Iedereen een eigen budget voor vervoer, vlees en energie?

Een kwart (24%) van de ruim 11.000 polldeelnemers is voor: het geeft een duidelijk overzicht van je persoonlijke CO2-uitstoot, en dat zal aanzetten tot actie: 'Ik zou zeer waarschijnlijk de auto dan alleen maar voor lange afstanden gebruiken. (Lang is >50 km)', zegt iemand die verwacht het gedrag er wel op aan te passen. 7 procent ten slotte weet nog niet of ze voor of tegen moeten zijn. Hieronder de voorwaarden waar veel voor-, tegenstanders en twijfelaars het over eens zijn.

Voorwaarde 1

Bedrijven moeten hun deel betalen

Volgens TNO staan Nederlanders positief tegenover het persoonlijke CO2-budget, maar alleen als ook bedrijven ook meer gaan betalen voor hun uitstoot. Uit onze poll blijken meerdere bezwaren. Dat bedrijven hun (grote) aandeel moeten bijdragen is daar een van: 'Het zorgt voor bewustwording, dat lijkt me sowieso goed. Wel vind ik dat de grote bedrijven eerst aangepakt moeten worden. Zolang er veel verdiend wordt met dingen die het collectief niet dienen, zijn we verkeerd bezig.' Bedrijven moeten dan ook geen subsidie krijgen 'van Rutte, door een achterdeurtje', merkt iemand op. Een ander vindt dat bedrijven niet de mogelijkheid moeten hebben om uitstootrechten bij te kopen: 'Die moeten uitstoot zo wie zo verminderen zonder handel in CO2.'

Voorwaarde 2

Geen rechten kunnen bijkopen

Anderen vinden dat het handelsaspect ook voor burgers uit het systeem moet worden gehaald: 'Zodra er handel in ontstaat, zorgt het weer voor nieuwe ellende. Geld haalt het slechtste in mensen naar boven', vind de een. Een ander vindt simpelweg dat je het klimaat niet kunt kopen: 'Men zou iedereen een persoonlijk budget moeten geven en NIET de rijken daarna de mogelijkheid geven om bij te kopen. Uitstoot van rijke mensen is net zo schadelijk... toch?'

Een hiermee samenhangend bezwaar dat zowel tegen- als voorstanders opwerpen, is de vrees dat het de kloof tussen arm en rijk vergroot: 'In principe voor invoering maar het zou de ongelijkheid qua inkomen enkel nog vergroten. Voorbeeld is dat rijken in dure goed geïsoleerde huizen wonen, zonnepanelen hebben enzovoort. Ook maakt het rijken niets uit of ze wat meer moeten betalen.'

Meer mensen zijn bang dat ze door het budget voor extra kosten komen te staan, omdat ze zich geen dure, klimaatvriendelijke investeringen kunnen veroorloven. De pollrespondenten die aangeven dat zij al vrij duurzaam leven hebben echter lang niet allemaal geld uitgegeven om deze standaard te bereiken. Sterker nog; de maatregelen zijn vaak juist besparend. Zo somt iemand op:

Voorwaarde 3

Goede uitleg en maatwerk

Het bovenstaande rijtje zal bij veel mensen alsnog weerstand oproepen, omdat zij nu eenmaal niet zonder flink stoken/auto/vliegreizen kunnen, zo blijkt uit de antwoorden. Sommigen vrezen dat zij in de kou moeten zitten, of hun zondagse gehaktbal moeten opofferen. Terwijl het budget juist voorstaat dat je zelf kunt kiezen waaraan je het besteed: er is dan nog van alles mogelijk, maar met mate.

Je hebt echter niet altijd vrije keuze over je bestedingspatroon, zo legt een polldeelnemer uit: 'Ik zou me kunnen voorstellen dat er een budget komt voor reizen en misschien ook voor vlees maar voor verwarmen, een basisbehoefte waarin je niet altijd een keuze hebt over het soort verwarming en het al dan niet energiezuinig zijn van het huis waarin je woont, daar ben ik helemaal tegen.' Volgens sommigen zou de elektriciteitsrekening daarom buiten het plan moeten vallen.

Voor anderen voelt juist autorijden niet als een keuze: 'Wil wel, maar ik woon op platteland zonder voorzieningen, dus kan ik niet gebruik maken van openbaar vervoer. Een dure auto kan ik ook niet aanschaffen'. Weer een ander wil niet bezuinigen op vlees: 'Dat is eigenlijk de enige reden dat ik tegen het persoonlijke CO2-budget ben: dat het ook geldt voor vlees eten. Tenzij ik mijn gedrag op andere zaken kan compenseren, zodat ik toch (meer dan genoeg) vlees kan blijven eten.' Dat is inderdaad de bedoeling van het persoonlijke budget: je kiest zelf waaraan je het wilt uitgeven: dat kan veel vlees eten zijn, maar ook vliegen. Of van allerlei een beetje. Zo geeft iemand met familie in Australië aan 'behoorlijk CO2 bewust en zuinig' te leven, familiebezoeken, die noodgedwongen per vliegtuig gaan, zijn daar een uitzondering op zijn. In dit geval heeft deze persoon er dus al voor gekozen om de CO2-uitstoot voornamelijk aan vliegen te besteden.

Een derde voorwaarde voor het persoonlijk CO2-budget is gezien het bovenstaande dat er goed geïnformeerd moet worden, zoals ook veel respondenten aangeven: zij zijn benieuwd wat het precies inhoudt. Veel mensen noemen als voordeel van het plan dat eindelijk inzichtelijk wordt wat je als persoon aan CO2 uitstoot: ' Het zorgt voor bewustwording en dat lijkt me sowieso goed.' Sommigen vinden dat dit een goede eerste stap kan zijn: 'Inzicht krijgen wat nou precies de gevolgen van je eigen handelen zijn.' Het budget kan vervolgens een duwtje in de goede richting geven:

Voorwaarde 4

Privacy

Een vierde voorwaarde is de privacy, die zowel door voor- als tegenstanders van de maategel wordt genoemd. 'Dit lokt het Big Brother effect uit. Ik pas ervoor om mijn privacy zo in het geding te stellen', stelt een respondent die wel graag een steentje bijdraagt: 'Wat overigens niets zegt over mijn wil en input om de CO2-uitstoot te verminderen, hiervoor zal ik wel mijn uiterste best doen.' Meer mensen vragen zich af hoe dit ooit uitvoerbaar moet worden: 'Vergt enorme administratie en zal enorm goed beveiligd moeten zijn. We willen geen CO2-affaire', licht iemand de praktische zorgen toe.