'Het is 2024', beweert Googles AI-overzicht. Toch vertrouwen veel mensen AI zoekresultaten
De helft van ruim 16.500 via Radar Panel-onderzoek ondervraagde Google-gebruikers vertrouwt er doorgaans op dat de informatie in het AI-overzicht klopt. Het AI-overzicht is het via kunstmatige intelligentie geschreven zoekresultaat dat tegenwoordig vaak helemaal bovenaan de zoekresultaten wordt getoond. Bijna 1 op de 10 neemt de informatie zonder twijfel voor waar aan, nog eens 41 procent gelooft de informatie ‘alleen als het er geloofwaardig uitziet’. Dat informatie stellig wordt gebracht terwijl het niet altijd waar is, is juist een van de grote problemen van door AI gegenereerde informatie.
Zoeken met behulp van AI
Ruim 17.000 mensen deden mee met de Radar Panel-vragenlijst over zoekopdrachten op internet via kunstmatige oftewel articificiële intelligentie (AI). 28 procent zegt nooit AI te gebruiken voor zoekopdrachten op internet. De rest doet dat wel. 10 procent gebruikt overwegend of zelfs alleen nog maar AI om op internet naar informatie te zoeken.
Bij zoekopdrachten via Google maak je tegenwoordig vaak automatisch gebruik van AI: de bovenste zoekresultaten zijn vaak door AI gegenereerd bij Google. Dit heet het ‘AI-overzicht’ en bevat informatie van verschillende bronnen, verwoord tot een lopend geheel.
Slechts 5 procent van de deelnemers aan het onderzoek zegt nooit Google te gebruiken voor zoekopdrachten. Van de ruim 16.500 ‘Googelaars’ zegt bijna een kwart (23%) niet te weten dat de bovenste zoekresultaten vaak AI gegenereerd zijn.
80 procent checkt bronnen niet altijd
80 procent checkt niet altijd (of zelfs nooit) de bronnen die Google geeft voor de informatie die het in het AI-overzicht geeft. De bronnen kun je bekijken door op het link-icoontje (🔗) achter de informatie te klikken. Juist dat je zelf niet verschillende sites hoeft af te zoeken, zien respondenten als een voordeel van AI.
Foute antwoorden
Dat je er niet altijd klakkeloos vanuit kunt gaan dat het klopt, blijkt wel uit de ervaringen van ruim een kwart (27%) van de deelnemers: zij hebben zelf weleens iets in het AI-overzicht van Google zien staan waarvan zij weten dat het niet klopt. Zoals deze gebruiker: “Ik zocht het tijdschema van een concert waar ik die avond heenging in Amsterdam. Het AI-overzicht zei dat die band dit jaar geen optredens in Nederland gepland had staan.”
AI beweert dat honden niet kunnen springen- Gebruiker die informatie over een ander diersoort opzocht
Foute antwoorden komen meestal door mijn eigen vraagstelling, laat iemand weten. Meerdere mensen geven aan dat AI de vraag niet altijd goed begrijpt. Als je de vraag stelt of de bezorgauto’s van supermarkt Picnic op een 80-km weg mogen en je krijgt als antwoord dat je op een 80km-weg niet mag picnicken omdat dat te gevaarlijk is, dan heb je wel door dat je vraag verkeerd begrepen is. Maar zo duidelijk is het niet altijd.
Een stuk minder makkelijk te herkennen zijn fouten over het gebruik van medicijnen, of bijwerkingen. Of wanneer twee personen met dezelfde naam door elkaar worden gehaald. Soms komt informatie uit België en geldt het niet voor Nederland. Soms gebruikt AI gemiddelden van aantallen, waardoor de werkelijke aantallen niet kloppen.
Foute AI-antwoorden zijn niet altijd zonder gevolgen
Soms is het duidelijk dat foute, onvolledige of achterhaalde informatie niet klopt, soms is dat niet zo duidelijk. Dat hoeft geen gevolgen te hebben, maar dat kan wel, zo blijkt uit deze voorbeelden van deelnemers aan het onderzoek:
- “Dit ging over erfbelasting en ervenrekening. AI stuurde ons bijna helemaal de verkeerde kant op. Had ons totaal meer dan 60.000 euro kunnen kosten. Sindsdien let ik beter op.”
- “Bij een rioolbreuk in huis zegt Google dat de vieze lucht mogelijk gas is en gevaarlijk. Nu weten wij dat het riool 1 keer in de zoveel tijd wordt doorgespoeld waarbij de rioollucht kan toenemen. Mijn kind had dit gelezen en was in paniek geraakt en belde ons 's nachts op in paniek en moesten wij haar geruststellen.”
- “Informatie over lichamelijke klachten. AI ging ervan uit dat het een kanker betrof. Maar even verder gezocht omdat ik dat niet geloofde. Als je dat niet doet en bijv. hypochondrie bent kun je jezelf flink ziek maken."
Sommige gebruikers laten weten dat AI-tools te graag willen “pleasen”: ze “willen graag een antwoord geven, ook al slaat het nergens op”. Dat stoort meer mensen: “Ik had liever gehad dat hij dan zegt ‘te weinig input of info’ of gewoon ‘ik kan hier geen antwoord op geven’, en niet lulverhalen voorschotelen.”
AI zei dat het 2024 is, terwijl het oktober 2025 is- Gebruiker die voor de grap de vraag stelde welk jaartal het was
“Ik test AI regelmatig uit”
Sommigen testen het af en toe uit: “door een vraag te stellen waarvan ik het antwoord weet. Vaak is het AI antwoord niet volledig, regelmatig deels fout’, laat iemand weten. Een ander: “Ik heb de Schuttevaer Motoren Quiz gedaan, best een technische moeilijke quiz, 25 vragen en met AI 14 fout. Moet nog veel leren dus.”
'Het ziet er geloofwaardig uit'
Ruim de helft (56%) zoekt niet altijd verder als de informatie die zij zoeken in het AI-overzicht staat. Of het ook betrouwbaar is? De helft denkt van wel; zij nemen het zonder twijfel aan (9%) of geloven het ‘alleen als het er geloofwaardig uitziet’ (41%). Dat is echter verraderlijk: AI zorgt ervoor dat informatie er logisch uitziet, óók als het inhoudelijk niet klopt.
Het lijkt vaak wel te kloppen, maar als je verder kijkt en de bron checkt is het antwoord toch anders- Deelnemer aan het Radar Panel-onderzoek
Dat informatie stellig wordt gebracht, terwijl het niet altijd waar is, ziet 38 procent als een nadeel van AI. Dat informatie duidelijk geformuleerd is, wordt aan de andere kant ook als een voordeel van zoeken met AI genoemd. Dat AI informatie combineert van verschillende bronnen, is het meest genoemde voordeel.
De meestgenoemde voordelen van AI op een rij:
- AI combineert informatie van verschillende bronnen (31%)
- Je hoeft zelf niet verschillende sites af te zoeken (27%)
- Het is makkelijk (25%)
- Het scheelt tijd (23%)
- De informatie is duidelijk geformuleerd (17%)
'Je weet niet of het klopt’
Er kleven echter ook nadelen aan het gebruik van AI-tools voor zoekopdrachten op internet, met als meestgenoemde nadeel, door 52 procent, dat je niet weet of de informatie klopt. Dit houdt ook in dat 48 procent, dus bijna de helft, de (on)betrouwbaarheid van AI-resultaten níet als nadeel ziet.
De meestgenoemde nadelen van AI op een rij:
- Je weet niet of de informatie klopt (52%)
- De informatie wordt stellig gebracht terwijl het niet altijd waar is (38%)
- AI begrijpt niet altijd waar ik naar op zoek ben (30%)
- De bron van de informatie is niet altijd duidelijk (29%)
- Foute antwoorden (21%)
- AI verzint soms dingen (19%)
In de uitzending van maandag 27 oktober bespreekt Radar de betrouwbaarheid van Google's AI-overzicht. Kijk 20:30 uur op NPO 2 of bekijk het item over Google's AI-overzicht online.
Over het onderzoek naar zoekresultaten op basis van AI
Ruim 17.000 leden van het Radar Panel deelden hun ervaringen met via AI gegenereerde antwoorden op online zoekopdrachten, aangevuld met enkele mensen die via een oproep op sociale media meededen. De resultaten werden tussen 16 en 27 oktober verzameld via een online vragenlijst. Wil je ook je ervaringen delen zodat ze bij Radar een podium krijgen? Meld je aan voor het Radar Panel.