Is het handig om een testament op te stellen?

Het is iets waar veel mensen niet over na zullen denken op het moment dat je pas net getrouwd bent. Het opmaken van een testament waarin je alles vastlegt voor na je overlijden. Maar welke belangrijke les kunnen we uit dit bijzondere verhaal trekken? 

De rangorde

Ton van Acht, advocaat erfrecht bij Van Barneveld Advocaten: 'Wanneer beide echtgenoten geen testament hebben opgesteld, val je terug op de regels in de wet over hoe deze situatie afgewerkt moet worden. In het erfrecht zit een duidelijke rangorde voor wie wat erft.'

Wanneer iemand overlijdt, erven de echtgenoot en de kinderen. Zijn er geen kinderen? Dan gaat het naar de echtgenoot. Zijn er geen kinderen en geen echtgenoot? Dan gaan het naar de ouders, broers en zussen en zo verder. 

'In dit verhaal stond heel duidelijk vast dat de vrouw eerder overleden is, dus ging de erfenis over naar de man. Omdat hij later overleed en er aan beide kanten geen testament is, komt de erfenis in dit geval bij de familie van de man terecht', zegt Van Acht.

In dit geval had een testament met daarin opgenomen de rampenclausule dit hele proces kunnen voorkomen. Van Acht: 'De rampenclausule is een bepaling die simpel gezegd aangeeft dat als beiden echtgenoten kort na elkaar komen te overlijden, ze dan niet over en weer van elkaar erven.' 

Rechtszekerheid is van belang

De rechtbank sprak begin vorig jaar in dit geval van ‘een zeer uitzonderlijke situatie’ en besloot dat de erfenis verdeeld moest worden over de twee families. Maar de moeder van de bruidegom hield voet bij stuk en daarom heeft het Hof heeft gisteren in hoger beroep beoordeeld dat toch de nabestaanden van de bruidegom de volledige erfenis krijgen. 

Hoe zit dat? Van Acht: 'De rechtbank heeft geprobeerd hier een mouw aan te passen, want dit voelt niet lekker. Volgens de rechtbank is het een zeer uitzonderlijke situatie, waarbij toepassing van de wet leidt tot een onredelijke en onaanvaardbare uitkomst. Het echtpaar had nooit overzien dat dit zou gaan gebeuren.' 

Van Acht: 'In het erfrecht is rechtszekerheid van groot belang. We moeten weten waar we aan toe zijn en wie de erfgenamen zijn. Daar zijn hele duidelijke regels voor waar we op moeten kunnen vertrouwen.'

Als je wilt afwijken van de wettelijke regels over vererving, dan moet dat door middel van een testament. 'Als van die mogelijkheid geen gebruik wordt gemaakt, hoe begrijpelijk het ook is dat je op zo'n situatie als die hier speelt niet bedacht bent, dan houdt het op. In dit geval is het Hof heel bewust dicht bij de wet gebleven', zegt Van Acht.  

Maak een testament op

Nu is dit een behoorlijk uitzonderlijk geval waarbij de moeder van de bruidegom heel graag alles uit de situatie wil halen, maar we kunnen een hele belangrijke les uit dit verhaal trekken. 'Zeker, regel je de afwikkeling van je nalatenschap in een testament. Het uitgangspunt is dat alleen aan de hand van een testament kan worden vastgesteld wat iemand met zijn nalatenschap heeft gewild', zegt Van Acht. 

Veel mensen maken de keuze om geen testament op te stellen, vanwege de kosten die daarmee gemoeid zijn. Van Acht: 'Een testament kost geld, dat klopt. Maar stel jezelf de vraag: wil je je erfgenamen achteraf opzadelen met dit soort procedures die het tienvoudige zullen kosten?'

Het misschien veel geld, maar volgens Van Acht kan je het echt beter zelf van tevoren goed geregeld hebben. De kosten van een testament lopen behoorlijk uiteen. Dat hangt af van de notaris en wat je in het testament vast wilt leggen. Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om je testament voor 345 euro bij de HEMA op te laten maken met zelf ingevulde gegevens. 

Maar je kunt je dan afvragen of je met dat testament goed genoeg geholpen bent. 'Wees kritisch over wat je in je testament wil hebben en ga naar een notaris die de tijd voor je neemt en weet wat van belang is voor jouw specifieke situatie.'