Het was er al voor vlees en eieren nu is het er ook melkproducten: het Beter Leven keurmerk. Je kent dit waarschijnlijk al van het logo op de verpakking van bijvoorbeeld biefstuk of gehakt, en zuivel heeft nu een soortgelijk plaatje.

Als je melk of yoghurt koopt kan dat melk of yoghurt zijn zonder ster, met één ster of met drie sterren. Elk stempel staat voor een bepaalde mate van diervriendelijkheid. Door de verbreding van het keurmerk voldoen de producten nu ook aan zekere natuur- en milieu-eisen. Maar waar staat welk stempel nou voor? Radar legt het uit.

Er bestaat al een aantal keurmerklabels voor zuivel. Zo is er het Weidemelk keurmerk van Stichting Weidegang, en het keurmerk On the way to PlanetProof van Stichting Milieukeur.

Ook kun je op pakken biologische melk het Beter Leven keurmerk met 3 sterren aantreffen. De Dierenbescherming heeft biologische, dierlijke gecertificeerde producten sinds 2009 automatisch het Beter Leven keurmerk met 3 sterren toegekend. Vooral op vleesverpakkingen kom je dat keurmerk tegen. Hoe meer sterren, des te beter de leefomstandigheden zijn voor het dier.

196 voorwaarden

Voor zuivelproducten met het keurmerk Beter Leven 1 ster gelden nu maar liefst 196 voorwaarden op het gebied van dierenwelzijn, natuur en milieu. Zo moet de koe minimaal 120 dagen per jaar 6 uur per dag in de wei kunnen. Verder is omschreven hoe groot de ligplek in de stal moet zijn en mag de boer de weide niet besproeien met bestrijdingsmiddelen waarin glyfosaat zit.

Ook heeft de veehouder speciale aandacht voor het verdere leven rondom de boerderij, zoals kruidenrijk grasland en vogels (zoals de zwaluw, uil en diverse weidevogels). Deze maatregelen gaan dus verder dan alleen de betere leefomstandigheden van de koe.

Voor de verbeding van het Beter Leven keurmerk met natuur- en milieu-eisen voor zuivel is samengewerkt met Vogelbescherming Nederland en de Stichting Natuur & Milieu.

Verder dan wettelijke regels

Er bestaan binnen de melkveehouderij geen wettelijke regels voor huisvesting van melkkoeien. De samenwerkende partijen stelden criteria op om duurzamer en diervriendelijker te boeren.  De voorwaarden gaan namelijk verder dan wettelijke regels voor leefomstandigheden van dieren in de veehouderij.

Voor bijvoorbeeld de koe die melk levert voor Weidemelk gelden, naast de voorwaarde dat ze minimaal 120 dagen naar buiten kan, geen verdere voorwaarden met betrekking tot haar levensomstandigheden.

Gangbare melk

De goedkoopste melk die je kunt kopen komt van een koe die niet per se de mogelijkheid heeft om naar buiten te gaan. Ook zijn er geen voorwaarden gesteld aan de huisvesting of het voer. Deze melk wordt vaak omschreven als ‘gangbare melk’.

Het verschil tussen 1 ster en 3 sterren

Het al bestaande Beter Leven keurmerk 3 sterren blijft voor biologische melk gelden. De voorwaarden zijn wat uitgebreider dan die met 1 ster, zoals nog ruimere ligplekken en de mogelijkheid altijd naar buiten te kunnen.

In de Factsheet Melkvee (pdf) van de Dierenbescherming kun je zien aan welke voorwaarden melk moet voldoen om aangemerkt te worden als respectievelijk 'gangbaar', 'Beter Leven 1 ster' en 'Beter Leven 3 sterren'. Voor 3 sterren is weliswaar het minimaal aantal dagen dat de koe naar buiten kan 60 dagen hoger dan voor 1 ster, en is er sprake van meer loopruimte en biologisch voer, maar bij de '1 ster-koe' gelden wel al voorschriften voor bijvoorbeeld de grootte van de eet- en drinkplaatsen, de zorg voor kalveren en bijvoorbeeld het transport.

De Dierenbescherming laat ons weten dat de biologische veehouderij ook op die punten voorschriften krijgt, maar dat die nog in de maak zijn. Hierin komt nog meer de nadruk te liggen op het leven en de leefomstandigheden van het kalf. Zo zullen boeren gestimuleerd worden om het kalf na geboorte niet direct van de moeder te scheiden. De organisatie verwacht deze voorschriften na de zomer te publiceren.

De dierenbeschermers zijn ook nog bezig met het maken van voorwaarden voor de 2 sterren-variant.

10 cent duurder

Een liter melk met 1 ster zal 10 cent duurder zijn dan de gangbare melk. De Dierenbescherming heeft de Wageningen Universiteit laten uitrekenen wat het de boer gaat kosten om te kunnen voldoen aan de voorwaarden. Dat is uitgekomen op 6 cent per liter.

De overige 4 cent gaat naar de verwerking en distributie, dus naar zuivelfabriek en supermarkt.

Jumbo is de eerste supermarkt die inmiddels melk en yoghurt met 1 ster verkoopt. Gevraagd naar de verdeling van die 10 cent laat een woordvoerder van het bedrijf weten: 'Prijsvorming en toevoeging van marge vindt in alle schakels van de voedselketen plaats. Als dat niet het geval zou zijn, zou er geen bestaansrecht zijn voor de hele voedselketen. Producenten, verwerkers, handelaren en retailers maken kosten en voegen waarde en marge toe aan grondstoffen en producten. Dit is bij deze melk net zo goed het geval en daar gaat de overige 4 cent naar toe. Ook zit de melk in een verpakking die gemaakt is van volledig hernieuwbare grondstoffen.'