Maandlasten warmte-koudeopslag extreem hoog - reactie politieke partijen

William Moorlag - PvdA

Ik maak me grote zorgen over de warmtenetten en het gemak waarmee wordt gedacht dat wijken van het aardgas afgehaald kunnen worden tgv warmtepompen en/of warmtenetten. Ik ontvang hierover veel mails.

Verwarming van je huis is een basisbehoefte. Dat moet betaalbaar zijn. Het NMDA-principe wil mensen beschermen die zijn aangesloten op warmtenetten  tegen een hoger prijsniveau dan verwarming dmv aardgasverwarming. Er zijn veel tevreden gebruikers van wamtenetten, maar ook veel klachten. Ik vind dat er een goede, laagdrempelige klachtenregeling c.q. geschilbeslechting moet zijn voor mensen die kampen met onverklaarbaar hoge rekeningen. Vergelijk bijvoorbeeld de Huurcommissie waar mensen terecht kunnen als ze vinden dat de huurprijs te hoog is vastgesteld. Dit moet temeer omdat de leveranciers een monopoliepositie hebben.

Ook zou het goed zijn als gemeenten een ombudsfunctionaris gaan inzetten, zeker als zij in de wijken van het aardgas willen gaan halen. In de praktijk blijkt er veel verkeerd te gaan: niet goed afgestelde installaties, verslechtering van binnenklimaat en tegenvallende energiebesparingen, waardoor de kosten van energie hoger uitvallen. Dit is heel schadelijk voor mensen, vooral degenen die in een kwetsbare positie verkeren, minder mondig zijn en minder goed voor hun belangen kunnen opkomen.

Het NMDA-principe werkt niet goed. De tarieven voor aardgas worden verhoogd om mensen te prikkelen andere verwarmingsbronnen te gaan gebruiken. Het is heel onrechtvaardig om via NMDA die prikkel ook te geven aan gebruikers van warmtenetten. Ik heb daar eerder dit jaar een motie over ingediend. Die is aangenomen, maar de minister zegt dat hij hard werkt aan een verandering, maar tot dusverre is het systeem niet aangepast. Ik vind dat onbegrijpelijk, omdat de regering had kunnen besluiten om de verhoging van de gastarieven niet door te laten werken in de tarieven van warmtenetten.

Ook de beantwoording van vragen door minister Wiebes is onbevredigend. Ook is het niet terecht dat het voordeel dat afnemers van aardgas genieten door (jaarlijks) van energieleverancier te wisselen, wat vaak gepaard gaat met hoge kortingen, niet wordt meegenomen in het NMDA-systeem. Dat voelt is voor gebruikers van warmtenetten onrechtvaardig: zij kunnen niet van aanbieder wisselen en geen kortingen incasseren.In de komende weken wordt meermalen in de Kamer gesproken over de warmtenetten. Ik zal in die debatten blijven hameren op een eerlijker en beter functionerend systeem. Dat is ook hard nodig om het draagvlak voor de energietransitie niet te verkwanselen.'

Sandra Beckerman - SP

'Ook bij ons komen veel klachten over werking en prijzen van WKO-systemen binnen. Het Niet Meer Dan Anders -principe dat de ACM hanteert bij het vaststellen van maximumprijzen is gebaseerd op de gasreferentie. We verhogen de gasprijs zodat er een prikkel is om te verduurzamen. Dat werkt vaak al niet, je kunt in een huurhuis niet zomaar keuzes maken om te verduurzamen. Maar daardoor worden de prijzen voor alternatieven voor gas ook hoger.  Zo straf je mensen voor het hebben van een warmtenet. Daarnaast is de tariefopbouw ondoorzichtig. Waarom mensen betalen wat ze betalen is ondoorgrondelijk. Je ziet soms bij complexen hele gekke verschillen tussen bewoners in rekeningen ontstaan. 

Wij hebben een privatisering doorgevoerd zonder daar ooit een besluit over te nemen. Het idee van Europa was dat er splitsing moest komen tussen netwerk en levering. Dat heeft Nederland braaf gedaan. Het net is publiek, de levering privaat. Bij warmtenetten is zowel het net als de levering in private handen. Dat is zo ontstaan, zonder dat er ooit debat over was. 

De ontwikkeling van een nieuwe warmtewet gaat heel traag. Er is al geen meerderheid meer voor een koppeling aan gastarieven, maar we hebben nog geen enkel idee waar we naartoe moeten. Mensen die aangesloten zijn op zo'n warmtenet hebben de afgelopen jaren een flinke verhoging van rekeningen gekregen. Ik vind zelf een Deens systeem aantrekkelijk, waarbij je veel inzicht hebt in tarieven en ook collectieve zeggenschap. Bij nieuwe warmtenetten kan je dat zo doen. Ik pleit voor tarieven gebaseerd op werkelijke kosten. De aanslag op het draagvlak die er nu is in de vorm van hoge tarieven moet je repareren.'

Tom van der Lee - GroenLinks

'Er zijn al lang klachten over de prijzen, ook omdat de kostenopbouw onduidelijk is. Ik wil dat dat per wet beter geregeld wordt. TNO en andere onderzoekers krijgen ook geen data van warmteleveranciers. Zij wijzen erop dat wij in vergelijking met andere landen hogere prijzen voor warmte hebben. De huidige marktordening voldoet niet meer. Anders dan bij elektriciteit verschilt warmte nogal in temperatuur en kostenstructuur, ook omdat aard en leeftijd van netten verschillen. Als je kosten maakt voor verduurzaming van de bronnen, dan is de vraag hoe je dat gaat verhalen op klanten. Het is complexer dan de levering van gas en elektriciteit. De minister houdt vast aan de scheiding tussen infra en opwek.  Ik pleit voor het Deense model, corporaties met een transparante kostenstructuur en in handen van gemeenschappen. Warmtebedrijven moeten onder een ander regime komen, netbeheerders moeten actief kunnen worden. Gemeenten zouden die cooperatieve vorm van warmtebedrijven moeten faciliteren. 

Dan is er een discussie over de vraag of je voor netten van hoge of lage temperatuur gaat. Energetisch zijn lage temperatuurnetten beter, maar veel netten nu zijn gericht op hoge temperatuur. Bij warmte krijg je geen enkel beeld van waar prijzen vandaan komen, wat zou het eigenlijk moesten kosten? Veel systemen lijken niet te renderen als je kijkt naar de rendementsmonitor. De grote netten vragen juist weer iets te veel. Het lijkt erop dat grote leveranciers hun prijzen over netten heen corrigeren. De ACM beschouwt de levering van warmte als een markt, terwijl het dat niet is. Wil je de warmtetransitie een succes maken, dan moet je het via een semi-publieke route aanvliegen, met meer transparantie. Op kleinere netten kun je niet concurreren. Bij grote netten kun je bij de aanleg tenderen en meerdere warmtebronnen toe kunnen laten. Dat moet in veel meer gedetailleerde wetgeving. 

Er moet nu een nieuwe warmtewet komen. Ik ga de minister vragen eerst met een hoofdlijnennotitie te komen. Voor de markt is het niet heel interessant om in de markt voor warmte te stappen met de huidige onzekerheden. Ook voor klanten is het nu oninteressant omdat je aan een monopolie vastzit.  De nieuwe warmtewet staat helaas als laatste op de wetgevingsagenda. Het bevriezen van de warmtetarieven kan juridisch niet, de wet biedt daar geen mogelijkheden toe. De minister kan alleen de grote bedrijven vragen de hogere maximumprijs niet door te berekenen aan klanten. Ik begrijp dat de meesten aan die oproep gehoor hebben gegeven. Er zijn proeftuinwijken voor de energietransitie opgezet, wat mij betreft moet je daar experimenteren met nieuwe ordeningen, kijk hoe je zo goedkoop mogelijk zoveel mogelijk klimaatrendement kan behalen. Zowel Wiebes als Ollongren wilden daarop niet bewegen, zij wilden de huidige wettelijke ordening opleggen. In de huidige situatie moeten gemeenten zich uitleveren aan energiebedrijven, semi-publieke organisaties als netbeheerders mogen geen warmtenetten beheren, gemeenten gaan dan maar zelf warmtebedrijven opzetten maar hebben die expertise niet. Het gaat om publieke energievoorziening, dan moet je dat zonder winstoogmerk doen. De kwaliteit van huizen in Denemarken is structureel beter. Daarom is onze transitie veel duurder. Er moet veel gebeuren aan woningen. Investeringen in woningen betekent dat je minder hoge temperatuur water nodig hebt, dat is in vele opzichten beter. 

Mijn alternatief voor de huidige koppeling van een maximumtarief voor warmte aan de gasprijs is een transparante kostenstructuur en prijzen zonder winstoogmerk, wel wat voor overhead, of anders een bepaald percentage voor winst, bijvoorbeeld 5-6%. Het ingewikkelde is dat we drie typen infrastructuur hebben, elektriciteit, moleculen (waterstof e.d.) en heet water. Maar je moet misschien toe naar een gezamenlijke inrichting van de energiestructuur, met een vastrecht, ongeacht wat er binnenkomt.'