Hoofdelijke aansprakelijkheid - reactie Rabobank

Hoe gaat uw bank om met ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid?
Het is niet mogelijk om hier een eenduidig op te geven, dat ligt altijd aan de specifieke situatie. Daarbij is het goed om te weten wat de rol van de rechter is. De rechter doet een uitspraak over de echtscheiding, de rechten en plichten die partners naar elkaar toe hebben en als er kinderen zijn, over de omgangsregeling/ouderschapsplan (en bijbehorende financiën).
De verdeling van eventuele gezamenlijke roerende en onroerende goederen is ook onderdeel van de uitspraak van de rechter. Waar de rechter zich niet over buigt, is de betaalbaarheid van de gemaakte afspraken, zoals bijvoorbeeld de lasten van een hypotheek  De uitspraak geeft degene die de woning toebedeeld krijgt dus geen garantie of ‘de blijvenende partner’ in de woning kan blijven wonen. Dat zal nog moeten worden getoetst door de geldverstrekker.
 
Als een van de ex-partners in de woning wil blijven wonen en de hypotheek wil overnemen, zal de Rabobank dit in het klantbelang waar mogelijk toestaan. Wel zal de bank daarvoor moeten beoordelen of de hypotheeklasten voor ‘blijvende partner’ betaalbaar zijn. Een verzoek voor ontslag van hoofdelijke aansprakelijkheid van de ex-partner wordt dan beoordeeld op 5 punten:
1)     Wij beoordelen of de hypotheek moet worden aangepast om te blijven voldoen aan de fiscale regels. Dit is nodig om bijvoorbeeld renteaftrek te blijven ontvangen.
2)     Wij toetsten of het inkomen van de partner die in de woning blijft wonen voldoende is om de hypotheeklasten te kunnen betalen. Wij gaan hierbij uit van de werkelijke lasten die betaald moet worden na aanpassing van de hypotheek.
3)     Wij beoordelen de lasten en verplichtingen van de partner die in de woning blijft wonen en voeren een BKR toets uit.
4)     Wij beoordelen of het echtscheidingsconvenant/akte van verdeling van invloed is op de aanvraag.
5)     Wij kijken naar de zogenaamde werkelijke lasten van de ‘blijvende partner’ om te beoordelen of de klant deze lasten op een verantwoorde wijze kan dragen. Waar nodig passen wij (individueel) maatwerk toe binnen de ruimte die de  wet- en regelgeving hiervoor biedt.
 
Op basis van deze beoordeling wordt gekeken of de hypotheeklasten verantwoord en betaalbaar zijn. Een beoordeling vindt altijd plaats o.b.v. de individuele klantsituatie. Waar verantwoord en onderbouwd passen wij maatwerk toe.

Welke stappen moet een consument bewandelen om ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid voor elkaar te krijgen?
Als partners hebben besloten uit elkaar te gaan, starten ze idealiter met een oriënterend gesprek met de bank. Op hoofdlijnen kan de bank meedenken in opties, betaalbaarheid en mogelijkheden. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld een andere verdeling van de partneralimentatie (bestendig inkomen voor een hypotheek) en kinderalimentatie (dit ‘inkomen’ kan niet meegenomen worden voor de hypotheek) om zo de ‘blijvende partner’ te laten wonen. Fiscale consequenties worden hierin meegewogen. Deze informatie kan vervolgens gebruikt worden bij het opstellen van een echtscheidingsconvenant of akte van verdeling. Een advocaat of mediator kan met deze informatie bij het bepalen van de hoogte van alimentatie of onderlinge verplichtingen rekening houden met de gewenste situatie voor beide partners. Voordat de bank een aanvraag definitief in behandeling kan nemen, moeten afspraken tussen partners formeel bekrachtigd zijn door rechtbank/notaris.
 
Waar gaat het mis? Hoe ontstaat het probleem zoals hierboven beschreven?
We kunnen op basis van de informatie niet beoordelen wat er in deze specifieke casus misgaat.
 
Het komt voor dat een hypotheek die op twee inkomens is afgesloten, op het inkomen van de ‘blijvende partner’ niet voldoende is om de hypotheek over te zetten. Daarnaast kan het zo zijn dat de bank, om te kunnen voldoen aan de fiscale wet- en regelgeving*, de hypotheek moet aanpassen als één van beide partners uit het hypotheekcontract wil stappen. De fiscale wetgeving schrijft namelijk voor dat je de hypotheek voor een deel periodiek moet aflossen om renteaftrek te blijven ontvangen. Omdat in veel gevallen door deze fiscale wetgeving meer moet worden afgelost kan dit vaak tot een verdere lastenverzwaring leiden, die mogelijk niet langdurig betaalbaar is. Het is dan niet verantwoord om de ex-partner te ontslaan uit hoofdelijke verantwoordelijkheid, omdat de lasten van de ‘nieuwe hypotheek’ te hoog blijken voor de overblijvende partner en de lening dus niet kan overnemen. In een dergelijke situatie adviseert de Rabobank klanten om de bestaande woning te verkopen. Kiezen klanten hier niet voor en blijft men de lasten maandelijks voldoen dan laten we de financiering doorlopen en faciliteren we de bestaande constructie voor de klant. In deze situatie blijft de ‘vertrekkende partner’ naar de bank toe dus ook verantwoordelijk voor de lasten.
 
* Sinds 1 januari 2013 zijn de regels voor hypotheekverstrekking verankerd in de Regeling Hypothecair Krediet en de fiscale wetgeving. Deze wetteksten schrijven voor op welke wijze en onder welke omstandigheden een hypotheek kan worden verstrekt en wanneer men recht heeft op renteaftrek. In geval van echtscheiding wordt de hypotheek gezien als 50/50 en neemt de ‘blijvende partner’ de lening van de ex-partner over. Omdat er formeel een nieuwe lening wordt verstrekt, moet dit deel van de lening voldoen aan de voorwaarden in de nieuwe wetgeving. In de praktijk betekent dit vaak dat bestaande aflossingsvrije leningen of bestaande spaarvormen verplicht moeten worden omgezet naar minimaal een lening met annuïtaire aflossing zoals in de wet beschreven staat. De bank volgt in deze gevallen de voorgeschreven wetgeving.
 
Op welke gronden mag een bank ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid weigeren?
Rabobank beoordeelt of de overblijvende partner op basis van minimaal de werkelijke hypotheeklasten en het inkomen inclusief eventueel rechten en/of verplichten uit het echtscheidingsconvenant/akte van verdeling de hypotheeklasten kan betalen. Soms moet de hypothecaire lening aangepast worden om te kunnen voldoen aan de wettelijke en fiscaal gestelde regelgeving.
Wij toetsen of de klant de werkelijke lasten van de hypotheek kan betalen. Als uit de toets blijkt dat de lasten te hoog zijn om deze nu en in de toekomst te blijven betalen, weigert Rabobank het verzoek om de partner van de hypotheekakte te verwijderen. We willen voorkomen dat de overblijvende partner met te hoge lasten geconfronteerd wordt. Dat is wettelijk ook niet toegestaan.

Wat als de ex-partner die achterblijft in het huis geen nieuwe hypotheek kan krijgen (te laag salaris of verscherpte leenregels, waardoor die minder kan lenen dan voorheen of verplicht wordt om af te lossen op de hypotheek), maar wel in het huis blijft wonen op de oude hypotheek?
Wij beoordelen de aanvraag op de werkelijke lasten van de hypotheek nadat deze is aangepast op wet- en regelgeving. Maatwerk kan mogelijk zijn, zolang als dit past binnen de wettelijke kaders en/of het behoud van het recht op renteaftrek. Zolang de ex-partner debiteur blijft en de lasten worden maandelijks betaald, is er voor een bank geen reden om in te grijpen. Eigenlijk komt dit neer op het handhaven van de bestaande situatie.


Welke rol speelt een bank als de twee partijen er onderling niet uitkomen en in een patstelling belanden? De man blijft in het huis wonen en weigert verkoop. De vrouw verlaat het huis en wil ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid, maar de bank werkt hier niet aan mee?

De Rabobank zal zich inzetten om te met beide partners tot een constructieve oplossing te komen, waar dat mogelijk is. Wil één van beide partners niet meewerken, kan de bank in beginsel niet ingrijpen zolang de hypotheeklasten keurig betaald worden. Als de hypotheek onbetaalbaar blijkt voor de overblijvende partner, gaan wij niet over tot een ontslag van de hoofdelijke aansprakelijkheid. Dit om onverantwoorde hypotheeklasten voor de overblijvende partner te voorkomen. We zullen altijd proberen met beide partners in gesprek te raken/blijven over mogelijke oplossingen. De verantwoordelijkheid van al dan niet meewerken/maken van een keuze, ligt altijd bij beide klanten zelf.
 
Wat voor zorgplicht hebben banken bij ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid?
Rabobank draagt er zorg voor (en heeft ook de plicht) om klanten te voorzien van een passend hypotheekadvies en bijbehorende lening. Of een hypotheek passend is, toetsen wij aan ons beleid en de wet & regelgeving. Deze kaders en randvoorwaarden zijn er ook om te zorgen dat klanten niet teveel lenen en later hierdoor mogelijk in de problemen komen.

Tot hoeveel jaar na een scheiding kunnen banken consumenten dwingen de hypotheeklasten te betalen van hun ex, als er geen ontslag uit hoofdelijke aansprakelijkheid is geweest en hun ex verzaakt de hypotheeklasten te betalen?
Zolang de hypotheek op twee namen staat, zijn beide debiteuren (juridisch) hoofdelijk schuldenaar en kunnen beiden aangesproken worden op de volledige maandelijkse rente en aflossingsbedrag. In bovenstaande geschetste situatie, zal de Rabobank ernaar streven samen met de klanten een oplossing te vinden. Als één van beide partners weigert mee te werken, is dat aan klanten zelf (of via de rechtbank) om tot een oplossing te komen, waar wij constructief aan zullen meewerken.