Gluurbanken - reactie Ministerie van Financiën
In de uitzending van maandag 30 september 2024 behandelt Radar het verhaal van ING-klant Jalal. Zijn geldtransactie werd door de bank bevroren omdat de naam 'Abdelhamid' erin staat. ING eist opheldering: gaat het hier om Abdel Hamid Mahmud al-Tikriti, de in 2012 overleden lijfwacht van Saddam Hoessein?
Deze absurde controle leidt tot een gevecht met de bank en tot een rechtszaak. Waarom stelt een bank dit soort vragen? En wie beschermt klanten tegen discriminerende controles?
Lees hieronder de reactie van het Ministerie van Financiën op dit verhaal.
Hoe proportioneel zijn de sanctiewetgeving en het toezicht daarop door DNB?
"Banken voeren sanctiecontroles uit om te voorkomen dat er geld beschikbaar wordt gesteld aan personen of bedrijven die op een sanctielijst staan. Bij de sancties tegen Rusland gaat dit bijvoorbeeld om personen of bedrijven die dicht bij de machthebbers staan of die een link hebben met de defensie-industrie.
Sanctiecontroles door banken spelen een belangrijke rol om ervoor te zorgen dat er geen geld terecht komt bij deze gesanctioneerde personen of bedrijven. De Sanctiewet bepaalt dat financiële instellingen hun bedrijfsvoering zo moeten inrichten dat ze de sancties goed toe kunnen passen. DNB houdt daar toezicht op. DNB kijkt niet of alle individuele controles door banken terecht of onterecht zijn.
Gezien het belang van een strikte naleving van de sanctieregelgeving is toezicht op de inrichting van de bedrijfsvoering proportioneel. Bij de uitvoering van sanctieregelgeving mag geen discriminatie plaatsvinden. Dit is bij wet verboden en is strafbaar. Het mag eveneens niet zo zijn dat onschuldige mensen lastig worden gevallen of dat er discriminatie wordt ervaren. Daar wordt door de bancaire sector ook hard aan gewerkt.
Zo zijn in een brief aan de Tweede Kamer van mei 2024 verschillende acties aangekondigd om ervaren discriminatie door banken en betaalinstellingen te voorkomen (Aanbiedingsbrief bij onderzoek naar ervaren discriminatie bij burgers door banken en betaalinstellingen | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl). Banken werken nu aan deze vervolgacties. DNB draagt in haar toezichtstaak ook bij aan het voorkomen van discriminatie: DNB ziet toe op interne processen van banken en beoordeelt of banken voldoende doen om discriminatie te voorkomen.
Ook werkt het kabinet onder coördinatie van het ministerie van Buitenlandse Zaken aan een nieuwe Sanctiewet. Daarin zal de regelgeving voor het inrichten van de bedrijfsvoering worden verduidelijkt. Daarbij wordt ook bezien of het huidige beleid en de uitvoering daarvan effectief en proportioneel is.
In de zomer is een eerste tranche van de nieuwe Sanctiewet via internet geconsulteerd (Overheid.nl | Consultatie Wet internationale sanctiemaatregelen (internetconsultatie.nl)). De regelgeving over bedrijfsvoering volgt in een aparte tweede tranche, die begin 2025 zal worden geconsulteerd. Hierbij is van belang dat een gedeelte van de bedrijfsvoering ook al gereguleerd wordt in kader van de implementatie van het Europese pakket met regelgeving om witwassen te voorkomen (AML-pakket). De toenmalig minister van Financiën heeft hierover in februari 2024 ook de Tweede Kamer geïnformeerd (Kamerbrief over besluitvorming AML-pakket | Kamerstuk | Rijksoverheid.nl)."
En hoe valt dat te wegen als niet bekend is hoeveel sanctiecontroles terecht en onterecht zijn?
"Het is van belang dat banken en andere financiële instellingen weten wie hun klanten zijn. Daar hoort ook bij dat ze periodiek nagaan of hun klanten op de sanctielijst staan. Een controle wordt pas onterecht op het moment dat een bank bij een klant die evident niet op de sanctielijst staat of bij een betaling die evident niets met sancties te maken heeft allerlei extra informatie op gaat vragen. De acties die bij beantwoording van de vraag hierboven zijn genoemd hebben als doel om onterechte controles zo veel mogelijk te beperken."