Hoe belangrijk is je mentale gezondheid wanneer je chronisch ziek bent?
Een chronische ziekte kan veel gevolgen hebben op de rest van je leven. Soms lijkt de medische wereld een groot doolhof en weet je niet waar je moet beginnen om zelf beter te worden. Ook wordt de invloed van je mentale gesteldheid op de fysieke klachten vaak onderschat.
De impact van een goede mentale gezondheid is groot, zo benadrukt José van de Ligt, lichaamsgericht (psycho)therapeut. ‘Het kan het verschil betekenen tussen leven en overleven’, zegt ze. Een goede mentale gezondheid resulteert in een betere relatie met jezelf. Dit leidt tot een betere kwaliteit van leven, wat de relaties in je leven ten goede komt. Tot slot ben je veerkrachtiger en wordt het makkelijker om te reageren op complexe veranderingen, benoemt Van de Ligt.
Mentale klachten naar aanleiding van een chronische ziekte
Welke rol speelt de psychische gezondheid van een patiënt in zijn leven en ziektebeloop? Als iemand gediagnosticeerd wordt met een chronische ziekte kan dat heel overweldigend zijn. Soms stoten mensen het idee dat ze ziek zijn zelfs af. Van de Ligt benoemt dat ondanks goed medicijngebruik deze mensen vaak meer klachten krijgen.
De ziekte kan maken dat je schrikt van je lichaam, dat je het niet meer vertrouwt en je het zodoende als vijand gaat beschouwen. Hierdoor wordt het steeds moeilijker om balans te vinden en aan te voelen wat je lichaam ten goede komt. ‘Dat leidt tot een constant vecht- of vluchtgedrag met betrekking tot je lichaam en jezelf.’
Gevolgen van deze mentale klachten
Daarbij kost dit gedrag enorm veel energie, iets dat iemand met een chronische ziekte wellicht niet veel heeft. Daarbij kunnen psychosomatische klachten ontstaan. Je mentale klachten veroorzaken dan nieuwe fysieke klachten of verergeren de bestaande klachten, zo stelt Van de Ligt.
Ook blijkt uit onderzoek van dr. Oris dat je meer kans loopt op depressie en angststoornissen wanneer je voor langere tijd je ziekte afstoot of je overrompeld voelt erdoor. Acceptatie van je ziekte gaat deze effecten tegen.
‘Soms zeggen mensen, ‘ik moet het gewoon accepteren’, maar zo werkt het gewoon niet’, benadrukt van de Ligt. Het accepteren en leren leven met een ziekte is vaak een langer proces waarbij zelfbewustzijn een hoofdrol speelt.
Verschillende manieren om te werken aan je mentale gezondheid
Er zijn om te beginnen een aantal oefeningen die je thuis kunt doen om een nieuwe balans te vinden. Tegenwoordig heb je talloze behulpzame apps, online programma’s en YouTubefilmpjes voor mindfulness, meditatie en lichte ademhalingsoefeningen. ‘Deze zijn altijd ondersteunend om anders te leren omgaan met nare situaties en kunnen goed helpen met het vinden van rust door je meer bewust te worden van jezelf.’
Dit soort oefeningen zijn echter niet allesomvattend en soms loop je tegen belemmeringen aan. ‘Sommige mensen zeggen bijvoorbeeld al snel dat ze niet kunnen mediteren omdat ze te onrustig zijn. Dan is het juist zaak om uit te gaan zoeken waarom dat zo is en welke invloed die onrust heeft’, aldus Van de Ligt.
De meerwaarde van begeleiding bij het acceptatieproces
‘Het is daarom heel belangrijk om ook eens iemand mee te laten kijken.’ Dat kan een psycholoog of psychotherapeut zijn, maar ook bijvoorbeeld een lichaamsgerichte psychotherapeut of een ademhalingstherapeut. Het belangrijkste is dat deze persoon je kan ondersteunen in de bewustwording van je lichaam en geest. Er wordt dan gekeken hoe je omgaat met de belemmeringen van je ziekte en hoe deze omgang een impact heeft op je leven.
‘Zelf heb je vaak blinde vlekken omdat je zo gewend bent aan je routines, dat je niet meer ziet dat ze er zijn. Om deze patronen te zien en te doorbreken kan de hulp van een extern persoon nodig zijn.’ Bij een chronische ziekte ligt de focus daarbij eerst op het leren aanvaarden van de ziekte. Dit doe je door het verlies van je gezondheid aan te kijken en te rouwen daarover. Daardoor wordt het gemakkelijker om open te staan voor wat er nog wel kan en kun je de focus leggen op het vinden van balans.
Hoe vind ik psychische hulp?
‘De wereld van psychische hulpverlening is enorm divers en kan soms echt een doolhof lijken. Daarbij wijst het ziekenhuis of de specialist vaak een richting op, hoewel er ook alternatieve methoden zijn’, zo zegt van de Ligt.
Het is dus belangrijk om goed te overleggen met je arts over de verschillende mogelijkheden die er zijn. In dit gesprek is het goed om duidelijk te maken waar je hulp bij nodig hebt, om zo vast te stellen welke soort hulp het beste bij jou past.
Verschillende soorten hulpverlening
Verder heb je voor psychotherapie of een psycholoog altijd een verwijsbrief nodig die je bij je specialist of huisarts kan krijgen, door uit te leggen op welke manier jouw ziekte je beïnvloedt. Deze therapievormen worden ook vanuit de basisverzekering vergoed.
Sommige alternatieve vormen van psychische hulp zoals ademtherapie of lichamelijke psychotherapie kun je ook zonder verwijsbrief krijgen, deze worden slechts vergoed als je een aanvullende verzekering hebt. Wil je hier meer over weten? In dit artikel van Rijksoverheid staat uitgelegd hoe je reguliere psychische hulp kunt vinden. Bezoek ook de site van stichting beroepsorganisatie lichaamsgerichte (psycho)therapie voor meer informatie over andere vormen van psychische hulp.