Doorgeven uren in kinderopvang zet ouders buitenspel

Lelieveldt heeft zelf kinderen op de kinderopvang. Hij postte een uitgebreide tweet om andere ouders te informeren over de nieuwe regels. Kinderopvangorganisaties kregen namelijk een brief van de Belastingdienst dat ze voortaan iedere maand gegevens moeten aanleveren bij de Belastingdienst over de gebruikte opvanguren.

Want, zo stelt de brief: 'Een groot deel van de hoge terugvorderingen ontstaat namelijk door een afwijking in de door de ouder opgegeven en daadwerkelijk afgenomen opvanguren. Met actuele gegevens kan de Belastingdienst afwijkingen eerder signaleren en ouders hierover informeren.'

Buitenspel gezet

'Het klinkt mooi', vindt Lelieveldt. 'Het wordt voorgespiegeld als 'we maken het u makkelijker', maar als ouder raak je de controle kwijt over welke gegevens er over jou bekend zijn bij de Belastingdienst. De Belastingdienst wil vooral betaalbewijzen zien.'

In de voortgangsnotitie van 19 juni 2020 staat: 'Ook is geregeld dat kinderopvangorganisaties informatie zonder toestemming van de ouder mogen verstrekken aan de Belastingdienst.' Maar volgens Lelieveldt ligt er geen wetsartikel onder deze wijziging: 'Je wordt als ouder compleet buitenspel gezet en je kunt niets controleren. Hierdoor ben ik als ouder niet meer de baas over mijn eigen gegevens.'

Onschuld bewijzen

Je Belastingaangifte moet kloppen. Je bent altijd zelf verantwoordelijk voor het invullen en aanleveren van de juiste informatie over inkomen en toeslagen, ook als je gebruik maakt van een belastingadviseur, kinderopvanginstelling of gastouderbureau.

Maar wat als de kinderopvang nu het verkeerde aantal afgenomen uren doorgeeft aan de Belastingdienst? Als het aantal uren niet klopt, raak je als ouder wellicht je toeslag kwijt of je wordt gekort. Vervolgens moet jij als ouder aantonen wat er niet klopt. En we weten uit de affaire rond de kinderopvangtoeslag hoe moeilijk het is om bij de Belastingdienst je onschuld te bewijzen.

Dit mag niet

'Bij het automatisch aanleveren via de kinderopvang heb ik geen zicht of het aantal uren wel kloppen? Bovendien is de hoogte van de kinderopvangtoeslag ook afhankelijk van mijn inkomen. Dat kan als zzp'er nog weleens veranderen', argumenteert Lelieveldt.

'En ook de hoeveelheid afgenomen uren kinderopvang kan wisselen, net zoals het toekomstige gebruik. Nu wordt er iedere maand beperkte informatie in een database van de Belastingdienst gestopt, zonder dat ik ze vooraf heb kunnen controleren. Vervolgens gaat de Belastingdienst in die database allerlei variaties en uitschieters zoeken of mensen frauderen.'

'Niets geleerd'

'Je ziet dat de Belastingdienst gewoon doorgaat op de oude voet', gaat Lelieveldt verder. 'Ze tuigen weer een fraudepreventiesysteem op buiten de burger om. De Belastingdienst heeft niets geleerd van de affaire rond de kinderopvangtoeslag en de recente rechterlijke uitspraken tegen het verboden fraudedetectiesysteem SyRI. Dit mag niet. En je zou het als Belastingdienst ook niet moeten willen.'

Verschil oude en nieuwe systeem

In het oude systeem leveren ouders achteraf per jaar de gegevens aan bij de Belastingdienst. Hoeveel uren kinderopvang is er afgenomen? Zijn er in het lopende jaar grote wijzigingen (veel meer of minder uren kinderopvang), dan kun je dat tussentijds aanpassen in Mijn Toeslagen. Vervolgens lever je bij de aangifte voor de inkomstenbelasting je inkomensgegevens aan en wordt de definitieve toeslag voor de kinderopvang berekend.

In het nieuwe systeem levert de kinderopvang iedere maand gegevens aan bij de Belastingdienst. Ouders komen er niet aan te pas. Deze gegevens vergelijkt de Belastingdienst met de door de ouders opgegeven schatting van dat jaar. Ziet de fiscus een groot verschil, dan moeten de ouders dit verschil verklaren.

Geen opt-out

Volgens Lelieveldt kun je als ouder geen bezwaar maken tegen dit nieuwe systeem. Het wordt je gewoon meegedeeld door de kinderopvang. 'Er is geen opt-out, ik wil dit niet. Je kunt alleen toestemming verlenen. En de kinderopvang moet gedwongen meewerken anders raken zij hun vergunning kwijt, dus die kunnen niet anders dan dit soort brieven versturen.' Lelieveldt raadt ouders aan bezwaar te maken bij de privacy-officer van de kinderopvang.

Voorkom misbruik

Volgens de brancheorganisatie Kinderopvang is dit een onderdeel van het verbetertraject Belastingdienst. 'We zijn verplicht deze gegevens maandelijks aan te leveren bij de Belastingdienst. Je moet als kinderopvang voldoen aan de regels', stelt Woordvoerder René Loman.

'De Belastingdienst wil voorkomen dat er dingen misgaan; dat er fouten worden gemaakt in de opgave of dat de kinderopvangtoeslag wordt misbruikt', gaat Loman verder, Of ouders nu ook maandelijks een afschrift krijgen van welke gegevens aangeleverd zijn bij de Belastingdienst? Dat wist hij niet.

Kamervragen stellen

Het SP-Kamerlid Renske Leijten gaat Kamervragen stellen over dit onderwerp: 'Het lijkt op een oud mechanisme. Het wordt gepresenteerd als een service, maar je weet niet wat er met je informatie gebeurt. Vaak koop je kinderopvang pakketten voor een x aantal uren. Wat als je nu extra of minder uren afneemt? Of je kind is ziek en mag niet naar de opvang, wordt de ouder dan gekort op zijn toeslag? En wat als de aangeleverde gegevens van de kinderopvang niet kloppen?'  

Bang voor herhaling

Ouders die slachtoffer waren van de affaire rond de kinderopvangtoeslag kregen van de Belastingdienst zwart gelakte dossiers als ze om informatie vroegen. Ze hadden geen enkel idee waarop de Belastingdienst hen als fraudeur wegzette. 'Hoe ga je je onschuld bewijzen als je niet weet waarop het is gebaseerd?' stelt Leijten. 

'Ik ben bang dat we in herhalingen gaan vallen. Bovendien moet je altijd de mogelijkheid hebben om niet mee te doen aan gegevensdeling. Als her automatisch gebeurt, is dat in strijd met de privacyregels. Je moet altijd ergens toestemming voor kunnen geven of weigeren. Het zou heel goed zijn als de staatssecretarissen van Sociale Zaken en Toeslagen voor 1 september duidelijkheid geven zodat, er niets mis gaat.'

Klacht indienen

Simon Lelieveldt geeft als tip om de onderstaande tekst naar de kinderopvang te sturen.