Onduidelijkheid zorgcontracten - Reactie VWS

1. In hoeverre is bij VWS bekend dat er dit jaar een recordaantal aan niet-afgesloten contracten zijn tussen zorgaanbieders en zorgverzekeraars?

Wij weten hiervan. VWS is daarom ook met partijen in gesprek over hoe deze situatie verbeterd kan worden. Want alle betrokken partijen vinden het belangrijk dat er voor verzekerden op 12 november (overstapseizoen) duidelijkheid is over de vergoeding en eventuele eigen bijdrage, zodat zij weten wat de inhoud van de polissen is. Afgelopen week. is er tijdens een bestuurlijk overleg met de verzekeraars en zorgaanbieders gereflecteerd op het contracteerproces en de oorzaken voor de moeizame contractering. Vervolgens is in het overleg ook verkend wat nodig is om het contracteerproces in volgende jaren te verbeteren.

De wil is er om een nieuwe contracteercultuur- en werkwijzen in te gaan zetten. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) gaat kijken welke maatregelen van de NZa daarbij kunnen ondersteunen. En het Zorginstituut gaat verkennen hoe de afspraken die we hebben gemaakt in het Integraal Zorgakkoord (IZA) over passende zorg in de contractering kunnen worden meegenomen.

2. Beide partijen lopen aan tegen de kosten die zij niet kunnen betalen. In hoeverre is de overheid van plan hier financieel bij te springen?

VWS herkent het beeld dat de kosten oplopen. Met verschillende maatregelen en afspraken wordt al rekening gehouden met deze oplopende kosten:
1.         IZA-afspraken met meerjarige zekerheid over het macrokader, forse investeringsmiddelen (2,8 miljard euro) en specifieke afspraken over het door laten werken van loon- en prijsontwikkelingen.
2.         De zogeheten macrokaders houden vanaf 2023 al structureel rekening met opgelopen inflatie 2022 en verwachting voor 2023.
3.         De opgelopen inflatie 2022 is vanaf 2023 versneld verwerkt in de NZa-tarieven, waardoor zorgverleners meer betaald kunnen krijgen.
4.         We hebben zorgverzekeraars opgeroepen stijgende energiekosten waar nodig te compenseren. Daarnaast hebben we verschillende maatregelen genomen om tegemoet te komen aan stijgende energiekosten, voor zowel zorgverzekeraars als voor zorgaanbieders.
Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de stijgende loonkosten. Daarvoor geldt dat de overheid jaarlijks een overheidsbijdrage (ova) beschikbaar stelt om marktconforme arbeidsvoorwaardenafspraken binnen de zorg mogelijk te maken. Voor het jaar 2023 wordt op deze manier 3 miljard euro extra beschikbaar gesteld. Cao-afspraken die de ova te boven gaan zijn voor het risico van de werkgever. Afspraken over het vergoeden van extra loonkosten komen bovendien neer op lastenverzwaringen voor de burger. Iedere extra procent loonsverhoging binnen de curatieve zorg leidt (ceteris paribus) tot ruim 10 euro hogere zorgpremie en gemiddeld ruim 10 euro hogere inkomensafhankelijke bijdrage op jaarbasis.

3. Heeft de minister überhaupt plannen om het probleem van toenemende niet-afgesloten contracten aan te pakken om de consument uit grote onzekerheid te halen?

Zie antwoord op vraag 1.

4. De consument moet voor 1 februari een keuze maken voor een zorgverzekering, terwijl de onderhandelingen over contracten het hele jaar door mogelijk zijn. Wat vindt de minister van het idee om verzekeren voor de consument het hele jaar door mogelijk te maken? (zodat de zorgkeuze bij de patiënt zelf komt te liggen ipv verzekeraar)

De zorgkeuze ligt wel degelijk bij de patiënt/verzekerde: de verzekerde kiest bij een polis voor de mate van keuzevrijheid ten aanzien van zorgaanbieders, en kan vervolgens kiezen uit alle zorgaanbieders die de verzekeraar voor de gekozen polis gecontracteerd heeft. En zelfs dan kan een verzekerde nog een zorgverlener kiezen die door de verzekeraar op de gekozen polis niet gecontracteerd is; bij planbare zorg kan dan wel een deel van de kosten voor eigen rekening komen.

We zien belangrijke nadelen wanneer verzekerden op elk moment van het jaar kunnen overstappen. We noemen er 3:

  1.  het vervallen van het overstapseizoen als moment waar verzekeraars stevige concurrentiedruk voelen om verzekerden een scherpe premie aan te bieden, omdat verzekerden anders weglopen naar een andere verzekeraar. Risico van het hele jaar door kunnen overstappen is dus hogere premies door zwakke concurrentie.
  2.  Een ander belangrijk nadeel is dat het jaarlijkse overstapseizoen een trigger voor verzekerden is om te checken of zij nog de meest passende zorgverzekering hebben, en dat zonder een overstapseizoen de prikkel voor verzekerden om hierop te letten verzwakt.
  3.  Een derde belangrijk nadeel is dat verzekerden – indien overstappen het hele jaar door mogelijk gemaakt wordt - dan de mogelijkheid krijgen om, als zij daadwerkelijk zorg nodig hebben, op dat moment voor een andere polis met een ruimere dekking kunnen kiezen, en bijvoorbeeld dan juist geen vrijwillig eigen risico kunnen kiezen. Gevolg daarvan is dat verzekeraars overstappers in dat geval begrijpelijkerwijs als relatief slechte risico’s zullen gaan beschouwen. Dat geeft druk op de acceptatieplicht en het verbod op premiedifferentiatie, twee elementen van de Zvw waarmee wij in Nederland de solidariteit tussen gezond en ziek realiseren. Risico van het hele jaar door over kunnen stappen is dus dat de risicosolidariteit tussen gezond en ziek onder druk komt.

5. We vroegen ook VWS om een reactie op verschillende punten uit het Integraal Zorgakkoord.

'Voor verzekerden is het van belang dat zij tijdig weten of aanbieders gecontracteerd zijn of niet. Zorgverzekeraars en zorgaanbieders zetten zich gezamenlijk in om het inkoopproces jaarlijks vóór 12 november af te ronden en om meer inzicht te geven in de kwaliteit van de geleverde zorg.

Begrijpt de minister dat 'zich inzetten' nog steeds geen zekerheid biedt voor de verzekerden?'

• Zie antwoord op vraag 1.

'Zorgverzekeraars maken jaarlijks voor 12 november transparant met wie zij een contract hebben afgesloten. Met deze doelstelling krijgen de verzekerden nog steeds geen duidelijk over de contracten die niet zijn afgesloten of nog in onderhandeling zijn. Waarom niet stellen dat zorgverzekeraars voor 12 november alle contracten rond moeten hebben?'

• Als de overheid deze verplichting eenzijdig aan zorgverzekeraars zou opleggen, zou dat de onderhandelingspositie van zorgverzekeraars ernstig verslechteren. Beide partijen moeten over een gelijk speelveld kunnen beschikken. Het is daarom van belang dat beide partijen de druk voelen om voor 12 november de onderhandelingen af te ronden. Zoals bij vraag 1 aangegeven is VWS met partijen in gesprek om het contracteerproces te verbeteren en de transparantie voor verzekerden op 12 november te vergroten, zodat verzekerden bij het afsluiten van hun zorgverzekering weten welke geleverde zorg wel of niet volledig vergoed wordt.

“IZA: Verlagen van de vergoeding van niet-gecontracteerde zorg. Consumenten hebben nu al geen zekerheid bij het afsluiten van hun zorgverzekering of de zorg wel of niet gecontracteerd is. Als dan later blijkt dat de zorg niet gecontracteerd is, stuurt het IZA ook nog aan op verlaging van vergoeding. Ziet de minister in dat dit nog meer financiële zorgen geeft bij mensen?”

• Zoals bij het antwoord op vraag 1 ben ik met partijen in gesprek om het contracteerproces te verbeteren en de transparantie voor verzekerden op 12 november te vergroten, zodat verzekerden bij het afsluiten van hun zorgverzekering weten welke zorg wel of niet volledig vergoed wordt.