Koorts of niet? Zo meet je jouw temperatuur écht goed
Als je je niet lekker voelt en twijfelt of je koorts hebt, pak je al snel de thermometer erbij. Steek jij hem onder je tong? In je oor? Hoe je meet en interpreteert, kan best verschil maken. Radar zet tips en misverstanden op een rijtje, zodat jij straks niet onnodig naar de paracetamol grijpt of juist te laat in actie komt.
De mythe van 37 graden
Veel mensen denken meteen aan 37 graden Celsius als het gaat over de standaardtemperatuur van het menselijk lichaam. Maar de meeste mensen zitten gemiddeld behoorlijk onder of iets boven die temperatuur. Tussen de 36,1 en 37,2°C is normaal, afhankelijk van je leeftijd, geslacht en moment van de dag. Zo hebben ouderen meestal een lagere lichaamstemperatuur, en kan deze bij vrouwen schommelen door de menstruatiecyclus.
Merk je dat jouw normale temperatuur altijd lager is, bijvoorbeeld rond 36,3°C? Dan kan 37,5°C voor jou al koortsig aanvoelen. Vanwege dit verschil nemen mensen hun klachten niet altijd serieus, of worden ze door een ander niet serieus genomen. Dit komt vaak voor bij vrouwen, ouderen of mensen met chronische aandoeningen.
Vertrouw dus ook op hoe je je voelt, niet alleen op de cijfers op de thermometer.
Waar meet je het beste?
Niet alle methodes om je lichaamstemperatuur te meten zijn even betrouwbaar. Dat heeft te maken met hoe dicht de meting bij je kernlichaamstemperatuur komt. Die is het meest belangrijk, zeker als je probeert te beoordelen of je griep of een mogelijke infectie hebt. Dit zijn de meest voorkomende methodes:
Oraal (onder de tong): Deze methode komt redelijk in de buurt van de kerntemperatuur, zolang je vooraf niet hebt gegeten, gedronken of gerookt. Vooral warme of koude dranken kunnen tot een halve graad invloed hebben op de uitslag.
Oorthermometer (tympanisch): Deze thermometer meet via infrarood de temperatuur van je trommelvlies. Dit werkt snel en is populair voor thuis, maar let op dat je de thermometer zorgvuldig plaatst. Zit hij te ondiep of schuin, of heb je bijvoorbeeld in één oor meer oorsmeer, kan de uitslag onbetrouwbaar zijn.
Rectaal (anus): Deze meting zit het dichtst bij je kernlichaamstemperatuur en is daarom het meest betrouwbaar. Vooral bij baby’s en jonge kinderen is dit belangrijk, omdat zij sneller ernstige complicaties kunnen ontwikkelen bij hoge koorts.
Voorhoofd (infrarood): Voorhoofdthermometers meten alleen de oppervlaktetemperatuur van de huid. Ze zijn gevoelig voor allerlei externe factoren, zoals tocht, koude handen of zweet. De betrouwbaarheid is wisselend. Deze thermometer kan handig zijn voor een snelle check, maar is minder geschikt voor een medische beoordeling.
Onder de oksel: Okselmetingen kunnen tot 1 graad lager uitvallen dan je kerntemperatuur. Deze methode wordt mede daarom in medische context bijna nooit meer gebruikt. Bovendien is de plek gevoelig voor kleding en zweet, wat de uitkomst beïnvloedt.
Dure versus goedkope thermometers
Goedkope digitale thermometers die rectaal of oraal meten zijn vaak net zo nauwkeurig als dure. Het verschil merk je vooral bij infrarood-oorthermometers en voorhoofdthermometers. Die goedkopere modellen geven vaker wisselende resultaten en zijn gevoeliger voor plaatsingsfouten. Duurdere thermometers zijn vaak gebruiksvriendelijker, meten sneller en geven consistent resultaten.
- Een eenvoudige digitale thermometer van een paar euro werkt prima voor oraal of rectaal meten.
- Wil je snel meten, bijvoorbeeld bij kinderen, dan is een goede (iets duurdere) oorthermometer een goede investering.
- Vermijd goedkope voorhoofdthermometers. Ze lijken handig, maar zijn vaak onnauwkeurig.
Wist je dat?
Paracetamol en ibuprofen kunnen je temperatuur kunstmatig verlagen, waardoor je alsnog koorts kunt hebben zonder het te merken. Houd daar rekening mee als je je temperatuur meet.
Risico’s van verkeerd meten
Het lijkt onschuldig dat je thermometer er een paar tiende van een graad naast zit, maar dit kan leiden tot verkeerde inschattingen en dus ook verkeerde beslissingen.
Te laat ontdekken van infecties
Bij ouderen, jonge kinderen en mensen met een zwakker immuunsysteem is koorts vaak het eerste en soms het enige symptoom van infecties. Denk aan longontsteking of een urineweginfectie. Als je koorts mist, heb je kans dat je behandeling mist die je op dat moment eigenlijk nodig hebt.
Voorhoofdthermometers of slecht geplaatste oorthermometers kunnen ineens koorts aangeven waar het er niet is. Daardoor denken mensen soms onterecht dat ze koorts hebben, waardoor ze koortsremmers (paracetamol of ibuprofen) nemen. Bij verkeerd gebruik kunnen deze bijwerkingen geven zoals maagklachten.
Koorts wordt gemist bij mensen met lage basistemperatuurDit komt vaker voor dan gedacht. Bijvoorbeeld ouderen hebben soms een normale temperatuur van rond de 36°C. Bij hen kan 37,4°C dus al fors zijn, maar wordt koorts soms gemist.
Niet alleen cijfers, vooral gevoel
Let dus niet te veel op de tienden achter de komma. Voel je je ziek, dan telt dat méér dan wat het schermpje zegt. Twijfel je toch over de uitslag of je koorts, neem dan contact op met je huisarts. Meten is weten, maar blijf ook naar je lijf luisteren.
Bronnen: