Dit zegt het Ministerie van Justitie en Veiligheid over het boetebeleid

'Elk jaar verhogen we de verkeersboetes'

"Elk jaar verhogen (indexeren) we de verkeersboetes. In april dit jaar is in het kabinet afgesproken om de boetes te verhogen met tien procent. Daarin zit de reguliere jaarlijkse indexering (5,7%) en nog een beleidsmatige verhoging (van 4,3%.) De beleidsmatige verhoging is nodig om de rijksbegroting op orde te krijgen.

Als we dat niet zouden doen, zouden er in plaats daarvan bijvoorbeeld bezuinigingen moeten worden doorgevoerd bij uitvoerende diensten zoals de politie of het Openbaar Ministerie. Dat wil het kabinet vermijden. Met deze stap komen de lasten voor verkeersovertreders, die deze kosten kunnen voorkomen door zich aan de verkeersregels te houden."

Het OM heeft boetes in de afgelopen 24 jaar met 75 procent verhoogd, het kabinet met hondervijftig procent. Waarom worden de verhogingen niet op elkaar afgestemd?

"Zoals het OM in haar rapport ook aangeeft zijn de straftarieven doorgaans met hetzelfde percentage geïndexeerd en verhoogd als de feit gecodeerde verkeersboetes (blz. 19). Sinds 2010 zijn de Straftarieven dan ook steeds met hetzelfde percentage geïndexeerd en incidenteel verhoogd als de Muldertarieven.

In de zomer van 2022 heeft het College voor het eerst niet dezelfde beslissing genomen over de hoogte van de indexering van de tarieven. Het college koos voor een verhoging met drie procent in plaats van de indexering."

Het OM waarschuwt dat de Mulder-boetes de strafrechtboetes dreigen in te halen, waardoor het zou gaan lonen om een zwaardere overtreding te begaan. Hoe gaat u dat voorkomen?

"In het door mij opgevraagde rapport over de boetestelsels bevestigt het OM inderdaad dat door de incidentele verhogingen van de verkeersboetes uit het verleden er een disbalans in de boetestelsels is ontstaan. Het is belangrijk deze disbalans op te lossen.

De door het Openbaar Ministerie gedane voorstellen om de balans te herstellen, zoals terugdraaien van de incidentele verhogingen uit het verleden, zouden grote financiële, beleidsmatige en politieke consequenties hebben. Gezien de demissionaire status van het kabinet, is het aan een volgend kabinet om te beslissen hoe om te gaan met deze disbalans.

Overigens is het zo dat het strafrechtelijke afdoen van een overtreding om meerdere redenen meer indruk maakt (zoals het krijgen van een strafblad) dan het afdoen door middel van een Mulderboete, de boetehoogte is dus niet het enige dat meetelt in de afdoening van een verkeersfeit)."

Als je een Mulder-boete niet betaalt, wordt die met vijftig procent én dan nog eens honderd procent verhoogd. Als je een strafrechtboete niet betaalt, wordt die met twintig euro en daarna met twintig procent verhoogd.

Waarom wordt er coulanter omgegaan met een boete voor een ernstiger overtreding?

"We gaan samen met andere verantwoordelijke departementen meedoen aan een onderzoek naar de doelmatigheid van ophogingen. Daarbij wordt in kaart gebracht welke ophogingen tijdens het invorderingstraject kunnen ontstaan. Er worden de opties verkend om die schuldoploop te verminderen, inclusief de budgettaire gevolgen daarvan. Dit onderzoek wordt naar verwachting in het voorjaar van 2024 afgerond.

We begrijpen dat verhogingen fors en ingrijpend kunnen zijn. De verhogingen zijn echter vermijdbaar door de verkeersboete op tijd te betalen. Wel helpen we mensen met betalingsregelingen die moeite hebben met het betalen van boetes en schulden. Daarbij bestaan er mogelijkheden voor het toepassen van maatwerk bijvoorbeeld door een tijdelijke betaalstop in te lassen om hulp te zoeken. Ook als een verhoging wordt opgelegd kan dit maatwerk worden toegepast."

De boete voor handheld bellen is 420 euro. Dat is hoger dan de boete die je voor een mishandeling kunt krijgen: vierhonderd euro. Hoe legt u dat uit?

"Dit is onderdeel van het advies van het OM over de ontstane disbalans tussen de boetestelsels. Zoals aangegeven bevestigt het OM -in het door mij gevraagde rapport- dat door de incidentele verhogingen van de verkeersboetes uit het verleden er een disbalans in de boetestelsels is ontstaan. Het is belangrijk deze disbalans op te lossen. Gezien de demissionaire status van het kabinet, is het aan het volgende kabinet om hierover een besluit te nemen."

Wat vindt u van het idee om boetes inkomensafhankelijk te maken?

"Op dit moment zijn boetes in Nederland niet inkomensafhankelijk. Het uitgangspunt bij de bestraffing in Nederland is dat er sprake is van een maximumstraf per delict die voor elke Nederlander gelijk is. Dit is een belangrijk uitgangspunt voor het kabinet. Het invoeren van een systeem van inkomensafhankelijke boetes is ingrijpend en complex, zowel in juridische, budgettaire als praktische zin.

Als het inkomen van de bestuurder als uitgangspunt wordt genomen, zou in dat geval namelijk het gehele systeem van kentekenaansprakelijkheid gewijzigd moeten worden. Dat betekent ook aanpassing van de manier waarop we nu geautomatiseerd handhaven. De vraag of en in hoeverre er inkomensafhankelijke boetes moeten worden ingevoerd is een politieke vraag. Het antwoord op deze vraag is aan een volgend kabinet."

Bekijk de hele uitzending van Radar op 6 november 2023 hier terug.