Geen strafrechtelijke vervolging tabaksindustrie

Advocaat Bénédicte Ficq deed in 2016 namens longkankerpatiënte Anne Marie van Veen en een aantal maatschappelijke organisaties aangifte tegen de tabaksindustrie van zware mishandeling (die de dood tot gevolg heeft) en valsheid in geschrift. De afgelopen tijd sloten tientallen organisaties zich aan bij de aangifte tegen vier tabaksproducenten, zoals kinderartsen, gynaecologen, de verslavingszorg en medische centra.

'Tabaksindustrie heeft een misdadig oogmerk'

Volgens de advocaat vergiftigt de tabaksindustrie de consument willens en wetens. Honderden toevoegingen maken de sigaret extra verslavend, aldus de aangifte. Daardoor raakt de beginnende roker snel verslaafd en komt de gevorderde er niet of nauwelijks meer vanaf. Dat maakt volgens Ficq dat de tabaksindustrie 'een misdadig oogmerk' heeft.

'De producten voldoen aan de Europese Tabaksproductenrichtlijn'

'Zolang producenten voldoen aan de eisen die de Europese Tabaksproductenrichtlijn op dit punt stelt, is het de tabaksproducenten toegestaan additieven of ventilatiegaatjes aan tabaksproducten toe te voegen. Er is niet gebleken dat de tabaksproducenten hiermee in strijd handelen met de Europese Tabaksproductenrichtlijn en nationale regelgeving', licht het OM toe. Volgens het OM valt gezondheidsschade door sigaretten de tabaksindustrie niet rechtstreeks aan te rekenen. Daarom is er volgens justitie geen grond voor vervolging voor de aangifte van zware mishandeling.

Bijna een kwart van de Nederlandse volwassen bevolking rookt, blijkt uit de meest recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Per jaar sterven ongeveer 20.000 Nederlanders aan de gevolgen van roken.

Tabaksfabrikant opgelucht

British American Tobacco (BAT) heeft 'met instemming kennisgenomen' van het besluit van justitie om de grote tabaksfabrikanten niet strafrechtelijk te vervolgen. 'Onze producten voldoen aan alle geldende wet- en regelgeving en worden op volledig legale wijze op de markt gebracht', laat de Nederlandse tak van het bedrijf weten.

BAT produceert sigarettenmerken als Dunhill, Kent, Lucky Strike, Pall Mall en Rothmans. Het is een van de vier grote bedrijven waartegen aangifte was gedaan.

Tabaksindustrie niet verrast door besluit OM

De tabaksindustrie ziet haar standpunt bevestigd dat de grote tabaksfabrikanten zich aan alle wetten houden. 'Het besluit van het OM is in lijn met wat wij steeds hebben gezegd. We hadden dan ook veel vertrouwen in de afloop van de zaak', zo reageert directeur Jan Hein Sträter van branchevereniging VSK op de beslissing van justitie om geen strafrechtelijke vervolging in te stellen.

Dat advocaat Bénédicte Ficq met een gang naar het gerechtshof alsnog vervolging wil afdwingen 'is aan haar', zegt Sträter. 'We zullen het afwachten.'

Philip Morris benadrukt in een reactie dat de toekomst wat het bedrijf betreft 'rookvrij' moet zijn. Onder die term verstaat het bedrijf echter niet hetzelfde als gezondheidsorganisaties. Philip Morris zet tegenwoordig in op 'rookloze alternatieven', zoals elektronische sigaretten die tabak verwarmen, maar niet verbranden. Daar zitten ook stoffen in die schadelijk voor de gezondheid zijn, maar de fabrikant claimt dat ze minder ongezond zijn dan traditionele sigaretten. Onder meer het RIVM onderzoekt nog of die bewering klopt, organisaties als het Longfonds zijn sceptisch.

Japan Tobacco International, onder meer bekend van Camel en Winston, noemt de beslissing van justitie 'een bevestiging van wat wij al eerder hebben vermeld'.

Nieuwe poging vervolging tabaksindustrie

De strijd tegen de tabaksindustrie gaat verder, lieten de organisaties die aangifte hadden gedaan donderdag weten. Advocaat Bénédicte Ficq liet weten naar het gerechtshof in Den Haag te stappen om vervolging alsnog af te dwingen. Ze deed dat nadat het Openbaar Ministerie kort daarvoor had gemeld 'binnen de huidige wet- en regelgeving geen mogelijkheden voor een kansrijke vervolging van de tabaksproducenten' te zien.

Ficq begint daarom een zogeheten artikel 12-procedure om rechtstreeks vervolging af te dwingen. Een besluit kan maanden of misschien zelfs een jaar duren.

Van Veen liet in een reactie weten dat ze teleurgesteld is, maar de strijd 'zeker' niet opgeeft. 'Ik heb er vertrouwen in dat het hof straks de juiste beslissing gaat nemen en achter ons gaat staan. De misdadige praktijken van de tabaksindustrie moeten worden gestopt. We hebben al veel gewonnen in deze strijd, er is een brede maatschappelijke discussie op gang gekomen.'

Ook longarts Wanda de Kanter geeft niet op. 'De officieren hebben de wet eenzijdig geïnterpreteerd en zien niet wat wij artsen dagelijks in onze spreekkamers zien. Wij zijn ervan overtuigd dat het hof zal kijken voor wie de Tabakswet werkelijk bedoeld is: niet voor de tabaksindustrie, maar voor de mensen wier gezondheid beschermd moet worden.'

De klacht tegen het niet-vervolgen wordt ingediend bij het gerechtshof in Den Haag. Ficqs kantoorgenoot Marnix van der Werff, die nauw met haar samenwerkt in de tabakszaak, ziet volop mogelijkheden bij het hof. 'Het OM heeft hoe dan ook mogelijkheden om te vervolgen, omdat de tabaksindustrie aantoonbaar fraudeert met de uitstoottesten. Dat alleen al geeft een stevig handvat voor vervolging.'

Goede hoop over vervolging tabaksindustrie

Het Longfonds en het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis hebben goede hoop dat de tabaksindustrie alsnog zal worden vervolgd. 'We kijken vol vertrouwen uit naar het vervolg. We hadden natuurlijk het liefst een ander besluit van het OM gezien', zegt een woordvoerster van het Longfonds.

Donderdag besloot justitie om de grote tabaksfabrikanten niet strafrechtelijk te vervolgen. Maar advocaat Bénédicte Ficq liet weten naar het gerechtshof in Den Haag te stappen om vervolging alsnog af te dwingen. 'Wij gaan kijken hoe we Ficq kunnen blijven steunen. We zien het besluit van het OM als een stapje terug om met de brede maatschappelijke steun verder te gaan', zegt René Medema, bestuursvoorzitter van het Antoni van Leeuwenhoek.

Volgens KWF Kankerbestrijding heeft het OM 'heel rigide' naar de wet gekeken bij het besluit om de industrie niet te vervolgen. 'Maar de wet is bedoeld om mensen te beschermen. Er is tijd nodig om anders te gaan denken over de tabaksindustrie. Blijkbaar is het OM nog niet zover', zegt een woordvoerster.

Ook KWF heeft 'alle vertrouwen' dat de industrie alsnog vervolgd gaat worden. 'Het OM heeft ons voldoende argumenten gegeven om naar het hof te gaan. De maatschappij pikt het niet meer. Bijna een op de drie sterftegevallen door kanker is gerelateerd aan roken. Als maatschappij zijn we verantwoordelijk om onze kinderen hiertegen te beschermen.'

Het Universitair Medisch Centrum Groningen zegt zeer teleurgesteld te zijn over 'dit onbegrijpelijke' besluit. 'Gezien de ernstige en negatieve gevolgen van tabaksverslaving voor de samenleving was het goed geweest als de strafrechter zich had gebogen over de rol die de tabaksindustrie daarin speelt. Het grote aantal organisaties dat zich bij de aangifte heeft aangesloten maakt duidelijk hoezeer dit thema in de maatschappij leeft. Wij begrijpen dan ook niets van de overwegingen van het OM om niet tot vervolging over te gaan', aldus het academische ziekenhuis.

Clean Air Nederland, dat een rookvrije samenleving nastreeft, denkt dat het een kwestie van tijd is voordat heel de maatschappij inziet dat de tabaksindustrie een 'criminele organisatie' is. De belangenclub pleit ervoor dat sigaretten op internationaal niveau door de politiek als harddrug bestempeld en verboden worden. 'Dat zal niet volgende week gebeuren. Maar linksom of rechtsom zal tabak uiteindelijk verboden worden', zegt een woordvoerder. Hij voorziet dat de afkeer van mensen tegen de tabaksindustrie alleen maar groter wordt.

Bekijk ook: Radar Extra - Waar rook is: De macht van de tabaksindustrie

Eerder kondigde Advocaat Bénédicte Ficq aan dat ze aangifte had gedaan:

Strafzaak tegen tabaksindustrie met financiering van artsen

Bron: ANP