Heb je een rechtsbijstandsverzekering nodig?
De minister wil dat mensen die zelf geen advocaat kunnen betalen minder makkelijk naar de rechter kunnen. Ondertussen haken de sociale advocaten af, omdat ze te weinig verdienen. Dan maar een rechtsbijstandverzekering?
Mensen met een laag inkomen kunnen een beroep doen op gratis (ofwel gefinancierde) rechtsbijstand. Dan komen zij terecht bij sociale advocaten. Deze advocaten klagen al jaren dat hun beloning te laag is in verhouding tot het aantal gewerkte uren. Zo'n beetje alle fracties in de Tweede Kamer vinden weliswaar dat sociale advocaten inderdaad te weinig verdienen, maar ze zijn het niet eens over de aanpak.
Herziening van het stelsel?
Moeten de tarieven omhoog of moet het stelsel eerst worden herzien? Het kabinet wil het laatste. Minister Dekker wil een extra instantie die toetst of rechtsbijstand wel nodig is. Dat maakt het voor mensen met een laag inkomen niet makkelijker om naar de rechter te stappen. Dat is raar, zeker als je weet dat de overheid de tegenpartij is in ongeveer de helft van de procedures die gevoerd worden met gefinancierde rechtsbijstand.
Bij echtscheiding krijg je slechts een kleine bijdrage in de kosten van mediation.
Sowieso eigen bijdragen
Overigens is rechtsbijstand nooit helemaal gratis, behalve als je slachtoffer bent van een ernstig misdrijf. In andere situaties betaal je een eigen bijdrage van minimaal 199 euro bij een jaarinkomen tot 19.400 euro (voor alleenstaanden) of 26.900 euro (voor stellen en eenoudergezinnen). De eigen bijdrage loopt op tot 835 euro bij een inkomen tot 27.300 euro (alleenstaanden) of 38.600 euro (stellen en eenoudergezinnen).
Wie een hoger inkomen heeft komt niet in aanmerking voor gesubsidieerde rechtsbijstand. In het personen- en familierecht (bijvoorbeeld bij een echtscheiding) geldt een hogere eigen bijdrage. Daar moeten mensen in de laagste inkomenscategorie sowieso 345 euro zelf betalen. Wie niet afhankelijk wil zijn van gefinancierde rechtsbijstand, kan een rechtsbijstandverzekering afsluiten. Die kost gemiddeld zo'n 145 euro per jaar. Iets meer dan de helft van de Nederlanders heeft er een.
De verzekeraar beslist of er een procedure komt
Een rechtsbijstandverzekering kan handig zijn, ook als je zelf conflicten het liefst uit de weg gaat. Want je wilt toch in actie komen als je nieuwe wasmachine al voor de derde kapotgaat en de leverancier niet met een oplossing komt. Of als de buurman een enorme schutting tussen jullie tuinen plaatst. Of als je ontslag krijgt en je je slecht behandeld voelt. Maar ook mét een rechtsbijstandverzekering kun je niet zomaar procederen. De verzekeraar beslist of er een procedure komt.
Als dat zo is, heb je het recht om zelf je advocaat te kiezen. Dit heeft het Europese Hof in een paar uitspraken bevestigd. Maar let op: er zijn situaties waarin jij graag een advocaat wilt, maar waar een advocaat niet verplicht is - bijvoorbeeld in het arbeidsrecht. In die situaties keren verzekeraars vaak een maximum bedrag uit (ongeveer 6000 euro) dat niet voldoende is om de rekening van de advocaat te betalen. Bij echtscheiding worden advocaatkosten vaak niet vergoed en krijg je hooguit een kleine bijdrage in de kosten van mediation.
Je wil misschien een advocaat, maar soms is een advocaat niet verplicht.
Wees selectief
Overigens zijn veel mensen zonder dat ze het weten al gedeeltelijk verzekerd voor rechtsbijstand. Als je lid bent van een vakbond kun je daar terecht voor juridische ondersteuning bij conflicten op je werk. Leden van een belangenvereniging, zoals de Consumentenbond, kunnen daar aankloppen voor ondersteuning in consumentenzaken. En wie een autoverzekering heeft, is vaak ook al verzekerd voor rechtsbijstand in verkeerszaken. Mocht je toch behoefte hebben aan een rechtsbijstandverzekering, wees dan selectief en vink alleen de modulen aan die je wilt verzekeren. Dat scheelt weer in de premie.
Ook al ben je verzekerd, de verzekeraar beslist of je mag procederen.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Radar+, Lente 2019, nummer 2
Blijf op de hoogte van interessante informatie via ons magazine RADAR+
Ook op tv besteedt Radar regelmatig aandacht aan rechtsbijstandsverzekeringen. Zo kreeg Radar documenten in handen waarin staat dat extern ingehuurde juristen een vast bedrag krijgen per dossier, ongeacht hoeveel werk het is. Die vergoeding is zo laag, dat je je afvraagt hoeveel tijd een freelancer in jouw zaak steekt. Kijk Radar terug: Rechtsbijstandsverzekeraars sluiten geheime contracten af, wat betekent dat voor jou?
Ook volgde Radar wekenlang de zaak van Ildiko Ujvari. Zij kreeg in 2013 tijdens haar werk een plaat op haar hoofd en kan vanwege chronische schedelpijn niet meer werken. Ze probeert al 5,5 jaar een schadevergoeding te krijgen via Achmea. Kijk de eerste uitzending hierover terug: Radar checkt: Eindeloze strijd voor schadevergoeding via rechtsbijstandsverzekering.