Online koop en verkoop: 1 op de 5 is weleens opgelicht

1 op de 5 gebruikers van online handelsplaatsen is weleens opgelicht met een online aankoop, verkoop of zelfs beide. Bij 81 procent van de deelnemers is dat op Marktplaats geweest – niet verwonderlijk omdat dit ook de meest gebruikte site is (door 90 procent van de deelnemers aan het onderzoek).

Top 3 manieren van oplichting:

1. Betaald, maar geen levering (54%)
2. Verkeerd, nep of kapot product (21%)
3. Verstuurd, maar geen betaling (6%)

We vroegen mensen naar hun meest recente ervaring met oplichting via een online handelsplatform. Bij 72 procent was dit in de afgelopen 5 jaar. Bij een kwart was dit zelfs nog in dit jaar. De grootste groep (54%) had iets betaald, maar kreeg het niet geleverd. Bij een kleine groep werd steeds opnieuw om een bijbetaling gevraagd (zoals verzendkosten en douanekosten) voordat het product zou worden opgestuurd. Bij nog eens 21 procent werd er wel iets geleverd, maar was dit een verkeerd, nep of kapot product. 6 procent had juist iets verkocht maar ontving geen geld. 1 procent kreeg betaald met vals geld. Bij 2 procent werden na contact met de (ver)koper geldbedragen van de rekening afgeschreven.

Gegevens van de ander in handen, toch opgelicht

Slechts 9 procent van de slachtoffers zegt geen gegevens te hebben van de oplichter. De meesten hadden een rekeningnummer (52%), de voor- en achternaam (47%), een e-mailadres (37%), een telefoonnummer (28%) of een woonadres (26%). Of deze gegevens echt of nep zijn, is vooraf echter niet bekend.

12 procent geeft aan dat na de oplichting bleek dat de contactgegevens vals bleken. 13 procent geeft aan dat het account daarna verdwenen was, 48 procent kreeg simpelweg geen reactie meer. Nog eens 10 procent heeft geen contact gezocht. 38 procent heeft wél nog contact gehad met de oplichter, in de meeste gevallen via de mail.

Geen aangifte van oplichting bij de politie

Nog geen derde van de mensen heeft aangifte gedaan bij de politie. De meesten deden dit online. 61 procent deed geen aangifte, in de meeste gevallen omdat ze denken dat het geen zin heeft (44%) of omdat het om een klein bedrag ging (38%). 21 procent vond het te veel tijd of moeite kosten.

Nog eens 9 procent van de slachtoffers van oplichting heeft wel geprobeerd aangifte te doen, maar dat is niet gelukt. Een relatief grote groep hiervan probeerde de aangifte per telefoon te doen. In de meeste gevallen lukte het niet doordat slachtoffers verteld werd dat aangifte doen geen zin heeft (54%), 18 procent kreeg te horen dat aangifte doen niet mogelijk is. 19 procent zegt dat er niet naar ze werd geluisterd, een even grote groep kwam er niet uit. 9 procent werd doorgestuurd naar een andere instantie.

Helft zoekt na oplichting hulp bij handelsplatform

Meer mensen klopten aan bij het handelsplatform waar de oplichting heeft plaatsgevonden: 51 procent deed dit, nog eens 8 procent heeft het geprobeerd maar is het niet gelukt: ze ontvingen geen reactie (37%), de procedure voor contact opnemen was onduidelijk (35%) of de site bood er geen opties voor (20%). 14 procent werd doorgestuurd naar een andere instantie. 40 procent deed geen aangifte, in de meeste gevallen (33%) omdat ze daar niet aan hebben gedacht. Een kwart denkt dat het geen zin heeft.

Bij de groep die wel melding heeft gemaakt bij site of app zitten ook veel mensen die geen reactie hebben gekregen: 34 procent weet niet wat er met de melding is gebeurd, 24 procent geeft aan dat er niets is gebeurd. Daar tegenover staat 30 procent die aangeeft dat de site of app het account van de oplichter verwijderd heeft, of de gegevens van de oplichter heeft doorgegeven aan de politie (8%). 1 procent heeft zelf gegevens van de oplichter ontvangen en 3 procent heeft de schade (deels) vergoed gekregen door het handelsplatform. 37 procent voelt zich serieus genomen met de melding, 52 procent juist weinig tot helemaal niet.

70 procent geeft aan dat de zaak niet is opgelost. Bij een kleine groep is het deels opgelost: zij hebben hun geld/goederen, maar de dader is niet opgepakt of aangepakt (6%) of andersom: de oplichter is opgepakt of aangepakt, maar zij hebben hun geld of goederen niet (3%). 11 procent geeft aan dat het helemaal is opgelost (nog een 10 procent weet dat nog niet). In ongeveer 1 op de 5 gevallen is de zaak opgelost dankzij inmenging van het handelsplatform, de politie of een andere instantie (zoals de bank of verzekeraar). Maar in de meeste gevallen (42%) hebben mensen het zonder hulp van andere partijen moeten oplossen.

Het AVROTROS-programma Opgelicht?! besteedt in de uitzending van 17 december 2019 uitgebreid aandacht aan oplichting via Marktplaats. Een woordvoerder van Marktplaats zit aan tafel en belooft beterschap qua bereikbaarheid en controle. Bekijk de uitzending:

Gehackt op Marktplaats, maar Marktplaats geeft niet thuis

Meer cijfers uit dit onderzoek vind je op de site van Opgelicht?!:

• Marktplaats lost 87% van de klachten over oplichting niet op
• Veilig online handelen: welke sites raden gebruikers aan en af?

Over het onderzoek naar online handelen
De vragenlijst over particuliere online handelsplaatsen is een samenwerking tussen de AVROTROS-programma’s Radar en Opgelicht?!. De enquête werd tussen 22 oktober en 9 december 2019 ingevuld door 23.568 mensen, voor het grootste gedeelte leden van het Radar Testpanel. Ook meedoen aan onderzoeken? Meld je gratis aan