Ongevraagd op de foto door de pakketbezorger: wat zijn de regels?
Je doet de deur open, neemt je pakket aan en flits! De bezorger maakt opeens een foto. Het overkwam Corinne, die contact met ons opnam: "Er wordt geen toestemming gevraagd en je weet ook niet of je gezicht erop staat. Ik vind een foto van mij of mijn kinderen erg onprettig." Wat zijn de regels hierover eigenlijk? Mag een bezorger dit doen als bewijs van aflevering? We vroegen het aan de grote postbezorgers en de Autoriteit Persoonsgegevens.
AP: ‘Een forse inbreuk op de privacy’
We leggen de kwestie eerst voor aan de Autoriteit Persoonsgegevens (AP), de toezichthouder op het gebied van privacy. De woordvoerder noemt de praktijk een potentieel risico. “Het onverwachts en ongevraagd maken van een foto bij de bezorging van een pakket kan een forse inbreuk op de privacy zijn. Een grote database met adressen en foto’s van bewoners is ook nog eens bijzonder misbruikgevoelig.”
Volgens de AP is de hoofdregel dat hiervoor toestemming moet worden gevraagd. Zonder die toestemming mag het alleen als het postbedrijf een 'gerechtvaardigd belang' heeft dat zwaarder weegt dan onze privacy. De AP betwijfelt of dat hier het geval is, omdat er betere alternatieven zijn: “Bewijs van aflevering is op zichzelf een legitiem belang, maar er bestaan al lang andere, minder vergaande methoden, zoals tekenen zetten voor ontvangst.”
Het beleid van de vervoerders
Het kan goed zijn dat je nog niet hebt meegemaakt dat er een foto is gemaakt bij het ontvangen van een pakket. Nog niet alle postvervoerders maken er gebruik van. We namen contact op met PostNL, DPD, DHL, UPS, GLS en GOFO, om te vragen of zij gebruikmaken van een foto als ontvangstbewijs.
Nooit een foto
De meeste vervoerders geven stellig aan dat zij geen foto’s maken van mensen aan de deur. Een woordvoerder van PostNL: "PostNL maakt geen gebruik van foto’s als bewijs van aflevering. Onze bezorgers gebruiken voor het scannen van pakketten een handterminal; hiermee kunnen geen foto’s worden gemaakt."
Ook DPD is duidelijk over hun huidige beleid: “Op dit moment maken onze bezorgers in Nederland géén foto wanneer zij een pakket persoonlijk overhandigen aan de ontvanger.” Ze geven wel aan dat hun standaardbeleid in andere landen is om wel gebruik te maken van een foto. Ze onderzoeken of dit ook in Nederland mogelijk is.
De vervoerder legt ook uit waarom: “Het beschermt de bezorger tegen onterechte claims en geeft de ontvanger zekerheid. Tegelijkertijd snappen we heel goed de zorg rondom privacy aan de voordeur. Die zorg nemen we serieus en is precies de reden dat we dit in Nederland niet zomaar invoeren. We kijken daarnaast ook naar alternatieven die helemaal geen foto vragen, maar wel zekerheid geven. Een voorbeeld is aflevering met een unieke pincode aan de deur.”
Alleen als je niet thuis bent
Anderen, zoals DHL en UPS, gebruiken wel een camera, maar benadrukken dat dit alleen voor het pakket zelf is en nooit bij een persoonlijke overdracht. Zij maken foto's als een pakket met jouw toestemming op een afgesproken plek wordt achtergelaten. DHL: "Bij het persoonlijk afleveren van pakketten worden geen beelden gemaakt.”
Wat dat voor de privacywet betekent, lichten ze toe: “Hierbij is geen sprake van een persoonsgegeven (foto is niet herleidbaar naar een natuurlijk persoon) en tevens heeft de ontvanger ook nog eens expliciet toestemming (consent) gegeven (via de app) om het pakket op de afgesproken plek te bezorgen."
UPS zegt hetzelfde over hun fotobeleid: "Onder geen enkele omstandigheid worden mensen op deze foto's vastgelegd."
Ook GLS hanteert een vergelijkbaar beleid: "Onze bezorgers maken geen foto’s in het geval van persoonlijke overhandiging, ook niet wanneer het een huisgenoot of buur van de ontvanger betreft." Ze nemen wel foto’s van het pakket als je niet thuis bent: "Onze bezorgers worden geïnstrueerd om geen persoonsgegevens te fotograferen. Zaken als naambordjes, personen en fotolijstjes op de vensterbank mogen niet op beeld worden vastgelegd."
GOFO verzamelt ‘gezichtsgegevens’
Er is één opvallende uitzondering, GOFO. De vervoerder heeft als enige van de benaderde bedrijven niet gereageerd op onze vragen over hun beleid aan de deur. Maar een blik op hun privacyverklaring onthult een totaal ander beleid dan alle andere vervoerders.
GOFO is de enige vervoerder die de handtekening niet noemt. In plaats daarvan hebben zij het in hun voorwaarden heel duidelijk over "naam en gezichtsgegevens" van hun gebruikers. Als bewijs van levering verzamelen zij een "foto waarop je het pakket in ontvangst neemt en/of van het pakket met je officiële identificatie."
Deze gegevens worden volgens GOFO gebruikt voor de levering van producten en diensten en het controleren van je identiteit. Over de opslag van deze gevoelige data, die de Autoriteit Persoonsgegevens omschreef als "bijzonder misbruikgevoelig", zegt GOFO "encryptie en isolatietechnologie te gebruiken om persoonlijke informatie op te slaan en te beschermen."
Wat de kleine lettertjes (niet) vermelden
Dat consumenten zoals Corinne de regels verwarrend vinden is niet vreemd. Ze kon de informatie immers "nergens vinden". Dit is een pijnlijk punt, want de Autoriteit Persoonsgegevens benadrukt juist dat transparantie een plicht is: “In alle gevallen geldt dat betrokkenen hierover duidelijk en vooraf geïnformeerd moeten worden.”
Uit ons onderzoek van de privacyverklaringen blijkt dat die duidelijkheid vaak ver te zoeken is:
- PostNL en DPD zeggen geen foto's te maken. Hun privacyverklaringen zijn hiermee in lijn: ze noemen wel de handtekening, maar logischerwijs wordt er niets over foto's genoemd.
- Opvallend is de situatie bij DHL, UPS en GLS. Deze bedrijven bevestigden in hun reacties aan ons wél foto's te maken van pakketten op een 'veilige plek'. Toch wordt deze praktijk in hun eigen privacyverklaringen met geen woord genoemd.
- GOFO, het bedrijf dat als enige wel expliciet ‘gezichtsgegevens’ en foto's van de ontvanger in hun voorwaarden noemt, was juist het enige bedrijf dat niet reageerde op onze vragen.
Belofte voor verbetering en twijfelachtig beleid
DHL erkent in hun reactie dat de huidige voorwaarden onduidelijk zijn en belooft beterschap: "We zullen de verklaring omtrent afgesproken plek (...) dan ook aanpassen met de melding dat we een foto nemen als afleverbewijs (momenteel vermelden we dat we de bezorging op afgesproken plek ‘registreren’)."
De enige vervoerder die, in theorie, transparant is over het fotograferen van de ontvanger, is GOFO. Toch is de aanpak van GOFO juridisch twijfelachtig. De AP stelt dat toestemming 'vrij' moet zijn en er 'minder vergaande methoden' (zoals een handtekening) gebruikt moeten worden. GOFO doet het tegenovergestelde: instemming zal vaak onbewust gegeven worden via hun algemene voorwaarden en de handtekening is juist geschrapt om voorkeur te geven aan de foto.
Dit zijn je rechten aan de deur
Staat een bezorger met een camera voor je? Dit kun je doen:
- Mag je weigeren? Ja. Volgens de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is toestemming de hoofdregel, tenzij dit al uit een overeenkomst volgt (dus als de ontvanger maar getekend heeft). Krijg je de vraag aan de deur, dan moet die toestemming ‘vrij en geïnformeerd’ zijn. 'Vrij' betekent dat je 'nee' moet kunnen zeggen zonder dat je daardoor het pakket niet krijgt.
- Kan ik de foto laten verwijderen? Je hebt altijd het recht om te vragen welke gegevens een bedrijf van je heeft en om verwijdering te vragen. DHL stelt bijvoorbeeld dat afleverbewijzen "op verzoek worden verwijderd, mits daar vanuit privacy-perspectief gegronde redenen voor zijn."
- Toch gefotografeerd? Dien een klacht in. De eerste stap is een klacht indienen bij het postbedrijf zelf (zoek naar de Functionaris Gegevensbescherming). Helpt dit niet, dan kun je een klacht indienen bij de Autoriteit Persoonsgegevens.