CDA eist opheldering van Koolmees over nabestaandenpensioen
De Tweede Kamerleden Pieter Omtzigt en Evert-Jan Slootweg (CDA) eisen opheldering over het nabestaandenpensioen van minister Wouter Koolmees van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Ze willen weten hoe weduwen en weduwnaars aanspraak kunnen maken op nabestaandenpensioen wanneer de pensioenregeling van hun overleden partner van opbouwbasis is gewijzigd naar risicobasis, zonder dat hiervoor expliciete toestemming is gegeven.
Aanleiding is een uitspraak van het Gerechtshof in Den Bosch. De rechter oordeelde vorig jaar dat een weduwe toch recht had op nabestaandenpensioen, ondanks dat het partnerpensioen op risicobasis was verzekerd. De reden: haar in 2015 overleden echtgenoot had nooit expliciet toestemming gegeven voor het wijzigen van het pensioenreglement. En deze gerechtelijke uitspraak kan grote gevolgen voor andere werknemers.
Pensioen op opbouw- of risicobasis?
Bij nabestaandenpensioen heb je twee opties: op opbouwbasis of risicobasis. Bij opbouwbasis blijft er een potje geld gereserveerd staan, ook na een echtscheiding of als je van baan wisselt. Alleen bij een nabestaandenpensioen op opbouwbasis gaat de waarde naar de ex-partner. Dit heet bijzonder nabestaandenpensioen.
Bij een nabestaandenpensioen op risicobasis is het een verzekering die uitkeert als de partner overlijdt. De dekking vervalt echter bij een scheiding, ontslag, baanwissel of als je vóór de pensioendatum overlijdt.
Nabestaande krijgt niets
Inmiddels hebben miljoenen werknemers een nabestaandenpensioen op risicobasis. Zolang je bij dezelfde werkgever werkt, is er niets aan de hand. Maar als je ontslag neemt of krijgt, vervalt het opgebouwde nabestaandenpensioen op risicobasis. Je begint dan bij de volgende werkgever weer op nul, waardoor je maar een beperkt aantal jaren nabestaandenpensioen opbouwt.
Ook bestaat de kans dat je vóór je pensioendatum overlijdt en als dat gebeurt zijn de financiële gevolgen groot: zeker als het nabestaandenpensioen opgebouwd is op risicobasis, want dan krijgt de nabestaande niets.
Nabestaandenpensioen op risicobasis vervalt bij ontslag
In dit geval trad de man in 1983 in dienst bij zijn werkgever en hij ging in 2010 uit dienst met een vaststellingsovereenkomst. Met ingang van 1 januari 1999 is het pensioenreglement gewijzigd. Er werden meerdere wijzigingen doorgevoerd, waaronder een middelloonregeling, een nabestaandenpensioen op risicobasis, een pensioengerechtigde leeftijd van 62 jaar (in plaats van 65 jaar) en een overbruggingspensioen.
De aanpassing van een nabestaandenpensioen op risicobasis had tot gevolg dat toen de man uit dienst ging, dat het pensioenpotje voor zijn partner verviel. En zijn vrouw had ook geen recht op nabestaandenpensioen toen hij in 2015 vlak voor zijn pensioendatum kwam te overlijden.
'Welbewuste instemming'
In de rechtszaak voerde de weduwe aan dat haar overleden echtgenoot nooit had ingestemd met deze wijzigingen. Volgens de rechter kun je er niet vanuit gaan dat mensen stilzwijgend instemmen met zo'n verslechtering. Ook niet als je werkgever je informatie toestuurt. In dit soort situaties moet er sprake zijn van een 'welbewuste instemming', concludeerde het Hof. En deze afspraken waren niet vastgelegd in een CAO, maar in een individueel arbeidscontract.
Gevolgen voor honderdduizenden werknemers
Pieter Omtzigt zegt tegen het FD: 'Zoals ik deze uitspraak lees, kan een werkgever niet zomaar overstappen van een spaarpotje op een verzekering voor het nabestaandenpensioen. Dat is rond 2000 op grote schaal gebeurd en gebeurt nog steeds. In potentie kan dit gevolgen hebben voor honderdduizenden werknemers.'
Dramatische gevallen en ongelukken
Het CDA-Tweede Kamerlid Omtzigt constateerde in 2018 in Radar al dat het nabestaandenpensioen steeds verder wordt uitgehold.
Hij zei toen: 'Ik zie in de praktijk dramatische gevallen en ongelukken, omdat mensen geen idee hebben wat een nabestaandenpensioen op risicobasis inhoudt. Mensen die voor hun pensioengerechtigde leeftijd overlijden laten hun nabestaanden met lege handen achter. Daarom pleit ik voor een beter nabestaandenpensioen.'
Alsnog recht op nabestaandenpensioen
De CDA-Kamerleden willen graag van minister Koolmees weten hoe het zit met andere werknemers in soortgelijke situaties. Normaal worden pensioenafspraken vastgelegd in een CAO, maar de desbetreffende man viel niet onder een CAO. Zijn individuele arbeidsovereenkomst was bepalend voor de uitspraak. En zo zijn er vast nog veel meer werknemers. Het aantal is onbekend. Omtzigt wil van minister Koolmees weten of een aantal weduwen en weduwnaren wellicht alsnog recht hebben op nabestaandenpensioen.