Mag een winkel cash weigeren? En vier andere vragen over contant geld

Hoeveel geld wordt er nog opgenomen?

We maken steeds minder gebruik van contant geld, blijkt uit cijfers van De Nederlandsche Bank (DNB). Waar we in 2010 nog 52 miljard euro uit de muur trokken in 434 miljoen geldopnames, is dit in 2022 gedaald naar 26,2 miljard euro in 129 miljoen opnames. 

Bij de kassa betalen we dan ook vaker met een betaalpas dan met contant geld: in 2022 betaalden we 78,7 procent van onze aankopen met een pinpas en 20,9 procent met cash geld. Slechts 0,4 procent van de transacties wordt met een creditcard afgerekend. 

Toch blijkt uit onderzoek van Radar uit 2021 dat 82 procent van de mensen altijd contant geld op zak heeft. Slechts een op de tien heeft dat meestal niet en 8 procent (bijna) nooit. 

Waarom moet contant geld blijven bestaan?

Voor een grote groep mensen is contant geld belangrijk: een op de dertien Nederlanders is afhankelijk van cash geld. Sommige ouderen, mensen met een beperking of mensen die gebruikmaken van budgetbeheer vinden namelijk niet altijd hun weg in het digitale betalingsverkeer. Dat blijkt uit onderzoek uit 2021. Daarnaast is contant geld belangrijk tijdens pinstoringen. 

Gaat cash geld opnemen geld kosten?

Banken draaien verlies op geldautomaten. De kosten van contant geld, de distributie en de basisinfrastructuur zijn namelijk voor hun rekening. Vandaar dat het aantal plekken waar je geld uit de muur kunt trekken afneemt: waar er in 2017 nog 7.850 geldautomaten waren, was dit in 2021 nog maar 4.920. Daarom vreest minister Kaag dat banken deze verliezen af zullen wentelen op mensen die cash geld blijven gebruiken. 

Momenteel gelden er vrijwillige afspraken tussen de bankensector, de overheid en de DNB die het opnemen van geld gratis houden. In 2027 lopen deze afspraken af. Vanaf dan wil minister Kaag het wettelijk regelen. 

Mag een winkel cash geld weigeren?

De wet verplicht niemand om wettige betaalmiddelen te accepteren. Winkeliers mogen daarom een pin-only beleid voeren en contant geld weigeren. Volgens de DNB verschilt de mate waarin cash geld geweigerd wordt per branche. Zo weigert slechts 4 procent van de winkels contant geld, terwijl je bij 22 procent van de bioscopen niet meer met biljetten en munten kunt betalen. Marktkramen zijn de enige plek waar de DNB geen bordjes aantrof dat klanten alleen elektronisch kunnen betalen. 

Waarom worden contante betalingen afgerond en pinbetalingen niet?

Uit het oogpunt van betaalgemak en kostenbesparing mag een winkel bij contante betalingen het bedrag afronden op vijf cent. Dit mag alleen bij contante betalingen. Met betaalmiddelen zoals een pinpas of creditcard betaal je wel altijd het exacte bedrag. 

Munten van één en twee eurocent blijven wel wettige betaalmiddelen. Daarom moet een winkelier klanten duidelijk informeren dat ze het bedrag afronden.

Bronnen: DNB