Nieuws op sociale media: kun je zelf nog wel kiezen wat je ziet?
Lijkt het voor jou op social media soms ook alsof iedereen het met je eens is? Krijg je alleen maar eenzijdige informatie binnen op je tijdlijn of is nieuws zelfs helemaal verdwenen van de app? Grote kans dat ook jij in zekere mate ‘slachtoffer’ bent geworden van de zogenaamde filterbubbel.
De filterbubbel is volgens dr. Judith Möller een fenomeen waarbij mensen op sociale media steeds weer dezelfde soort informatie krijgen zodat ze zo lang mogelijk op de app blijven scrollen. Hierdoor kun je als consument niet meer actief kiezen welke artikelen je wel of niet wil lezen. Je krijgt dan gewoon door de manier waarop de technologie in elkaar zit berichten te zien waar je in het verleden ook al op klikte.
Waarom zijn er filterbubbels?
Het businessmodel van de sociale mediabedrijven is gebaseerd op twee dingen:
- Consumenten zo vaak mogelijk op links te laten klikken
- Consumenten zo lang mogelijk op de app houden
Ook het algoritme, de computercode die bepaalt wat je te zien krijgt op jouw tijdlijn, werkt aan de hand van deze twee doelen. Het is voor de apps dus gunstig om berichten te laten zien waarvan ze weten dat je gaat klikken. Dit gebeurt vooral door te na te gaan waar in het verleden op geklikt is en eenzelfde soort berichten te blijven geven.
Wat zijn de gevaren van filterbubbels?
Möller onderstreept dat filterbubbels wat betreft eenzijdig nieuws vooral een Amerikaans probleem zijn. Daar ontstaat nu een grote verdeeldheid doordat mensen compleet ander nieuws binnenkrijgen en in parallelle werelden gaan leven. Dit maakt onder andere democratie moeilijker, omdat iedereen overtuigd is van zijn eigen standpunt en het standpunt van de ander nog nooit gehoord heeft.
In Nederland is hier niet veel sprake van. Uit onderzoek van het Reuters Institute van de universiteit van Oxford blijkt volgens Möller dat Nederlandse kranten en nieuwskanalen genuanceerd zijn. 'Het is ook niet zo dat het voor sociale media logisch is om je bijvoorbeeld alleen NRC artikelen te tonen als je daar een keer op geklikt hebt.'
Kwetsbaarheid door een gebrek aan nieuws
Nederland is dus nog lang niet zo verdeeld als Amerika omdat onze kranten niet direct rechts of links publiek aantrekken. Dat betekent niet dat wij compleet veilig zijn voor de effecten van de filterbubbel.
'Ik denk dat het grootste gevaar van algoritmes en sociale media is dat mensen te weinig nieuws binnenkrijgen.' aldus Möller.
Het gevaar is dat mensen die zich niet zo erg interesseren voor nieuws ook steeds minder nieuws gaan zien. Überhaupt bestaat slechts 5 procent van de gemiddelde tijdlijn op facebook uit nieuws, als dit afneemt wordt nieuws bijna onzichtbaar. En dit terwijl de kijkcijfers van kranten en nieuwskanalen af blijven nemen omdat mensen denken dit vervangen te hebben met het lezen van online nieuws.
Dit maakt mensen ook vatbaarder voor 'nep' of 'slecht' nieuws dat gedateerd, slecht in elkaar gezet of simpelweg niet waar is. Wanneer je minder goed geïnformeerd bent, word je ook vatbaarder voor leugens omdat de waarheid je onbekend is.
Wat kun je doen tegen filterbubbels?
Het is vooral belangrijk om te weten dat kwaliteitsnieuws niet gratis is. 'Wat je vooral moet doen als consument is voor nieuws betalen.' Het probleem is ook niet alleen dat mensen eenzijdig of geen nieuws binnenkrijgen. Een veel grotere vraag is of er nog wel een diverse pool aan kwaliteitsnieuws overblijft op deze manier.
Slecht nieuws is goedkoop te maken maar kan nooit de plaats innemen van genuanceerd kwaliteitsnieuws. Het is dus belangrijk om ervoor te zorgen dat deze nieuwsvorm niet verdwijnt. Abonneer je daarom op een krant, volg een kwaliteitsjournaal en betaal voor losse artikelen die je online wil lezen. Zo onderhouden we een samenleving met goed en divers nieuws.