maar de respondent, die zelf een achtergrond in de ICT heeft, ziet er “duidelijke vooraf gemaakte discriminatie” in.

Iemand anders vertelt over 2000 euro die hij stortte naar een vriend in Vietnam was en daar bestolen werd. “Wat een drama kreeg ik daarna van de Rabobank. Naar wie ging het geld en waar was het voor en waarom. Gaat ze niks aan. Was een vriend in nood helpen. Drie weken later had ik het geld teruggestort gekregen van hem. Hij heeft achternaam De Jong. Hij had geen enkel probleem. Ik wel.”

Een andere respondent kreeg uiteindelijk van een supervisor zelf te horen dat de controle verband houdt met diens achternaam: die is Arabisch.

Als crimineel behandeld

Ook over de manier waarop de controles verlopen zijn veel mensen niet te spreken: “Ik heb geld overgemaakt naar mijn schoonouders in Turkije. Dit was een groot bedrag voor medische kosten. De bank behandelde mij als een crimineel” Dat bankencontroles niet op een prettige manier verlopen en een vervelende nasmaak opleveren, bleek al uit eerder onderzoek van het Radar Panel.

Je voelt je verdacht, maar je weet niet waarvan. Want vaak blijft de aanleiding van het onderzoek onduidelijk. Toch word je verplicht om verregaande vragen te beantwoorden, en je bankrekening kan geblokkeerd worden of zelfs opgeheven. Achteraf krijg je doorgaans ook geen opheldering – ook niet als alles goedgekeurd is. Hierover deden we al eerder onderzoek, lees: Gecontroleerd door de bank: je voelt je een crimineel als ze dit soort vragen stellen.

In de uitzending van 27 mei spreekt Radar met meerdere gedupeerden en met de Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie. Ook de overheid ontving signalen vanuit de moslimgemeenschap en deed ook onderzoek naar discriminatie bij banken. De Nederlandse Vereniging van Banken reageert in de studio.

Deel ook jouw ervaringen

We gaan het onderwerp in de gaten houden. Sluit je aan bij het Radar Panel als je voortaan ook je ervaringen met ons wil delen, zodat wij de harde cijfers naar boven kunnen halen. Lid worden en meedoen is altijd gratis en vrijblijvend. Meld je hier aan.