Onopgemerkt gefilmd? Dit moet je weten over camerabrillen

Hoe herken je een camerabril?

Ze lijken vaak op normale (zonne)brillen, maar er zijn signalen waarop je kunt letten:

• een klein lensje aan de zijkant of voorzijde van de pootjes
• dikkere pootjes dan bij een gewone bril, omdat daar de techniek in zit
• soms een verborgen knopje of een piepklein ledlampje

Toch zijn veel modellen nauwelijks te onderscheiden van een gewone bril. Precies dat maakt de juridische regels extra belangrijk.

De wet: filmen mag niet zomaar

Volgens privacyjurist Jeroen Terstegge gelden voor camerabrillen dezelfde regels als voor andere camera’s.

“Heimelijk iemand filmen of fotograferen is strafbaar. In besloten ruimtes zelfs een misdrijf, op straat of in het openbaar vervoer een overtreding. Alleen als je duidelijk waarschuwt dat er gefilmd wordt, bijvoorbeeld met een bordje of tekst, pleeg je geen strafbaar feit.”

Daarnaast kan filmen een inbreuk zijn op iemands privacy. Dat kan leiden tot een verbod, de verplichting beelden te verwijderen of zelfs schadevergoeding.

De AVG (privacywetgeving) geldt zodra beelden meer zijn dan puur persoonlijk gebruik. Film je bijvoorbeeld voor een vlog, op straat of bij een evenement, dan geldt de wet wél. Alleen als je filmt binnen de privésfeer – zoals een verjaardag of vakantie – niet. In de praktijk is dat onderscheid voor consumenten lastig te zien, omdat je bij een camerabril niet weet waarvoor iemand de beelden gebruikt. Daarom waarschuwt Terstegge: “Zodra je in een publieke ruimte filmt waar anderen herkenbaar in beeld zijn, val je al snel onder de AVG.”

Beelden maken en beelden delen zijn daarbij twee verschillende zaken. “Het portretrecht gaat niet over het maken van beelden, maar over het verspreiden ervan,” zegt Terstegge. Beelden delen zonder toestemming kan onrechtmatig of zelfs strafbaar zijn – bijvoorbeeld bij doxing of het plaatsen van herkenbare gezichten online zonder toestemming. Als iemand niet herkenbaar in beeld is, ligt dat anders, maar zodra een persoon herkenbaar of herleidbaar is, geldt dezelfde bescherming.

Clubs mogen weigeren: “Privacy weegt zwaarder dan gadgetpret”

Ook organisaties mogen grenzen stellen. Werkgevers kunnen het gebruik van camerabrillen verbieden via huisregels of een personeelshandboek. En clubs of winkels mogen bezoekers weigeren die een camerabril dragen, bevestigt Terstegge: “Die bevoegdheid is niet onbeperkt, maar binnen de werkplek of op privéterrein mag zo’n verbod worden opgelegd.”

Beveiliger Mayfen Rees, die voor verschillende nachtclubs in Amsterdam werkte, zegt dat camerabrillen in het uitgaansleven nog nauwelijks voorkomen, maar dat het slechts een kwestie van tijd lijkt. “Ik heb ze zelf nog niet gezien, maar ik snap wel dat het een ding kan worden. Uiteindelijk denk ik dat zo iemand geweigerd kan worden met zo’n bril, omdat andere bezoekers zich veilig en op hun gemak moeten voelen.”

Volgens Rees zijn de regels in clubs helder: bezoekers mogen zelf bepalen of ze op beeld willen komen. “Als een fotograaf je vastlegt op een feest, kun je hem altijd vragen de foto te verwijderen. Dat wordt meestal gewoon gedaan. Zo’n bril botst met dat principe, want je weet niet waarvoor die beelden worden gebruikt.”

Gastvrijheid en privacy moeten hand in hand gaan, zegt hij. “Iedereen is welkom zolang je je aan de huisregels houdt. Maar privacy is een stukje veiligheid voor de bezoeker zelf. Dat moet je als club waarborgen, ook als dat betekent dat je iemand met zo’n bril aan de deur weigert.”

Meer rechtszaken te verwachten

Camerabrillen kunnen in de toekomst nog veel juridische discussie opleveren. “We zien nu al dat mensen rechtszaken aanspannen tegen de buurman vanwege een beveiligingscamera of slimme deurbel – en meestal winnen de buren. Voor camerabrillen zal dat waarschijnlijk niet anders zijn,” voorspelt Terstegge.

Wat kun je doen als je vermoedt dat je gefilmd bent?

• Vraag het direct: zie je iemand met een camerabril? Vraag of er beelden worden gemaakt.
• Verzoek tot stoppen of wissen: je mag iemand vragen te stoppen met filmen en beelden te verwijderen.
• Klacht indienen: dat kan bij de  Autoriteit Persoonsgegevens of door aangifte te doen bij de politie.
• In een club of winkel: meld het bij beveiliging of personeel.
• Online publicatie: zie je jezelf terug op beelden? Vraag schriftelijk om verwijdering. Doet de uploader dat niet, dan kun je via een advocaat of het online platform zelf actie ondernemen.

Kortom: je hoeft ongemerkt gefilmd worden niet zomaar te accepteren. Er zijn duidelijke regels én middelen om jezelf te beschermen.