'Misvormde' groenten geliefder dan supermarkt denkt
Foto: ingestuurd door Matt Kobben. Meer ingestuurde foto's staan verderop in het artikel.
Koop je groenten en fruit, dan moet je er als consument vanuit kunnen gaan dat het vers is. Daar gelden dan ook eisen voor. Wat bijna 40 procent van de ruim 30.000 door Radar ondervraagde consumenten niet weet, is dat er ook strenge eisen gelden puur voor het uiterlijk. Heeft een paprika, komkommer of peer niet de juiste vorm, kleur of zit er een schrammetje op? Dan worden deze door veel supermarkten niet aangeboden. Daardoor worden jaarlijks in Nederland vele tonnen aan groenten en fruit weggegooid of niet geoogst.
Hoe belangrijk is het uiterlijk eigenlijk, als de smaak en de versheid in orde zijn? Onbelangrijk, zegt bijna de helft (48%). 18 procent vindt het uiterlijk wel van belang, 34 procent staat er neutraal in. Vooral de vorm kan mensen weinig schelen: slechts 8 procent van alle ondervraagden vindt de vorm van groente en fruit belangrijk. De kleur en eventuele plekjes of schrammen, daar hecht ongeveer een derde van de ondervraagden waarde aan.
Groente en fruit zou naar kwaliteit geprijsd moeten worden en dan alles in de winkel. Voor een soep of pasta maakt het niet uit hoe het er uit ziet. Maar een appel met een rupsgat moet gewoon goedkoper zijn.
Onhandig schillen
Een afwijkend uiterlijk kan onhandig zijn met schillen of snijden, zegt 50 procent. En als je plekjes moet wegsnijden dan hou je minder over, zo geeft 41 procent van de respondenten aan. Ongeveer 1 op de 5 vindt het lastiger inschatten hoe vers een product is als het uiterlijk afwijkt van de standaard die we uit de supermarkt kennen. Ruim een kwart zegt overigens helemaal geen nadelen te zien in een afwijkende vorm.
Voedselverspilling voorkomen
Voordelen, die ziet maar liefst 96 procent van de ondervraagden. Het voorkomen van voedselverspilling is daarvan de meest genoemde, door 83 procent. 50 procent ziet de steun voor (kleine) boeren als voordeel. Als supermarkten producten niet willen afnemen vanwege een afwijking in uiterlijk, blijft de boer met zijn verse, gezonde producten zitten, die in sommige gevallen weggegooid of voor een veel te lage prijs worden opgekocht. Zo bleef een boer vorig jaar met 60.000 kilo Zeeuwse pruimen zitten omdat deze 3 millimeter te klein waren.
Ook niet onbelangrijk: groenten en fruit die niet aan de uiterlijke standaarden voldoen zijn, als ze al worden aangeboden, vaak lager geprijsd. 41 procent noemt dit als voordeel. 38 procent ziet afwijkende producten ook als natuurlijker: ‘Laat groente en fruit natuurlijk groeien, recht of krom', zo verwoordt een deelnemer de mening van meer mensen, zoals ook deze deelnemer: 'We moeten (weer) wennen aan natuurlijke vormen wat mij betreft. Ik vind het prima als er weer groenten en fruit zijn die niet helemaal "mooi" zijn.'
Tot slot worden als voordeel genoemd dat het voor sommige gerechten handig kan zijn om bijvoorbeeld een heel grote paprika te hebben (17%) en dat afwijkende vormen er leuk uitzien (12%). Van dit laatste zijn veel bewijzen ingestuurd (scroll of klik naar rechts voor meer foto's):
Minimaal prijsverschil maakt afwijkende producten al populairder
Tot zover de ideeën over groente en fruit met een afwijkend uiterlijk. Wat doen consumenten als ze in de supermarkt staan? Slechts 2 procent zegt deze producten niet te willen. Voor de overige 98 procent is het vooral afhankelijk van het aanbod (27 procent koopt geen afwijkende producten omdat ze niet worden aangeboden) en de prijs. 363 ondervraagden geven aan juist speciaal op zoek te gaan naar exemplaren met een afwijkend uiterlijk. Van alle deelnemers aan het onderzoek vindt 51 procent dat groente en fruit met een afwijkend uiterlijk – de kwaliteit is gelijk - goedkoper moet zijn. 49 procent vindt dat deze producten evenveel mogen kosten als die met een standaarduiterlijk.
Een prijsverschil van 5 cent per kilo is al genoeg om de meerderheid van de mensen voor de afwijkende producten te laten kiezen, blijkt. We legden de ruim 30.000 consumenten verschillende situaties voor:
Je staat in de supermarkt, daar bieden ze twee soorten komkommers aan. Alle komkommers zijn van goede kwaliteit, maar de ene zijn lang en recht, de andere komkommers zijn afwijkend van vorm (minder lang of juist langer, dunner, dikker of gedraaid). Welke komkommer leg jij in je mandje?
Als de prijs gelijk is, zou twee derde voor de rechte komkommers gaan, een derde voor de afwijkende exemplaren. Zodra de afwijkende komkommers 5 cent per kilo goedkoper zijn (€1,95 tegenover €2,00), ligt de verdeling anders: 39 procent koop rechte komkommers, 59 procent gaat nu voor de goedkopere, afwijkende exemplaren. Bij een verschil van 25 cent per kilo (€1,75 tegenover €2,00) koopt minder dan een vijfde nog rechte komkommers. Wanneer de afwijkende komkommers de helft goedkoper zijn, koopt 6 procent nog altijd rechte komkommers. Overigens, zijn de afwijkende komkommers juist 5 cent duurder dan de rechte komkommers, dan zou 21 procent nog steeds voor de afwijkende komkommers gaan.
Afrekenen per kilo in plaats van per stuk
In het voorbeeld hierboven wordt gerekend met een kiloprijs in plaats van een stukprijs. In de supermarkten betaal je veel producten echter per stuk. Consumenten kiezen dan vaak het grootste exemplaar. Als je per kilo betaalt, betaal je minder voor een kleinere komkommer, waardoor er ook een markt voor kleine komkommers ontstaat. 65 procent van de ondervraagde consumenten laat weten voorstander te zijn van een kiloprijs, 20 procent ziet liever een stukprijs (14 procent heeft geen mening).
Zolang supermarkten geen groente en fruit met een afwijkend uiterlijk aanbieden, kan het blijven gebeuren dat boeren met een overschot blijven zitten. Zouden de winkels deze uiterlijke standaarden los moeten laten? Slechts 1 procent wil vasthouden aan de huidige regels. 29 procent vindt dat deze verruimd mogen worden. De meerderheid, twee derde van de ondervraagden, is voor afschaffing: uiterlijk doet er niet toe. Dit is een toename ten opzichte van de vraag die we aan het begin van de vragenlijst stelden. Toen gaf 48 procent aan het uiterlijk van groente en fruit onbelangrijk te vinden. Na beantwoording over vragen rondom voordelen en nadelen hebben veel mensen hun mening bijgesteld en is een meerderheid van mening dat het uiterlijk van gezonde, verse groenten en fruit onbelangrijk is.
En nu dan?
Volgens Chantal Engelen van Kromkommer, een club die kromme groente en fruit terug in het schap wil, kun je als consumenten actief gaan vragen naar afwijkende groenten en fruit. 'Als we samen deze producten kopen en er een eerlijke prijs voor betalen, dan gaat de sector vanzelf mee.' Wil jij afwijkende groente en fruit ook in jouw supermarkt? Steun dan deze actie van Kromkommer op Facebook.
Luister hier de radio-uitzending over dit onderwerp en lees meer
Over dit onderzoek
Het onderzoek over groente en fruit met een afwijkend uiterlijk is ingevuld door 30.519 mensen, tussen 19 juli en 13 augustus 2019. Het grootste gedeelte van de deelnemers is lid van het Radar Testpanel. Ook je mening delen over consumentenkwesties? Dat kan: vul deze vragenlijst in om (gratis) lid te worden.