Lachgas: wat is het en hoe gevaarlijk is het?

Wat is lachgas precies?

De scheikundige naam voor lachgas is dikstofmonoxide (N2O). Het is een kleurloos en zoetgeurend gas. Het wordt al eeuwenlang gebruik in de geneeskunde, vooral als narcosemiddel. Het gas remt pijn en werkt kalmerend. Tegenwoordig zijn er sterkere narcosemiddelen, waardoor het gebruik in de gezondheidszorg is afgenomen. Ook wordt lachgas in de voedingsindustrie gebruikt, bijvoorbeeld in slagroomspuiten. Het gebruik van lachgas als roesmiddel is ontstaan in de jaren ’90.

Hoe wordt het middel gebruikt?

Het gas komt uit een patroon of cilinder en wordt met een speciale spuitbus in een ballon gespoten. Vervolgens ademen gebruikers de lucht uit de ballon in. Het effect voel je gelijk en verdwijnt weer na enkele minuten. Je komt in een roes die iedereen anders ervaart, ook afhankelijk van in welke omgeving je het inneemt. Mogelijke effecten zijn lachen (vandaar de naam), je kort heel fijn voelen en hallucineren.  

Waarom is het gebruik zo toegenomen?

Voorheen viel lachgas onder de Geneesmiddelenwet, waardoor het lastig te verkrijgen was en niet onrechtmatig mocht worden gebruikt. Door een arrest van het Europese hof valt het sinds 2016 onder de Warenwet, waardoor recreatief gebruik niet meer als onrechtmatig wordt gezien. Het mag nu voor alle doeleinden worden verkocht en gebruikt. 

Laura Nijkamp van het Trimbos-instituut ziet een verband tussen het arrest en het gebruik: 'Wij monitoren al het middelengebruik en zien dat het gebruik sinds 2016 is toegenomen en nog steeds toeneemt. We denken dat het besluit van het Europese hof daar ook invloed op heeft gehad.'

Wat zijn de risico’s op de korte termijn?

De meeste klachten kort na gebruik zijn duizeligheid, verwardheid en hoofdpijn. Gebruikers kunnen ook even out gaan, dit komt door een tekort aan zuurstof in de hersenen. Je kunt jezelf daardoor verwonden, omdat je om kunt vallen.

Verder is bekend dat als je lachgas niet uit een ballon, maar direct uit een spuitbus inneemt, je lippen of longen kunnen bevriezen. Gelukkig komt dit zelden voor. De combinatie van alcohol en lachgas maakt het gebruik volgens Nijkamp riskanter: 'Beide middelen werken op je 'ademprikkel', waardoor bij een combinatie je onvoldoende zuurstof binnen kunt krijgen.' Vandaar dat de combinatie tussen lachgas en alcohol, maar ook andere verdovende middelen, sterk wordt afgeraden.

Hoe gevaarlijk of schadelijk is het op de lange termijn?

De effecten voor de gezondheid zijn op de lange termijn nog niet volledig bekend, daar wordt op dit moment uitgebreid onderzoek naar gedaan. Nijkamp vindt het daarom lastig te zeggen hoe gevaarlijk lachgas op de lange termijn zou kunnen zijn.

'Wel is het zo dat er bij matig gebruik* weinig met je lichaam lijkt te gebeuren. Bij extreem gebruik** is in elk geval al bekend dat het effect kan hebben op je vitamine B12-niveau, wat weer kan leiden tot neurologische problemen.' Voor jongeren die regelmatig wat meer gebruiken zijn de gevolgen op de lange termijn nog niet duidelijk. Om die reden vindt Nijkamp het voorbarig om te zeggen dat lachgas minder schadelijk is dan gedacht.

*Matig gebruik: maximaal tien ballonnen per keer, maximaal een keer per maand

**Extreem gebruik: meer dan honderd ballonnen binnen een paar uur 

Moet je je als ouder zorgen maken als je kind weleens 'een ballonnetje doet'?

Laura Nijkamp ziet dat er bij ouders vaak onnodig paniek ontstaat, omdat zij weinig over het middel weten. Vandaar dat het Trimbos-instituut een informatiefilmpje voor ouders heeft gemaakt zodat je als ouder beter de dialoog kunt aangaan en je kind beter kunt waarschuwen voor de risico’s. 

Het gebruik onder kinderen raadt zij verder wel af, omdat niet alle mogelijke effecten bekend zijn. 'Je kind is zijn eigen proefkonijn en met een brein in ontwikkeling weet je niet wat het voor diens ontwikkeling kan betekenen.'

Bron: Trimbos-instituut