Bankfraude - Reactie Betaalvereniging Nederland

1. Hoe kun je je als klant wapenen tegen fraude/oplichting?

Controleer altijd goed iedere betaling die je wil doen en wees extra alert als iemand vraagt om met spoed te betalen. Wat betaal je? Aan wie betaal je? Waarom betaal je? Krijg je een waarschuwing dat de naam niet bij het IBAN hoort? Wees dan extra voorzichtig! Neem rustig de tijd voor ieder betaalverzoek en controleer die zorgvuldig, al is die nog zo dringend.

Volg altijd de vijf B’s voor veilig bankieren:

• Bescherm je codes en geef ze nooit af.
• Bewaak je pas, laat deze niet slingeren en geef die nooit af.
• Beveilig je apparatuur om bankzaken te regelen.
• Bekijk regelmatig je bankafschriften.
• Bij twijfel: Bel je bank via het officiële telefoonnummer dat je zelf opzoekt.
• Dat is ook onze campagneleus: 'Hang op! Klik weg! Bij twijfel: bel je bank!'

Aanvullende veiligheidstips:

• Jouw bank zal je nooit aan de telefoon, in een e-mail, via sms of in een ander tekstbericht vragen om ergens in te loggen, iets te betalen of iets goed te keuren.
• Lees via internetbankieren en mobiel bankieren aandachtig alle berichten en waarschuwingen van je bank.
• Stel veilige bedrag- en daglimieten in. Hou het saldo op je betaalrekening laag en zet de rest op een spaarrekening.
• Bespreek onverwachte rekeningen en betaalverzoeken met een vertrouweling, via een telefoonnummer dat je zelf hebt opgezocht en gecontroleerd.
• Controleer altijd het webadres van de website waar je je bancaire beveiligingscodes wil intikken, ook als de website er precies hetzelfde uitziet als de website van je eigen bank. Tik die beveiligingscodes uitsluitend in op de echte website van je eigen bank en nergens anders.
• Op VeiligBankieren.nl leggen we uit hoe je een valse en de echte website van je bank kunt herkennen aan het webadres

2. Heeft de bank tips voor wat consumenten niet moeten doen?

• Reageer niet op een dringende opdracht aan de telefoon, in een e-mail, sms of ander tekstbericht, zogenaamd van je bank.
• Betaal niet aan of voor een goede bekende als je die niet eerst normaal hebt gesproken en herkend.
• Tik beveiligingscodes van je bank niet in op een website die niet het juiste webadres van je eigen bank heeft.
• Scherm je pincode altijd goed af en geef je pincode en andere beveiligingscodes van je bank nooit aan iemand anders.
• Geef je bankpas of creditkaart nooit uit handen; gebruik zoveel mogelijk contactloos betalen.
• Stuur nooit je bankpas op, ook niet naar je bank.
• 'Hang op! Klik weg! Bij twijfel: bel je bank!'

3. Wat doet de bank tegen fraude/oplichting om klanten te beschermen?

• De bank zorgt dat internetbankieren, mobiel bankieren en betaalmethoden zo veilig mogelijk zijn, met veilige tweestapsverificatie.
• De bank informeert en waarschuwt klanten in berichten via internetbankieren en mobiel bankieren.
• De bank biedt de mogelijkheid om bedrag- en daglimieten in te stellen.
• De meeste banken hebben de IBAN-Naam Check in internetbankieren en mobiel bankieren.
• De bank probeert verdachte betalingen die de klant niet zelf doet, te herkennen en tegen te houden.
• De bank blokkeert eigen klanten die betrokken waren bij fraude of oplichting.
• Banken houden afzonderlijk en gezamenlijk voorlichtingscampagnes, via veel verschillende kanalen en massamedia.

4. Op wat voor manier informeert de bank klanten over oplichting?

Banken informeren hun klanten op verschillende manieren over fraude en oplichting:

• Op hun websites.
• In nieuwsbrieven.
• Via social media.
• Met waarschuwingen in mobiel bankieren en internetbankieren.
• Met persoonlijke berichten via mobiel bankieren en internetbankieren.
• Gezamenlijk in voorlichtingscampagnes via radio en tv, in gedrukte media, op www.VeiligBankieren.nl en in social media.

5. Wat moeten consumenten doen die toch slachtoffer zijn geworden van oplichting?

Bel direct je bank, via een openbaar, officieel telefoonnummer dat je zelf opzoekt.m Doe daarna aangifte bij de politie, liefst online met je DigiD.

6. Wat doet de bank voor slachtoffers?

De bank neemt de melding in ontvangst, neemt direct maatregelen om verdere schade te voorkomen en geeft raad en advies. De bank probeert de schade voor zijn klant te verhalen. Bij sommige soorten fraude kan de bank de schade zelf vergoeden

7. Heeft de bank een online pagina met tips/procedure voor slachtoffers?

www.VeiligBankieren.nl

8. Om wat voor schadebedrag gaat het op jaarbasis?

De schade door fraude die banken vergoeden was in 2019 bijna 15 miljoen euro. Denk aan phishing en fraude met gevonden en gestolen bankpassen. Ruim 99 procent van alle schade door fraude met internetbankieren (vooral phishing) werd in 2019 door de banken vergoed. Bij oplichting worden slachtoffers misleid om zelf aan de oplichters te betalen. Op basis van politieverklaringen in de media lijkt de schade door onder andere oplichting via WhatsApp en met spoofing, dit jaar te kunnen oplopen tot meer dan 20 miljoen euro.

9. Welke schadebedragen worden/wel niet vergoed?

De schade wordt in beginsel niet vergoed als het slachtoffer zelf aan de oplichters heeft betaald, zoals bij veel WhatsApp-oplichting en spoofing. Uit coulance kan een bank toch gedeeltelijk of zelfs geheel vergoeden, onder bijzondere klant- en bankspecifieke omstandigheden. De schade wordt in beginsel wel vergoed als het slachtoffer de betaling aan fraudeurs niet zelf heeft uitgevoerd, zoals bij veel phishing en fraude met gestolen bankpassen. Wanneer een slachtoffer zelf grof nalatig is geweest, dan kan een bank besluiten om slechts gedeeltelijk of helemaal niet te vergoeden.

10. Betaal je een eigen risico als je een vergoeding krijgt van de bank?

Nee, er is geen eigen risico.

11. Waarom vergoedt een creditcardmaatschappij wel de schade als je een online bestelling doet, die niet geleverd wordt, terwijl de bank die niet doet met een iDEAL-betaling?

Gelukkig kunnen consumenten en winkeliers kiezen uit meerdere betaalmethoden met verschillende eigenschappen en voorwaarden. Je kunt met creditcards en iDEAL niet aan iedereen betalen. Winkeliers worden pas aangesloten op deze betaalmiddelen nadat ze zorgvuldig zijn gecontroleerd door een erkende betaaldienstverlener. Winkeliers die na aansluiting alsnog frauderen, worden weer heel snel afgesloten.

Betalingen met creditcards zijn verzekerd en daar betalen zowel de kaarthouders als alle winkeliers voor. De kaarthouders betalen een jaarlijkse aparte vergoeding voor het gebruik van hun creditkaarten, vanaf een paar tientjes per jaar. Winkeliers betalen hogere transactietarieven voor creditkaartbetalingen en dat verrekenen ze in de prijzen van hun producten.

Betalingen met iDEAL zijn bij de meeste banken niet verzekerd. Voor consumenten is het gebruik van iDEAL inbegrepen bij hun standaard betaalpakket. Winkeliers betalen veel lagere transactietarieven voor iDEAL-betalingen en dat draagt allemaal bij aan lagere prijzen van hun producten.

12. Waarom kunnen iDEAL-betalingen/over overboekingen aan oplichters niet teruggedraaid worden?

iDEAL-betalingen zijn onherroepelijk nadat de klant die heeft goedgekeurd, net zoals een pinbetaling of een contante betaling. Alleen de winkelier kan een reeds voltooide betaling terugbetalen aan een klant. Zodra een betaling op de bankrekening van de begunstigde staat, mag een bank die niet zomaar ongedaan maken. Banken moeten zich aan de wet houden en die laat niet toe dat een bank zelf oordeelt of een betaling terecht was of niet. Dat oordeel is aan een rechtbank. Toch wordt een iDEAL-betaling heel soms teruggedraaid, bijvoorbeeld als de ontvanger reeds als fraudeur is aangemerkt en zijn bankrekening is geblokkeerd. Dan komt het bedrag uiteindelijk vanzelf weer een keer terug bij de betaler.

13. Kan de bank de betaalrekeningen van oplichters blokkeren en gebeurt dat vaak?

Ja, dat kan en dat gebeurt regelmatig. Er is een besloten register van iedereen die in de afgelopen zeven jaar betrokken was bij bancaire fraude en wiens rekening is geblokkeerd. Banken controleren iedere nieuwe klant in dat register.

14. Kunnen banken (grote) transacties die afwijken van het normale betaalpatroon van klanten niet tegenhouden?

Ja, dat kan en dat gebeurt ook wel. Of een betaling ongebruikelijk is, hangt af van veel meer factoren dan alleen een afwijkend groot bedrag. Anders zouden miljoenen afwijkend grote maar verder bonafide betalingen, bijvoorbeeld voor de aanschaf van een huis of auto of voor de schenking aan een (klein)kind, onterecht worden tegengehouden. Vooral wanneer het slachtoffer de betaling aan de oplichter helemaal zelf invoert en goedkeurt, is het erg lastig om die als verdachte transactie te herkennen.

15. Wat is het beleid van banken om schade (deels) wel of niet te vergoeden?

Dit kunnen we alleen langs de eerder genoemde algemene richtlijnen beantwoorden. We kunnen dat niet bij ieder van de genoemde voorbeelden met een simpele ja of nee beantwoorden, omdat een bank ieder voorval afzonderlijk onderzoekt en beoordeelt. De schade wordt in beginsel niet vergoed als het slachtoffer zelf aan de oplichters heeft betaald, zoals bij veel WhatsApp-oplichting en spoofing. Uit coulance kan een bank toch gedeeltelijk of zelfs geheel vergoeden, onder bijzondere klant- en bankspecifieke omstandigheden.

De schade wordt in beginsel wel vergoed als het slachtoffer de betaling aan fraudeurs niet zelf heeft uitgevoerd, zoals bij veel phishing en fraude met gestolen bankpassen. Wanneer een slachtoffer zelf grof nalatig is geweest, dan kan een bank besluiten om slechts gedeeltelijk of helemaal niet te vergoeden.