Pensioenen (Achtergrond)

We kennen allemaal de termen eindeloonregeling, middenloonregeling, en niet te vergeten pensioensgat. Maar wat houden deze termen nu precies in?

Eindeloon komt erop neer dat u 40 jaar werkt bij dezelfde werkgever en dat u als u met pensioen gaat, uw AOW-uitkering aangevuld wordt door uw pensioenopbouw tot 70% van uw laatst verdiende loon. Dit zullen nog maar weinig mensen halen. Want niemand werkt nog zo lang bij een baas. Bovendien zijn er nog maar weinig CAO's waarin is afgesproken dat je 70% krijgt van je laatst verdiende loon.

De meeste CAO's, centrale arbeidsovereenkomsten, zijn al sinds een jaar of 10 overgaan in de middenloonregeling. Dit houdt in dat u in de meeste gevallen 70% krijgt van het gemiddelde loon dat u heeft verdiend over al uw werkzame jaren. En die werkzame jaren hoeven niet bij een en dezelfde werkgever te zijn.

Dan hebben we nog het pensioengat. Dat is het gedeelte dat uw pensioen niet dekt tussen de AOW-uitkering en de te halen 70% van uw gemiddelde loon.  Een AOW-uitkering is namelijk voor iedere alleenstaande maar 70% van het minimum loon en voor gehuwden en samenwonenden is dat 50%.

Een voorbeeld: een winkelverkoper. Hij is 65 jaar en zo ook zijn vrouw. De AOW is dus voor allebei 50% van het minimumloon. Dat is nu zo'n 1300 euro. Voor hem alleen dus zo'n 650 euro.

Zijn gemiddelde loon over zijn 40 dienstjaren ligt op zo'n 1500 euro bruto per maand. Minimaal 70% van zijn gemiddelde loon (middenloonregeling) is 1050 euro. En daar betaalde hij en zijn werkgever tijdens zijn dienstjaren pensioenpremie voor.

Maar omdat hij door wisseling van werkgever en daardoor ook wisseling van pensioenfonds minder pensioen heeft opgebouwd, komt hij niet op die 70%. Dan wordt er gesproken over een pensioengat.

Dit is nog maar een voorbeeld van een winkelverkoper die nu met pensioen gaat. Maar wat als u nog midden in uw werkzame leven zit? We weten allemaal dat iedereen veel vaker wisselt van baan, en dus ook van zijn pensioenfonds. Hierdoor is het nog maar de vraag of u wel op die 70% komt. Bovendien: is 70% van je gemiddeld verdiende loon wel voldoende? Daarom verzekeren veel mensen zich bij.

Via bijvoorbeeld een lijfrenteverzekering. Een appeltje voor de dorst. De verzekeraars zijn hier op ingesprongen. Met slogans als: "Een koopsomabonnement, zo spaart u op een slimme manier voor inkomensaanvulling voor later." Maar of die altijd wel zo slim is?

Robert Braamburg heeft in 2001 een ABN AMRO Flexibel pensioen afgesloten. Dit werd collectief aangeboden door het bedrijf waarvoor hij werkte. Per jaar gaat hij bijna 3300 euro afdragen voor een leuke aanvulling van zijn pensioen. Bovendien zou zijn partner, mocht Braambrug voortijdig overlijden, ook nog een interessante uitkering krijgen.

Sinds dit jaar moet iedere pensioenverstrekker een uniform pensioenoverzicht geven. En wat ziet Braamburg tot zijn schrik? Dat hij op zijn 65ste op nul euro uitkomt. Braamburg: "In het beging dacht ik 'oké, de kosten worden in het begin ingehouden, dus dat kan'. Maar nu kom je 8 jaar na dato er achter dat je nul opbouwt, en ook nog met de prognose voor de komende 15 jaar, en dat triggerde mij het hardst. En toen dacht ik 'dit kan niet nul wezen'."

Robert is een van de velen die op onze oproep om vragen over uw pensioen naar ons te sturen. We hebben ze voorgelegd aan pensioendeskundige Henriette de Lange. Braamburg heeft de afgelopen 7 jaar ongeveer €22.000 euro ingelegd, daarvan is nu nog maar €12.000 over. Henriette de Lange: "Dit is het niet voldoende, want het verdampt volledig. Dat komt door de uitkering aan uw partner door het overlijden. Als u morgen dood neervalt dan krijgt uw partner een flinke uitkering, maar dat draagt dus niet bij aan wat u voor ogen had, en dat is uw pensioensopbouw."

Dus doordat er een groot deel niet in beleggingsfondsen wordt gelegd, maar vooral opgaat aan een fikse overlijdensdekking voor zijn partner, blijft er geen geld over voor de opbouw van het pensioen.

"Ik had dit anders gewild. ik vind het prima dat hij wat krijgt als ik overlijd, maar ik had het ook wel prettig gevonden als ik ook wat krijg als ik met pensioen ga."

Volgens pensioendeskundige Henriette de Lange had Robert Braamburg zelf nooit kunnen zien hoe de vork in de steel zit:  "U had het niet kunnen zien, uit 2001 kan ik het wel zien. Wat hier echt is misgegaan, is dat er niet duidelijk gecommuniceerd is. Helemaal niet of te laat."

Dus de pensioenverzekeraar ABN Amro heeft onvoldoende aan meneer Braamburg uitgelegd wat voor product hij eigenlijk heeft. Nadat een onafhankelijk deskundige de pensioenpolis nog eens goed bekijkt, ziet hij nu pas in dat hij een onnodig dure overlijdensdekking voor zijn partner heeft.

Ook Annet Gorzeman heeft haar papieren laten bekijken. Ze ziet namelijk dat haar ABN Aanvullend Pensioenplan ook niet rendeert. Er zit namelijk minder geld in dan ze erin gestopt heeft, €200 om precies te zijn.

Dat er wat risico's aan verbonden zijn, dat wist ze wel. Maar dat het minder oplevert dan ze erin stopt, dat is haar nooit verteld. In 2001 werd ze benaderd door haar bank om haar spaarregeling om te zetten in iets dat nog interessanter zou zijn. Tegen een "matig offensief rendement" van 7,6% zou ze in 2022 ruim 94 duizend gulden, dus ruim 40 duizend euro, hebben.

We hebben het nog eens na laten rekenen door Independer. Ze heeft tot nu toe €8446,- er ingestopt, maar nu - na de recente beurscrash - staat ze op nog geen €6994,-. Wil ze ooit nog op de voorgespiegelde 40 duizend euro komen, dan moet ze een rendement halen van 9%. Historisch gezien is dat echter niet haalbaar. De autoriteit financiële markten heeft onlangs het historische rendement vastgesteld op maar 4%. En dan komt Gorzeman op ongeveer €30.000,- uit.

Onduidelijke informatieverstrekking. Geen goede kostenoverzichten. En pensioenverzekeringen die dus gewoon niet renderen. We zagen het al in vorige uitzendingen, vaak niet renderen door de hoge kosten. Gemiddeld maar liefst 25%. Maar al zijn de kosten dan soms tien procent, ook dan levert zo'n pensioenverzekering niet of nauwelijks enig rendement op.

Aankomende maandag 11 februari komt ABN Amro tekst en uitleg geven in de uitzending. Wel stuurde ze alvast een schriftelijke reactie.

Aankomende maandag 11 februari komt ABN Amro tekst en uitleg geven in de uitzending. Wel stuurde ze alvast een schriftelijke reactie.

Erg gemakkelijk is het in ieder geval niet om de juiste manier te vinden om te sparen voor je pensioen. Zelfs de pensioenfondsen verstrekken veel te weinig informatie over hoe wij er met z'n allen voor staan met ons geld dat we opzij leggen voor de oude dag.

De Sociaal Economisch Raad, een belangrijk orgaan dat de regering adviseert, heeft dat ook de afgelopen week geconcludeerd. De SER pensioencommissie heeft duidelijk gemaakt aan minister Donner van Sociale Zaken en de pensioenbeheerders dat het echt zo niet verder kan. Commissie-Voorzitter Linschoten benadrukt dat de informatieverstrekking ver beneden peil is. En dat merkt hij ook aan zijn eigen pensioenoverzichten: "Nou, ik moet u zeggen dat ik te maken heb met een fonds die elk jaar statements rondstuurt. Nu denk ik dat ik er iets meer kijk op heb dan de gemiddelde pensioenverzekerde. Nu moet ik zeggen en laat ik het maar heel rustig uitdrukken, dat die statements niet in elk opzicht perfect waren," aldus Linschoten.

De pensioenfondsen en de pensioenverzekeraars hebben tot nu toe hun klanten onvoldoende ingelicht over de stand van de pensioensopbouw. Hierdoor kun je niet weten of die opbouw wel voldoende is, wordt dus ook geconcludeerd door de SER. Linschoten: "Sterker nog, pak 'm beet 25 jaar geleden begon het debat pas. Dat mensen zelfs verplicht deelnamen aan pensioenfondsen die gewoon hele slechte regelingen hadden. Die de indexatie niet geregeld hadden. Mensen die van baan wisselden zaten eigenlijk met aanspraken die jaar op jaar steeds minder waard werden. Dus we komen vanuit een buitengewoon droevige en historie en traditie als we het hebben over pensioenen. En het is anno 2008 de allerhoogste tijd dat we hier een streep onder zetten en dat alle partijen die hierbij betrokken zijn hun huiswerk goed doen."

De voorbeelden in TROS Radar laten duidelijk zien dat de verzekeraars en fondsen hun zaken niet goed op orde hebben. Meneer De With ondervindt dat ook. Hij is werkzaam bij DAF Trucks en zit bij het metaalfonds. Dat fonds is ondergebracht bij verzekeraar Nationale Nederlanden, maar met alle voorwaarden van een pensioenfonds. Meneer De With zou erg graag willen weten hoe hij er voor staat. Probleem is alleen dat hij de laatste tijd geen overzichten heeft ontvangen van Nationale Nederlanden. En wanneer hij contact met ze opneemt, krijgt hij geen antwoord op de simpele vraag; 'hoeveel pensioen heb ik opgebouwd'? Wel stuurde Nationale Nederlanden hem onlangs deze brief.

Meneer De With moet dus tot eind dit jaar geduld hebben, dan kunnen ze hem meer duidelijkheid geven over zijn pensioen.

Nationale Nederlanden heeft de zaakjes dus niet helemaal op orde. Maar Nationale Nederlanden is niet de enige, zo zegt meneer Linschoten van de SER commissie: "Wij hebben in ieder geval als pensioencommissie gezegd, 'dat moet nu maar eens afgelopen zijn'. We moeten èn die infrastructuur opbouwen èn we hebben een heel duidelijk signaal afgegeven in de richting van de verzekeraars van de fondsen: zorg er voor dat je alles op orde hebt zodat het totale systeem adequaat kan functioneren."

Momenteel is een zogeheten pensioenregister in de maak. Er is een afspraak gemaakt dat dat register 2011 af moet zijn. Doel van het register is dat mensen in één oogopslag kunnen zien wat ze na hun 65ste aan maandelijks AOW krijgen, wat ze van hun pensioenfonds krijgen en/of van hun pensioenverzekering. Linschoten vraagt zich af of dit register wel op tijd gevuld wordt met toegankelijke gegevens. Linschoten is alleen bang dat de fondsen en verzekeraars hun zaken nog niet op orde hebben tegen 2011: "Ik vrees dat de eerlijkheid mij gebied te zeggen dat er ook nog wel wat tijd nodig is voor dat alle partijen zover zijn. Maar met het rapport van de commissie en de vragen vanuit de politiek neemt de politieke druk op zowel de minister als op de pensioenuitvoerders toe. Ik hoop dat iedereen heel snel in beweging komt en dat voor degene die al in beweging zijn dat die zo snel mogelijk klaar zijn met hun werk."

Wij vroegen minister Donnder van Sociale Zaken om een reactie op het rapport van de SER. Hij schreef het volgende: "Mensen hoeven zich niet elke dag om hun pensioen zorgen te maken. Het is goed als mensen zich ervan bewust zijn dat bepaalde beslissingen die ze nemen, gevolgen hebben voor hun pensioen. Het gaat daarbij om: het wisselen van baan, het minder gaan werken en trouwen of uit elkaar gaan van partners. Om mensen beter inzicht te geven in welk pensioen ze kunnen verwachten, komt dit jaar het uniform pensioenoverzicht. Ook komt er een indexatielabel, waardoor mensen kunnen zich of hun pensioen waardevast blijft. In 2011 komt er een pensioenregister waarbij mensen in een opslag kunnen zien hoeveel pensioen ze hebben opgebouwd. In het pensioenregister zit niet alleen het aanvullend pensioen maar ook de AOW."

Lees hier het volledige rapport van de SER.

Lees hier het persbericht en een korte samenvatting van het SER-rapport.Banksparen

Sinds 1 januari 2008 is er een nieuw product waarmee je pensioen kan opbouwen, het zogehete banksparen. Banksparen is een Nederlands wetsvoorstel. Het biedt de fiscale mogelijkheid om voor de aflossing van de hypotheek en voor een (aanvullend) pensioen te sparen bij een bank. Dit zijn speciale bankproducten waar je geld kunt sparen voor je pensioen. En dus ook voor het aanvullen van een tekort: het pensioengat. De inleg, de premie, is aftrekbaar van de belasting. Naar deze bankproducten kunnen bijvoorbeeld lijfrentepolissen worden overgeheveld.

Maar dit wordt per jaar beoordeeld door de belastingdienst. Daar wordt ieder jaar gekeken of uw bestaande pensioensopbouw inderdaad ontoereikend is. U kunt dit op de belastingsite zelf uitrekenen. U kunt dit ook samen doen met een financieel adviseur.

Het wetsvoorstel beoogt de keuzemogelijkheden voor het fiscaal gefaciliteerd sparen voor de oudedag en de eigen woning te verruimen en tegelijkertijd de concurrentie bij financiële aanbieders te vergroten. De verwachting is dat de verruiming zal leiden tot een toename van het aantal aanbieders en tot een grotere afname van de producten. Door de vergrote concurrrentie is de verwachting dat de kosten zullen dalen, wat de consument ten goede komt.

Het wetsvoorstel komt onder andere uit handen van PvdA Tweede Kamerlid Staf Depla. Het doel van Depla is meer transparantie. Depla: "Bij verzekeringsproducten is sparen en verzekeren gecombineerd. Dat maakt een product en bijbehorende kosten ondoorzichtig."

Een voordeel van banksparen is volgens Depla dat er meer aanbieders zijn, dus meer concurrentie en dus lagere prijzen. Een nadeel is dat het risico 'lang leven' voor jezelf is. Als je snel doodgaat gaat het geld naar je nabestaande. Als je lang leeft kan je de  pech hebben dat je geld op is. Bij verzekeringsprodukten neemt de verzekering dit risico voor haar rekening. Daar zit weer een prijskaartje aan.

Depla: "Banksparen is een derde pijler. Je kan als werknemer pensioen opbouwen via je baas (pensioenfonds, of via verzekeraar). Dit is vaak verplicht afgesproken in de CAO. Gunstig omdat je met dezelfde euro tegen lagere kosten een hoger pensioen opbouwt dan als je het alleen doet. Banksparen en lijfrente kopen is voor mensen die niet via de baas hun pensioen opbouwen. Dus zelfstandigen en ook voor mensen met een pensioengat. Aan dat pensioengat zit geen minimum. De vraag is wel of het zin heeft om te gaan banksparen als je maar een klein pensioengat hebt. Of banksparen een optie is, is per persoon afhankelijk en ook afhankelijk van uw eigen situatie en wensen.