Ouders willen er wel aan: geen sociale media onder de 15, geen telefoon voor groep acht

Het kabinet adviseert ouders om kinderen pas vanaf groep acht een eigen telefoon toe te staan, en kinderen jonger dan 15 jaar geen toegang te geven tot sociale media. Dit staat in de nieuwe richtlijn ‘Gezond schermgebruik’. Het advies volgt na maandenlange oproepen vanuit ouders, wetenschappers en een meerderheid in de Tweede Kamer, vanwege zorgen over negatieve effecten op de fysieke en mentale gezondheid van jongeren.

Groot draagvlak voor richtlijnen

Van alle ruim 14.000 deelnemers aan het Radar Panel-onderzoek vindt 81 procent het een goed idee om kinderen pas een telefoon te geven vanaf groep acht, dus als ze 11 à 12 jaar zijn. Van de ouders die zelf kinderen tot 12 jaar hebben, kan 79 procent zich erin vinden.

Sommige respondenten voegen eraan toe dat de leeftijd hoger mag liggen. Anderen vinden dat er wel ruimte moet zijn voor uitzonderingen, bijvoorbeeld als een kind een ziekte heeft waarvoor het de techniek op een smartphone nodig heeft. Anderen vinden het belangrijk dat een kind bereikbaar is. Maar, zo brengt iemand in; dat kan ook via een niet-verslavende telefoon waarmee je bijvoorbeeld alleen kunt bellen en sms’en.

Geen social-accounts; wel ermee om leren gaan

Een bijna even grote groep, 78 procent, kan zich vinden in de richtlijn om kinderen onder de 15 jaar niet op sociale media te laten. Van de ouders met kinderen tot 15 jaar is de groep vergelijkbaar: 76 procent van de ouders kan zich erin vinden.

Sommigen vinden dat kinderen er wel mee moeten leren omgaan, maar dat het gebruik van sociale media wel beperkt moet worden. Anderen vinden juist 16 of 18 jaar een nog betere leeftijdsgrens.

43% 8 tot 12 jarigen heeft eigen telefoon

De eerste richtlijn is dat kinderen pas in groep acht een smartphone krijgen. Ruim 1000 ouders van een of meerdere kinderen die nog niet in groep acht zitten, vulden de vragenlijst in. 27 procent geeft aan dat hun kind al een telefoon heeft. In de leeftijdsgroep 8 tot 12 jaar is dat 43 procent. Van de kinderen van 4 tot 8 jaar heeft 8 procent een eigen telefoon. Zelfs in de leeftijdsgroep tot 4 jaar zijn er kinderen met een telefoon, al is het een enkeling: 2 procent van de 178 ouders die enkel kinderen onder de 4 hebben.

De jongste van net 11 zeurt al tijden om een eigen YouTube-account, want die wil filmpjes maken en posten. Harde “nee”, met uitleg erbij. De jongste heeft geen eigen telefoon en krijgt die voorlopig ook niet. Er is wel een eigen tablet, zodat de jongste via facetime in contact kan blijven met familie en nabije vrienden. De jongste heeft ook enorme moeite met schermtijdbeperkingen. Gamen, shorts, YouTube-fimpjes enzovoort slokken alle aandacht op. De jongste wordt wel duidelijk uitgelegd waarom dingen niet zo goed zijn, en waarom iets voorlopig nog niet mag. Plus gewezen op de leuke kanten en gevaren van online aanwezig zijn en sociale. Daar is wel begrip voor.

Bijna de helft (49%) van de ouders van kinderen die nog niet in groep acht zitten, wil zich aan de richtlijn houden om hun kinderen geen telefoon te geven voor zij in groep acht zitten. Nog eens 11 procent houdt deze grens zelf al aan. 17 procent weet het nog niet. Minder dan een kwart (23%) wil de richtlijn niet toepassen op hun kinderen - ook hier betreft het vooral de ouders waarvan het kind al een telefoon heeft.

De helft van de ouders weet niet hoe hun kind over de telefoonrichtlijn denkt, omdat ze het bijvoorbeeld nog niet besproken hebben, of het nog niet kunnen bespreken omdat hun kind daar te jong voor is. De andere helft weet wel wat de mening is van hun kind: bij 37 procent zijn de kids het er niet mee eens. 40 procent is het er deels mee eens, en ruim 1 op de 5 (22%) kan zich er helemaal in vinden.

Bijna driekwart 12 tot 15 jarigen heeft social accounts

Ruim 1400 mensen hebben zelf één of meerdere kinderen onder de 15 jaar. Van degenen met een kind van 12 tot en 15 jaar heeft 72 procent een of meerdere accounts op sociale media. In de leeftijdsgroep 8 tot 12 jaar heeft 25 procent sociale media, bij kids van 4 tot 8 jaar is dat 5 procent.

Sommige ouders maken onderscheid in het soort sociale media: “Mijn kind van 12 jaar mag van mij nu op WhatsApp en YouTube. En Pinterest en TikTok onder toezicht en max 20 min per dag. Zij mag niet op Facebook, Instagram, Twitter en Snapchat.”

“De richtlijn komt te laat”

36 procent van de ouders met een kind jonger dan 15 jaar, is van plan om deze richtlijn toe te passen en hun kinderen dus niet voor hun 15e een account op sociale media toe te staan. Nog eens 17 procent had deze afspraak zelf al staan. Een kwart moet er nog over nadenken, een minderheid van 22 procent gaat deze richtlijn niet hanteren. Dit geldt vaker bij ouders van kinderen onder de 15 jaar die al een account hebben.

Zelfs kinderen kunnen zich er (een beetje) in vinden

En wat vinden die kinderen er zelf van? 21 procent geeft aan dat zij dit nog niet met hun kinderen hebben besproken, nog eens een kwart heeft kinderen die te jong zijn om het mee te bespreken. 3 procent weet niet hoe de kinderen zich tot het advies verhouden.

Van de ruim 700 respondenten die de mening van hun kind kennen, geeft 45 procent aan dat hun kinderen zich niet in het advies kunnen vinden om tot 15 jaar geen accounts te mogen op sociale media. 42 procent kan zich er ‘deels’ in vinden, en 14 procent helemaal.

Gaan kinderen zich eraan houden?

De meeste ouders die zich aan dit advies willen committeren, vermoeden dat hun kind zich er niet zomaar aan zal houden. “Nee, waarschijnlijk niet”, antwoordt 39 procent. Nog eens 35 procent vermoedt dat het alleen zal lukken als zij als ouders actief toezicht houden. Slechts 8 procent heeft er alle vertrouwen in dat hun kinderen zich aan de afspraak zullen houden.

Vooral positieve gevolgen uitstel eigen telefoon

Wat zijn volgens de deelnemers aan het onderzoek de voor- en nadelen van de richtlijn om kinderen voor groep acht geen eigen telefoon te geven? Slechts 6 procent ziet er helemaal niets positiefs in. De positieve gevolgen die de deelnemers aan het onderzoek verwachten zijn:

Voordelen richtlijn geen telefoon voor groep 8

1. Meer buitenspelen en bewegen (80%)
2. Meer aandacht voor hobby’s en creativiteit (69,9%)
3. Minder schermverslaving / afhankelijkheid van schermen (69,6%)
4. Minder afleiding op school (65%)

Als we kijken naar alleen de ouders uit het onderzoek, dan staat minder schermverslaving juist op nummer 1 van de positieve gevolgen.

Minder mensen verwachten negatieve gevolgen; 21 procent verwacht er helemaal niets negatiefs van als kinderen niet voor groep acht een telefoon krijgen. Dingen die wel genoemd worden:

Nadelen richtlijn geen telefoon voor groep acht

1. Strijd met het kind om toch eerder een telefoon te krijgen (45%)
2. Moeilijk bereikbaar in noodgevallen (37%)
3. Risico op buitensluiting (34%)
4. Achterstand op leeftijdsgenoten qua digitale vaardigheden (19%)

Ook hier wijken de verwachtingen af als we alleen naar de ouders kijken: zij noemen het risico op buitensluiting het vaakst als mogelijk negatief gevolg als kinderen niet voor groep 8 een eigen telefoon mogen.

93 procent ziet voordelen wachten met sociale media

Ook over de richtlijn om kinderen pas vanaf hun 15e een eigen account toe te staan op sociale media zijn mensen overwegend positief. Slechts 7 procent verwacht er helemaal niets positiefs van, de overige 93 procent weet allerlei voordelen op te sommen:

Voordelen richtlijn geen sociale media voor 15 jaar

1. Meer tijd voor persoonlijk contact met vrienden (77%)
2. Betere concentratie en prestaties op school (71%)
3. Minder kans op online pesten / ruzies (68%)
4. Beter slapen voor minder schermgebruik (66,25%)
5. Minder schermverslaving (66,17%)
6. Betere lichamelijke gezondheid (meer bewegen, minder in dezelfde houding) (62%)
7. Minder onzekerheid over uiterlijk en sociale status (61%)

40 procent benoemd daarnaast als positief gevolg van de richtlijn dat het de strijd om telefoontijd kan verminderen.

Wanneer we kijken naar de antwoorden van ouders van kinderen jonger dan 15 jaar, staat ook bij deze richtlijn minder schermverslaving juist op nummer 1. Ook minder onzekerheid over uiterlijk en sociale status wordt door ouders vaker benoemd.

Mensen verwachten over het algemeen minder negatiefs van de richtlijn om kinderen niet voor hun 15e op sociale media te laten. Toch weet 80 procent wel iets te noemen, met groepsdruk op nummer 1:

Nadelen richtlijn geen sociale media voor 15 jaar

1. Kind voelt druk van anderen die wel sociale media gebruiken (54%)
2. Meer ruzies thuis door discussies over regels (45%)
3. Buitensluiting, moeilijker om vriendschappen te onderhouden (32%)
4. Verveling omdat sociale media een belangrijk deel van vrije tijd invullen (23%)
5. Achterstand op digitale vaardigheden (zoals mediawijsheid of AI) (22%)

Interessant genoeg ligt het percentage dat meer ruzies verwacht lager bij degenen die zelf kinderen tot 15 jaar hebben: van deze ouders verwacht 38 procent dat het tot meer ruzies zal leiden, terwijl 47 procent juist mínder strijd om telefoontijd verwacht.