Hypotheekrente (achtergrond)

Veel mensen met een hypotheek worden nu geconfronteerd met veel hogere maandlasten. Huizenbezitters waarvan de renteperiode van de hypotheek is afgelopen, zien dat hun nieuwe rente veel en veel hoger ligt. Met als gevolg dat er tot twee keer zoveel moet worden betaald voor de hypotheek.  En, wat blijkt, veel mensen die willen overstappen, naar een andere bank waarbij de rente lager is, KUNNEN niet overstappen, omdat ze bij een nieuwe bank niet meer worden geaccepteerd.

Pierrot Bastiaanse heeft voor zijn huis 5 jaar geleden een hypotheek afgesloten. Nu met de hogere hypotheekrente is het nog maar de vraag of hij in zijn huis kan blijven wonen. Hiermee is hij een van de zestig duizend mensen die door de gestegen hypotheekrente flink in de financiële problemen kan komen. Uit onderzoek gedaan door de Nationale Hypotheek Pas blijkt dat de komende jaren deze 60 duizend mensen hun hypotheeklasten niet meer kunnen betalen.

Voor Bastiaanse wordt het allemaal duidelijker sinds hij de nieuwe rente van zijn hypotheekverstrekker RVS binnen heeft gekregen. Was het vijf jaar geleden nog 3,7%, nu doet RVS het niet voor minder dan voor 6,4%

Hij laat het er niet bij zitten. Bastiaanse: "Ik ben gaan vergelijken op internet.  RVS brengt hypotheken onder bij NN en ING en op internet worden rentes van  5,3% genoemd. Extreem lager dus dan mijn aanbieding. Ik ben meteen naar De Hypotheker gegaan, maar omdat ik zelfstandig ondernemer ben werd me verteld dat ik onmogelijk bij een andere aanbieder terecht kan."

RVS zit dus maar liefst 1% hoger, dan wat er op dat moment wordt aangeboden. Hij probeert daarom telefonisch contact te krijgen met de RVS-adiviseur. Die reageert niet. Totdat een andere RVS-adviseur hem belt. Maar wat bleek, die kende het dossier van Bastiaanse helemaal niet!

Uiteindelijk komt de RVS-adviseur toch met een op z'n zachtst gezegd merkwaardig voorstel: een verhoging van de hypotheek met maar liefst 20 duizend euro.

Een hogere hypotheekschuld, betekent nog weer hogere maandlasten. En die gaan al omhoog door de hogere rente. Met ook nog eens een verhoging van zijn hypotheekschuld zullen zijn maandelijkse hypotheeklasten zeker verdubbelen.

De RVS-adviseur laat ook nog even doorschemeren dat de hogere hypotheekschuld bedoeld is om een restschuld in te lossen.

Een restschuld van 20 duizend euro hangt hem boven het hoofd. Hoe kan dat? De hypotheek die Bastiaanse 5 jaar geleden afsloot, is opgesplitst in een aflossingsvrij deel en een beleggingsdeel. Deze beleggingsverzekering heeft de prognose dat hij hiermee na een looptijd van 30 jaar het grootste deel van zijn huis kan aflossen. Nu, vijf jaar later, blijkt dit niet te lukken. De beleggingen vallen tegen, maar een andere oorzaak voor het verlies, zijn de hoge kosten die RVS inhoudt. Want, zo blijkt uit het laatste waardeoverzicht: met zeker 40% wordt niet belegd. Een woekerpolis, dus.  

Blijkbaar ziet RVS nu ook wel in dat de beleggingshypotheek te hoge risico's heeft.  Maar, om dan maar de risico's in te dammen met een nog hogere hypotheekschuld.

Bastiaanse heeft het huis voor 105.000 euro gekocht. Het huis in Heerlen staat in een buurt waar veel huizen te koop of te huur staan. Zijn huis is in 5 jaar tijd niets meer waard geworden.

Vijf jaar geleden kreeg hij als internationaal vrachtwagen chauffeur met gemak een hypotheek. Nu werkt hij op provisiebasis in een platenzaak. Hij heeft dus geen vast inkomen. Daarom wil geen andere bank hem een nieuwe hypotheek verstrekken. Hij zit vast aan RVS.

Helaas wilde RVS niet komen reageren in de studio. Wel stuurde zijn een schriftelijke reactie:

Reactie RVS

'Wij danken u voor de uitnodiging om maandag a.s. toelichting te geven op een case die u wilt gebruiken als illustratie van de problematiek rondom stijgende hypotheekrentes en de consequenties voor consumenten daarvan.

Het is geheel tegen ons beleid om in het openbaar te spreken over individuele klantdossiers. Wij kunnen daardoor helaas niet op uw uitnodiging ingaan.

Uit uw bericht maken wij op dat er wellicht nog vragen zijn bij de klant omtrent het gegeven advies. We zullen na de uitzending graag contact opnemen met deze klant om het een en ander te bespreken.

De werkwijze van RVS wordt gekenmerkt door het persoonlijk contact tussen de adviseur en de klant. De RVS adviseur maakt eerst een analyse van de financiële situatie op een bepaald moment en inventariseert de wensen van de klant. In het vervolggesprek brengt de adviseur een passend advies uit.

Wij gaan er vanuit u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben.'

Volgens Edmond Hilhorst van Independer is er nog wel licht aan het einde van de tunnel:  "Het is duidelijk dat RVS meneer Bastiaanse vijf jaar geleden heeft opgescheept met een erg ingewikkeld product. En nu wordt door de RVS de indruk gewekt dat meneer Bastiaanse geen kant op kan. Ze willen zelfs zijn hypotheekbedrag verhogen met 20 duizend euro. En dat voor een huis dat al minder waard is dan zijn huidige hypotheek!

We hebben de hypotheekconstructie eens goed doorgenomen en we zien dat hij wel degelijk op een aantal dingen kan besparen. Ten eerste, zijn hypotheek hoeft ECHT NIET omhoog.

En brengt hij bijvoorbeeld de overlijdensrisicoverzekering, zijn inboedel, aansprakelijkheid elders onder dan zou de totale besparing uit kunnen komen op 262,80 euro per jaar en 357,96 euro als de ongevallenverzekering wordt opgezegd.

Over de resterende looptijd van ongeveer 25 jaar praat je dan over een totale besparing van 8.949 euro. Stel je zet de besparing consequent op een spaarrekening gedurende de resterende periode van 25 jaar en je ontvangt gemiddeld 4% rente, dan bouw je hiermee een kapitaal op van 20.817,66 euro."

Dit maakt maar weer duidelijk dat het altijd loont om goed naar uw situatie te laten kijken door een onafhankelijk tussenpersoon.

Maar wat is er precies gebeurd de afgelopen 5 jaar?

Vijf jaar geleden kan het allemaal. Banken en tussenpersonen lijken het voor iedereen die het maar wil mogelijk te maken: hoge hypotheek, tegen lage maandlasten. Want: de rente staat laag.

En nu is de rente vergeleken met 5 jaar geleden bijna verdubbeld. En die stijging, die komt door de kredietcrisis. Banken zien dat leningen die ze uit hebben staan in vooral de Verenigde Staten, in rook zijn opgegaan. Daarom zijn ze nu wat huiveriger om geld uit te lenen. En dus vragen ze een hogere prijs: hogere hypotheekrentes.

Mensen hebben 5 jaar geleden hypotheken gekregen van 9 keer hun bruto jaar inkomen. Want de rente was laag, dus konden ze het financieren. Nu de rente bijna twee keer zo hoog is, zijn de maandlasten dus ook bijna verdubbeld.

Hoogleraar Private Financiële Planning Henriette Prast vindt dat de mensen 5 jaar geleden  te weinig zijn gewezen op de risico's:

"De communicatie is altijd in termen van tarieven, percentages, looptijden, maar nooit in termen van, wat betekent het voor je leven, als er dit of dat met de rente gebeurt. Dat had wat vaker verteld mogen worden. En het is niet zo dat banken dat alleen maar hoeven te vertellen als de kans op 50% ligt, maar ook als de kans heel erg klein is. En dan mogen ze wel vertellen de kans is heel erg klein, mevrouw of meneer, maar als het gebeurt, moet u uw huis uit. Bent u niet bereid, dan moet u hem 10 jaar vast. En ja, dan is de rente hoger," aldus Prast.

Alle banken deden het, en doen het nog steeds. Klanten lokken met, korte looptijden en dus lagere rentes. Prast: "Concurrentie is een heel goed ding. Maar concurrentie lijdt er ook toe dat mensen gelokt worden met voorwaarden die er heel aantrekkelijk uitzien, die ook heel aantrekkelijk zouden zijn, zoals lage maandlasten, maar niet onder alle omstandigheden, niet onder heel slecht scenario, zoals we dat nu hebben."

Nu blijkt dus uit onderzoek gedaan door de Nationale Hypotheek Pas, dat maar liefst 60 duizend mensen echt in betalingsproblemen kunnen komen. Aan die tienduizenden mensen is een hypotheek verstrekt van tot wel 9 keer het bruto jaarinkomen. Zij komen vooral in de problemen door het hoge hypotheekbedrag.

Bijvoorbeeld. In 2004 is het inkomen van een gezin 30 duizend euro. De lening is 265.000 euro. De rente was 3,95%. Hypotheeklast per jaar 10.500 euro. Per maand hield het gezin 1625 euro over om te besteden aan eten kleding gas water licht etc.. Nu tegen de nieuwe rente 6,5% voor 5 jaar, komt de hypotheeklast op 17.225 euro. Dat betekent dat het gezin nu maar per maand 1064 te besteden heeft.

De Nationale Hypotheek Pas heeft in dit onderzoek vooral gekeken naar de hoogte van de hypotheken en niet naar de soort. Dus niet naar een hypotheek zoals die van Bastiaanse. Waar een deel een woekerpolis blijkt te zijn, met als gevolg: extra schulden. Een ingewikkelde hypotheekconstructie, die de kosten in eerste instantie laag houden, vooral ook constructies met aanlokkende belastingvoordelen.

Henriette Prast: "Mensen vinden het ontzettend aantrekkelijk als ze te horen krijgen, kijk eens hoeveel u uit kunt sparen, kijk eens hoeveel u niet aan Wouter Bos hoeft af te dragen, dat is wat mensen heeft gestimuleerd om in allerlei constructies te gaan waarvan je je afvraagt, is dat nou wel het beste voor hen. Je moet hopen dat daar niet allerlei onkosten door de bank in rekening worden gebracht. En dat is vaak heel ondoorzichtig. Allerlei ingewikkelde constructies die zijn ook allemaal bedacht zodat je van belastingvoordeel kunt profiteren, maar als ze ingewikkeld zijn en daardoor niet duidelijk is wat ze kosten, en waar je eigenlijk voor betaalt. Ja dan is het de vraag of je zoiets moet kopen."

Tweede Kamerlid Elly Blanksma (CDA) is geschrokken van de uitkomsten van de Nationale Hypotheek Pas. Vorige week heeft zei minister Bos gevraagd te onderzoeken hoe deze situatie is ontstaan. Hij heeft inmiddels toegezegd onderzoek te gaan doen.

Blanksma denkt dat het goed is dat bank en consument, nog voor er nieuwe periodes moeten worden vastgelegd al met elkaar om de tafel gaan

Door het probleem vroegtijdig te signaleren, hoopt mevrouw Blanksma grote financiële problemen bij consumenten te voorkomen