Grote scheuren in woning en weggezakte grond: waterschappen opvallend stil over funderingsschade
Bijna een miljoen huizen in Nederland hebben of krijgen in de toekomst te maken met funderingsschade. Dat zijn één op de acht huizen. Als jouw huis voor 1970 is gebouwd, op houten palen staat of op veen of op klei staat heb je grote kans bij deze groep te horen. Een van de oorzaken van funderingsschade kan een laag grondwaterpeil zijn.
Maar funderingsschade staat niet hoog op de agenda bij de waterschapsverkiezingen. Uit onderzoek van Radar blijkt dat in de officiële kieshulp MijnStem funderingsschade bij maar één van de eenentwintig waterschappen een onderwerp is.
Radar ondervroeg ook ruim 18.000 mensen over de waterschapsverkiezingen. Alleen al in deze groep geven bijna 2000 mensen aan dat zij te maken hebben met funderingsschade. Bij 70 procent is een te laag grondwaterpeil een veroorzaker van de problemen. Bekijk alle cijfers en de verhalen van gedupeerden.
Grote scheuren in het huis
De scheuren in het huis van Frans en Aly van Eerten zijn zo groot dat Frans zijn hand erin kan steken. Sinds 1978 woont de familie van Eerten in hun woonboerderij uit begin 1900 in het Drentse Bovensmilde. In al die jaren dat ze er wonen, hebben ze steeds meer scheuren zien ontstaan. Ondertussen is het een behoorlijke kostenpost geworden voor Frans en Aly. Willen ze alles herstellen dan zijn ze ruim zestigduizend euro tot een ton kwijt.
De oorzaak van de scheuren is volgens Frans heel duidelijk. ‘De schade komt door het lage grondwaterpeil.’ In de jaren tachtig besloten de provincie Drenthe en het waterschap om waterpeil drastisch te verlagen ter bevordering van de landbouw. En met de verlaging van het waterpeil is ook de bodem gedaald. Dat is duidelijk te zien bij Frans en Aly dat midden in het landelijk gebied ligt. De akkers rondom hun huis liggen ruim een meter lager dan het perceel waar het huis op staat.
Veen is een spons
Dat het huis van Frans en Aly schade heeft door in bodemdaling komt omdat het deels op veen staat. ‘Veen kan je vergelijken met een spons’, legt landschapsarchitect Peter De Ruyter uit. De Ruyter is gespecialiseerd in veenweidegebieden. ‘Een spons moet je nathouden want zodra een spons droger wordt, dan verkruimeld die. Dan wordt die kleiner. En dat zorgt dus ook voor die bodemdaling.’
Dat het waterpeil in landelijke gebieden verlaagd wordt en het veen dus daalt heeft vaak te maken met de landbouw. Als het veen te nat is, kunnen boeren niet met hun machines het land op of zakken de koeien door het veen. Buiten de bebouwde kom zijn de waterschappen verantwoordelijk voor het regelen van het waterpeil. Dit doen zij door water vast te houden of af te voeren door sluizen, stuwen en gemalen.
Landelijk probleem, weinig aandacht
Funderingsproblemen spelen in heel Nederland. Frank van Lier, directeur van het Kenniscentrum Aanpak Funderingsproblematiek (KCAF) houdt alle meldingen van funderingsschade bij in een funderingsloket. ‘Het is wel echt een landelijk probleem.’ Maar volgens hem springen er wel bepaalde gebieden uit. ‘In het noorden krijgen we veel meldingen en de afgelopen jaren zien we veel meldingen rondom het rivierengebied. Dit komt vooral door de afgelopen droge zomers. Door de droogte klinkt de klei in en dan krijg je veel schade.’
Ondanks dat het een landelijk probleem is met een enorm bedrag aan geschatte schade - zo’n zestig tot veertig miljard euro - staat het funderingsschade niet hoog op de politieke agenda bij de aankomende waterschapsverkiezingen. Radar vulde bij alle eenentwintig waterschappen de officiële stemhulp MijnStem.nl in. Bij slechts één waterschap, namelijk Wetterskip Fryslan, werd een vraag gesteld over funderingsschade.
De inwoner verdient het geïnformeerd te worden
Monique Plantinga, lijsttrekker van Water Natuurlijk Fryslan, was daar blij mee. ‘Wij vinden die vraag heel belangrijk. We willen dat inwoners als ze naar die stemwijzer gaan iets lezen over funderingen, want dat raakt hen.’ Ze vindt het daarom jammer dat er niks over gezegd wordt in de twintig andere waterschappen. ‘De inwoner verdient het hierover geïnformeerd te worden, zeker als je woonachtig bent in een veengebied.’
Als Frans de stemhulp van zijn waterschap Noorderzijlvest invult ziet hij geen enkele vraag of stelling terug over funderingsschade. ‘Ik vind helemaal niets over huizen.’ De enige vraag die iets met zijn fundering te maken heeft is een vraag over het waterpeil. ‘Maak een keuze: zo laag mogelijk voor de landbouw of zo hoog mogelijk voor de biodiversiteit. Daar kan ik echt helemaal niks mee met die vraag.’
Van Lier van het KCAF vindt dat bij de keuze voor het waterpeil nog een extra optie meegenomen moet worden. ‘Je hebt de landbouw en de natuur, maar je hebt ook de keuze voor de bestaande woningvoorraad en de funderingen. Dat had je bij deze vraag mee kunnen nemen.’
Radar formuleerde nog twee extra stellingen over funderingsschade en vroeg grote politieke partijen naar hun standpunten. Bekijk hier hoe ze reageerden.
De waterschappen
De waterschappen zijn het oudste overheidsorgaan van Nederland. Ze bestaan als sinds de dertiende eeuw. Waar we ooit met 2600 waterschappen begonnen, zijn het er nu 21. Het waterschap is verantwoordelijk voor veel zaken die met water te maken hebben. Zo gaan zij onder andere over waterzuivering en het beheren van de dijken. Zonder dat je het misschien door hebt, heeft het waterschap dus veel invloed op jouw leven.
Sinds 2015 zijn de waterschapsverkiezingen tegelijkertijd met de Provinciale Statenverkiezingen. Dit heeft gezorgd voor een hogere opkomst. Je kan stemmen op het algemeen bestuur, vergelijkbaar met de gemeenteraad of de Tweede Kamer. Er zijn ook een aantal zetels die al vergeven zijn. Sinds dit jaar zijn van 2 zetels voor de landbouw en 2 zetels voor natuurorganisaties. Zij hebben dus sowieso een plek in het algemene bestuur. Uit onderzoek van Radar blijkt dat mensen niet verwachten dat de waterschappen iets te maken hebben met schade aan hun huizen. Tenzij je ermee te maken krijgt, want ook die mensen reageerden op onze vragenlijst. Bekijk de cijfers en lees de verhalen van gedupeerden.