Hoe regel je je pensioen als je zzp'er bent?

Dit is een artikel uit ons consumentenmagazine RADAR+

Zzp'ers kunnen grofweg op twee manieren pensioen opbouwen. De ene manier is sparen of beleggen – zelf of in een beleggingsfonds. De andere manier is gebruikmaken van fiscale voordelen. 'Kies niet voor één manier, maar doe op een aantal vlakken mee', zegt Jeroen Wolfsen van vergelijkingssite MoneyWise. 'Denk ook aan het verlagen van de lasten. Iemand die elke maand 1500 euro kwijt is aan de hypotheek heeft meer pensioen nodig dan iemand die zijn hypotheek heeft afgelost.'

Lees ook: Verhoog je pensioen met deze 8 tips

Op eigen houtje

Zelf sparen is eenvoudig. Het nadeel is dat de rente heel laag is. Je mag al blij zijn met 0,5 procent. En zelfs als je je geld een paar jaar vastzet, krijg je niet meer dan 1,3 procent. Dan levert ­beleggen meer op. Maar het brengt ook meer risico met zich mee. 'Er ­zullen jaren zijn met een rendement van +8 procent, maar ook jaren waarin het rendement -8 procent is', zegt Wolfsen. 'Dat hoort erbij. Beleggen doe je voor de lange termijn. Over een periode van pakweg vijftien jaar mag je best rekenen op een rendement van zo'n 5 procent.' Het grote voordeel van op eigen houtje sparen of beleggen is dat je baas bent over je eigen geld. Dat kan tegelijkertijd een nadeel zijn. Ben je gedisciplineerd genoeg om van je pensioenspaarpot af te blijven? Een ander nadeel is dat je over je spaargeld en je beleggingen vermogensrendementsheffing betaalt. Dat is de belasting in box 3. De eerste 30.360 euro is belastingvrij (voor ­stellen het dubbele). Daarboven betaal je 0,58 procent vermogensrendementsheffing. Als je méér hebt dan 102.010 euro betaal je over het bedrag daarboven 1,34 procent vermogensrendementsheffing. Als je met pensioen gaat, kun je je opgebouwde vermogen gebruiken als aanvulling op de AOW. Over dat extra inkomen betaal je geen belasting.

Lees ook: Spaarrente keldert: 9 tips voor meer rendement

De fiscus helpt een handje

Als zzp'er kun je ook gebruikmaken van fiscale voordelen om pensioen op te bouwen. Een bekende mogelijkheid is banksparen. Je zet geld op een speciale, geblokkeerde bankrekening. Dat geld komt pas vrij als je met pensioen gaat. Wat je in een jaar opzij zet, mag je in dat jaar aftrekken van de belasting. Daar zijn spelregels voor. Op belastingdienst.nl kun je uitrekenen wat precies je 'jaarruimte' is. Een ander fiscaal voordeel is dat je over dit geld geen vermogensrendementsheffing betaalt. Het valt officieel niet in box 3. Zodra je met pensioen gaat, moet je je spaarpotje gebruiken om lijfrente-­uitkeringen van te kopen. Dat hoeft niet bij dezelfde bank of financiële instelling. Tegen de tijd dat het zover is, kun je bijvoorbeeld op MoneyWise zien waar je de hoogste lijfrente krijgt. Een nadeel is dat je inkomsten­belasting moet betalen over de lijfrente-­uitkeringen. Je hebt de inleg mogen aftrekken en dit is de consequentie. Wolfsen: 'Maar als je je kunt veroorloven met uitkeren te wachten tot de AOW-leeftijd, betaal je vaak minder belasting.' Nog een nadeel kan zijn dat de uitkering aan regels gebonden is. Je bent bijvoorbeeld verplicht de lijfrente in minimaal vijf jaar te laten uitkeren. Langer mag wel, korter niet. En bij zo'n tijdelijke uitkering mag het uitgekeerde bedrag niet hoger zijn dan een kleine 22.000 euro per jaar. Heb je meer geld? Dan moet de uitkeringsperiode langer duren. Ook is er een beperking als je de lijfrente laat uitkeren voordat je AOW krijgt. Dan is de voorwaarde dat de lijfrente na de AOW-datum nog twintig jaar doorloopt.

Lees ook: Lijfrente laten uitkeren? Let op de fiscus!

De beleggingsvariant van banksparen

Het grote nadeel van banksparen is de lage rente. Het levert bitter weinig op. Dat kan best ­veranderen, maar nu heb je er niets aan. Kies je toch voor banksparen? Kies dan niet voor een vaste rente, maar voor een variabele rente. Daar heb je profijt van als de rente stijgt. Omdat banksparen zo onaantrekkelijk is, zetten aanbieders in op hetzelfde product, maar dan in de vorm van beleggingen. Feitelijk is het de beleggingsvariant van banksparen. Dat kon allang, maar het wordt nu gepromoot als 'beleggingslijfrente­rekening' of 'zzp-pensioen'. 'Het werkt precies hetzelfde als banksparen', zegt Wolfsen. De inleg trek je af, je betaalt geen vermogensrendementsheffing, en de uitkeringen die je straks krijgt, zijn belast. Alle uitkeringsregels die gelden bij banksparen, gelden hier ook. Nieuwe partijen die zich sterk op de zzp-markt richten zijn Brandnewday, Bright en Zzp-pensioen. Het mooie is dat je kunt kiezen voor lifecyclebeleggen. Wolfsen: 'Als je volop in de aandelen zit en de beurs stort in op het moment dat jij met pensioen gaat, heb je enorme pech. Met lifecyclebeleggen voorkom je dat, want naarmate jij dichter bij je pensioen komt, bouwt de aanbieder voor jou het percentage aandelen langzaam af en krijg je in plaats daarvan obligaties. Dat is veiliger.'

1. Los je hypotheek af

Eerst je hypotheek aflossen, adviseert Erica Verdegaal, econoom en auteur van tientallen boeken over geldzaken. 'Als je huis is afbetaald, heb je minder pensioen nodig.' Vervolgens ga je sparen, zodat je een buffer hebt. En daarna beleggen. 'Zo houd je het simpel. Je bent geen bedrijf, je bent een persoon. Dus je moet het een beetje saai aanpakken.' Wie zelf gaat sparen en beleggen, blijft baas over zijn eigen geld. 'Als je zelf spaart of belegt voor je pensioen, heb je discipline nodig. Je weet niet hoe oud je wordt en je moet tot het einde van je leven rondkomen van dat geld.' Daarom vindt Verdegaal het niet gek als zzp'ers geld vastzetten voor hun pensioen. Bijvoorbeeld met banksparen. 'De rente is laag, maar je mag de inleg aftrekken en je betaalt geen vermogensrendementsheffing. Dat scheelt weer.' Aan zzp'ers die niet kunnen kiezen tussen de spaar- en de beleggingsvariant van banksparen, adviseert Verdegaal om het allebei te doen. 'Het ene jaar sparen, het andere jaar beleggen. Als je met pensioen gaat, mag je al die potjes samenvoegen en er één lijfrente-uitkering van kopen. Dan kies je bijvoorbeeld op MoneyWise de beste aanbieder.' Vastgoed kopen, is dat een idee voor zzp'ers die meer pensioen willen? 'Alleen als je er verstand van hebt en handig bent, zodat je een pand zelf kunt opknappen. Maar niet in een of ander fonds dat veel rendement belooft. Daar zitten risico’s aan.'

2. Begin niet metéén met pensioen opbouwen

'Ga niet meteen pensioen opbouwen', zegt Martijn Pennekamp, oprichter en eigenaar van het zzp'ers-platform ikwordzzper.nl en voorheen bij de Rabobank adviseur voor startende ondernemers. Meer dan de helft van de zzp'ers stopt binnen vijf jaar na de start. 'Dan is het zonde als je een paar duizend euro hebt vastgezet in een pensioenvoorziening', vindt Pennekamp. 'Kijk eerst eens of het lukt met je onderneming en of ondernemerschap bij je past. Maar wie doorgaat als ondernemer moet iets regelen. Meer dan de helft regelt niets. Dat zijn de armen van de toekomst.' Gebruikmaken van de fiscale oudedagsreserve, een populaire aftrekpost voor ondernemers, raadt hij af. 'Dat is verschrikkelijk. Dat geld moet je uiteindelijk gebruiken om een lijfrente te kopen. En als er geen geld is, omdat het alleen maar een bedrag is op de balans, heb je een probleem. Dan moet je veel belasting betalen.' Hij adviseert zzp'ers om eerst te gaan beleggen. 'Niet sparen, want dat levert niets op. Beleggen dus, in een fonds. En niet fiscaal vriendelijk of op een geblokkeerde rekening, maar gewoon voor jezelf. Zolang je beleggingen onder de vrijstelling blijven, betaal je geen vermogensrendementsheffing.' Zodra een zzp'er méér bezit dan de vrijstelling, raadt Pennekamp een beleggingslijfrenterekening aan. 'Dat is fiscaal gunstig.' Zelf doet hij iets vergelijkbaars, maar gecombineerd met een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Hij stort maandelijks 200 euro op een rekening bij Share People. Dat is een soort schenkkring, alleen niet op basis van vertrouwen, maar met een arbodienst. Deelnemers die ziek zijn, krijgen elke maand geld van de gezonde deelnemers. 'Dan blijft er elke maand gemiddeld 150 euro over en dat geld gaat automatisch naar het zzp-pensioen bij Bright Pensioen. En zelf leg ik er nog wat geld bij. Dan zie je nog wat terug van de premie van je arbeidsongeschiktheidsverzekering en je bouwt pensioen op.'

3. Kijk goed wat er voor jou nodig is

'Je kunt aan twee knoppen draaien', zegt Margreet Drijvers, directeur van belangenorganisatie PZO (Platform Zelfstandige Ondernemers). 'Zorgen voor een hoger pensioen en zorgen voor minder uitgaven.' Dat laatste is vooral een mogelijkheid voor ­mensen met een eigen huis. Wie de hypotheek aflost, heeft elke maand ­lagere woonlasten. 'Of je verkoopt je huis en gaat kleiner wonen. Dan heb je meer vermogen dat je kunt gebruiken om van te leven.' Drijvers vindt het belangrijk dat onder­nemers nadenken over hun pensioen, maar ze wijst er ook op dat pensioen­opbouw niet altijd nodig is. 'Je krijgt straks AOW. Als je nu een inkomen hebt dat ongeveer op AOW-niveau ligt, dan ben je al aan dat niveau gewend. En het maakt ook uit of je een partner hebt die een goed pensioen heeft. Al moet je er rekening mee houden dat je uit elkaar kunt gaan of dat je partner overlijdt. Wat gebeurt er dan?' Ook zijn er zzp'ers die hun onderneming kunnen verkopen als ze met pensioen willen. 'Als je als zzp'er je hersenen of je handen verkoopt, is je bedrijf zonder jou niets meer waard. Maar als je producten ­verkoopt, kan je bedrijf ook zonder jou waarde hebben.' Wie wel pensioen wil opbouwen, moet gebruikmaken van de fiscale jaarruimte, vindt Drijvers. Dat is het bedrag dat je, op basis van je winst, ieder jaar van de belasting mag aftrekken voor pensioenopbouw. Dat geld kun je inleggen in een pensioenproduct voor zzp'ers. 'Dan heb je een aftrekpost en je hoeft over je pensioenspaarpot geen vermogensrendementsheffing te betalen. Of je nu gaat ­sparen of beleggen, wat je ook doet, doe het fiscaal vriendelijk.'

Dit artikel is eerder gepubliceerd in Radar+, Voorjaar 2019, nummer 1

Wil je meer van dit soort handige informatie? Kijk op radarplus.nl