'Een seizoensgebonden depressie is geen voorjaarsmoeheid'

Hendriks is psychologe bij MIND en Korrelatie. MIND is een organisatie die zich inzet voor mensen met psychische problemen. Korrelatie biedt mensen laagdrempelige, anonieme hulp in de vorm van telefoongesprekken, mail, chat en Whatsapp. Hendriks legt uit. 'Een seizoensgebonden depressie vindt minimaal twee jaar achter elkaar in hetzelfde seizoen plaats, over een periode van minimaal veertien dagen. Het is een vorm van depressie en het komt enkel voor in één seizoen. Voorjaarsmoeheid kan dus wijzen op een vorm van seizoensgebonden depressie, maar dan moet het wel aan bovengenoemde voorwaarden voldoen. Het houdt in dat je voor je gevoel uit een diepe winterslaap komt en je maar niet wakker kan worden. Je voelt je sloom en somber en je komt moeilijk op gang.'

'Eet- en slaapgedrag kan veranderen'

De klachten die gepaard gaan met een seizoensgebonden depressie zijn een stuk heviger dan bij 'gewone' voorjaarsmoeheid. Hendriks: 'Je verliest interesse in vrijwel alle activiteiten waar je normaal gesproken wel plezier aan zou beleven. Je bent somber en onverschillig. Je hebt last van slaapklachten, zoals slapeloosheid of juist een enorme behoefte aan slapen.' Volgens de psychologe kan ook het eetgedrag veranderen, is er meer prikkelbaarheid en heb je sterk de neiging om je terug te trekken.

'Wanneer is het plezier verdwenen?'

Hendriks vertelt dat ze het lastig vindt om een generaliserende oorzaak te vinden voor een seizoensgebonden depressie, dit is voor elke vorm van een depressie lastig. 'Iemand kan toevallig in een seizoen een trauma hebben meegemaakt en elk jaar weer opnieuw rond die tijd daar last van krijgen. Het is belangrijk om jezelf de vraag te stellen: wanneer is het begonnen dat ik geen plezier meer in het leven had?'

Verschil met andere depressies

Is een seizoensgebonden depressie minder hevig dan een andere vorm van depressie? 'Dat kan je niet zo stellen', zegt Hendriks. Een seizoensgebonden depressie is dan wel tijdelijk vanwege de samenhang met een seizoen, maar zo zien mensen met een depressie dat niet. 'Als je zo diep in een depressie zit, kan je bijvoorbeeld denken dat dit gevoel toch echt anders is dan in een voorgaand jaar. Het is juist een van de kenmerken van een depressie dat het relativeringsvermogen ontbreekt. Ook is het vaak moeilijk voor mensen met een depressie om zich de volgende dag voor te stellen, laat staan het einde van een seizoen.'

Verandering in licht

Wel denkt Hendriks dat verandering in licht een oorzaak kan zijn. Ze vertelt dat bij intrede van een nieuw seizoen het dag- en nachtritme ontregeld kan worden. 'Dat heeft invloed op het hormoon melatonine, dat ’s nachts wordt aangemaakt. ’s Ochtends moet de aanmaak van melatonine worden onderdrukt door licht en dat lukt niet bij iedereen even goed.' De psychologe raadt aan om het lichtverschil voor te zijn met bijvoorbeeld lichttherapie. Een behandeling met lichttherapie houdt in dat je met behulp van een sterk soort licht het dag- en nachtritme nabootst. Het licht is een stuk feller dan normaal kunstlicht, maar niet feller dan het buitenlicht op een zomerdag. Je kunt zelf lampen aanschaffen bij bijvoorbeeld een apotheek of je kunt naar een polikliniek in een ziekenhuis of een ggz-instelling gaan om daar onder behandeling te gaan. De aangeraden hoeveelheid tijd dat je voor het licht kunt zitten, is afhankelijk van de mate van de klachten. Lichttherapie wordt meestal ’s ochtends gedaan, werkt niet verslavend en is zeer veilig.

'Neem je gevoelens serieus'

Hendriks adviseert om bij een mogelijke seizoensgebonden depressie ten eerste je gevoelens serieus te nemen. Volgens haar moet je niet te snel denken dat er niets aan de hand is en dat iedereen weleens somber is. De psychologe vindt het verstandig om te gaan praten over je gevoelens. 'Je kunt anoniem praten met professionals, bijvoorbeeld via Korrelatie. Ook kun je naar je huisarts stappen, mits je daar een goede relatie mee hebt en je het gevoel hebt dat je daar je verhaal kunt doen.'

Hendriks vertelt niet bekend te zijn met cijfers over specifiek seizoensgebonden depressie. Over depressies in het algemeen zijn wel cijfers te vinden. Volgens het Trimbos-instituut krijgt bijna een op de vijf volwassen te maken met een depressie. Van alle Nederlanders tussen 18 en 64 jaar krijgt bijna 25 procent van de vrouwen te maken met een depressie. Bij mannen is dat 13 procent. De gemiddelde duur van een depressie is zes maanden.

Tips van Hendriks om te leven met een seizoensgebonden depressie

• 'Het is belangrijk om een vast ritme te hebben. Ga op een vast tijdstip naar bed, sta op een vast tijdstip op en neem je maaltijden op een vast tijdstip. Punten en tijdstippen op een dag zijn belangrijk, omdat het houvast geeft en je ernaar toe kan werken.'
• 'Beweeg! Ga naar buiten, het licht in en stap op de fiets of ga wandelen. Daar word je op een gezonde manier moe van en dan maak je endorfinen aan, waar je vrolijk van wordt.'
• 'Blijf mensen opzoeken, zo voorkom je dat je geïsoleerd raakt en daardoor nog somberder wordt. Het is wel van belang om naar mensen te gaan waar je echt jezelf kan zijn en waar je niet verplicht vrolijk moet zijn.'
• 'Schaf een lichtlamp aan.'
• 'Zoek afleiding. Al is het maar een boodschapje doen of een vuilnisbak buiten zetten, als je bezig bent hebben negatieve gedachten minder ruimte.'
• 'Neem zo mogelijk de zorg voor een hond op je. Het is wetenschappelijk bewezen dat mensen die voor een huisdier zorgen minder last van depressie hebben, waarbij een hond extra geschikt is omdat je hiermee naar buiten moet op vaste tijdstippen.'

Bron: MIND/Korrelatie