Draagmoederschap in Nederland: Hoe werkt dat?
Een draagmoeder is zwanger voor een ander, bijvoorbeeld voor een homostel of heterostel dat geen kinderen kan krijgen. Of voor een alleenstaande. Wensouders noemen we dit. Een draagmoeder draagt het kind na de geboorte over aan de wensouder(s). Welke vormen van draagmoederschap bestaan er en hoe is dit in Nederland geregeld?
Bij een draagmoederschap neemt de wensouder of nemen de wensouders na de geboorte de verzorging en opvoeding van het kind en het juridisch ouderschap op zich.
In Nederland alleen altruïstisch draagmoederschap toegestaan
Van altruïstisch draagmoederschap is sprake wanneer een draagmoeder de wensouder(s) uit naastenliefde helpt, zonder daarvoor betaald te worden. Vaak is wel sprake van een financiële vergoeding voor gemaakte kosten van de draagmoeder. In het Wetboek van Strafrecht is vastgelegd dat ‘bevordering van (commercieel) draagmoederschap in Nederland verboden is’. Bij commercieel draagmoederschap is er wel een specifieke vergoeding afgesproken. In veel landen is commercieel draagmoederschap verboden. In een aantal landen is dit wel toegestaan, met als mogelijk gevolg uitbuiting van draagmoeders.
Laagtechnologisch en hoogtechnologisch draagmoederschap
Er zijn manieren van waarop de draagmoeder zwanger kan worden: via haar eigen eicel of via de eicel van een andere vrouw. Bij de eerste optie – laagtechnologisch draagmoederschap – draagt de moeder een kindje dat is ontstaan uit haar eigen eicel. Meestal gaat dit via inseminatie met het sperma van de wensvader. Bij hoogtechnologisch draagmoederschap wordt gebruik gemaakt van de eicel van een andere vrouw. De eicel wordt bevrucht met het sperma van de wensvader, via IVF. Het embryo dat hieruit ontstaat wordt geplaatst in de baarmoeder van de draagmoeder.
Hoogtechnologisch draagmoederschap was voor homostellen in Nederland niet mogelijk. Twee klinieken gaan waarschijnlijk dit jaar nog hier verandering in brengen. Zo stelt het Medisch Centrum Kinderwens Leiderdorp: ‘Op dit moment bieden wij geen behandelingen waarbij een draagmoeder is betrokken. Het is mogelijk dat wij dit in de toekomst wel zullen doen, wij zijn dit op dit moment nog aan het onderzoeken.’
Het Nij Geertgen, centrum voor vruchtbaarheid in Elsendorp, is voornemens in 2019 met hoogtechnologisch draagmoederschap van start te gaan. Het centrum bemiddelt zelf niet tussen wensouders en een draagmoeder. Wensouders dienen zelf een draagmoeder en, indien nodig, een eiceldonor aan te dragen. Om in aanmerking te komen voor een behandeltraject gelden diverse criteria.
Ontwikkelingen in Nederland
Het kabinet heeft in juli 2019 kenbaar gemaakt dat er een betere draagmoederschapregeling moet komen. Dit zou bescherming moeten bieden aan het kind, de draagmoeder en de toekomstige ouders. Waar nu de draagmoeder bij de geboorte van het kind nog de juridische ouder is, zijn dit straks de wensouder(s) mits door partijen alles op voorhand goed is vastgelegd. Ook moet ieder kind kunnen weten waar hij of zij vandaan komt; er komt een Register Onstaansgeschiedenis. Deze gegevens zijn nu soms moeilijk te achterhalen. Lees meer over de maatregelen van het kabinet.
Bron: Stichting Meer dan Gewenst / Rijksoverheid / Nij Geertgen / Medisch Centrum Kinderwens