RADAR+: Afvalvrij leven, kan dat?
'Als je champignons gaat kopen, neem je een katoenen zakje mee om ze in te doen. Je lunchbroodje vervoer je in een servet en het huis wordt heel goed schoon met azijn. Zul jij eens zien hoe leeg je afvalemmer blijft.' Afvalvrij leven, kan dat? Journalist Marlies Hanse ging de uitdaging aan. Hieronder lees je hoe dat beviel.
Dit is een artikel uit ons consumentenmagazine RADAR+
Zelf je hoeveelheid afval verminderen? Lees deze 6 tips!
Luiers, een lege snoepzak, een pak melk dat over de datum is, bananenschillen, kapotte sokken, de inhoud van de stofzuigerzak, een doos uitgedroogde stiften… Zonder daar enige moeite voor te hoeven doen, zit onze container elke week tjokvol. Ik vroeg me af hoe ik als moeder van twee jonge kinderen en een drukke baan een verschil kan maken? Op internet lees ik dat elke Nederlander gemiddeld 550 kilo aan afval per jaar aan de kant van de weg zet en dat de helft van al het plastic voor eenmalig gebruik wordt geproduceerd. Geen opsteker voor het milieu, al dat afval wat we met elkaar verzamelen.
1 liter afval per jaar
Emily-Jane Lowe (37) maakt zich al jaren zorgen over de klimaatverandering, de plasticsoep en de ontbossing. Toen haar gemeente het scheiden van afval introduceerde, viel het haar op hoeveel plastic ze elke week langs de kant van de weg zette. 'Op een ochtend zag ik een interview met de Amerikaanse Bea Johnson, die vertelde over haar boek Zero Waste Home. Tijdens het gesprek liet ze de weckpot zien waarin ze het afgelopen jaar één liter afval had verzameld. Meer afval hadden zij, haar man en twee tienerzonen dat jaar niet geproduceerd. Leven met minder afval, het was dus wel degelijk mogelijk. Enthousiast ging ik aan de slag met het verzamelen van lege potjes. De volgende dag liep ik de supermarkt voorbij en liet ik op de markt mijn meegenomen potje vullen met noten. Bloednerveus was ik, maar vastberaden. De vrouw achter de notenkraam nam zonder enige verbazing de weckpot aan, stelde de weegschaal op nul en rekende af.'
Weggooien zonder erbij na te denken
Waar mijn opa en oma vooral organisch afval als etensresten, stof en papier verzamelden, groeiden mijn ouders op in een tijd waar plastic afval de norm werd. Oude spullen werden niet langer gerepareerd of hergebruikt, maar vervangen door een nieuw exemplaar. Ook ik doe zonder erbij na te denken volop mee aan de wegwerpmaatschappij. Mijn stapel studieboeken die in de weg staan kieper ik zonder pardon bij het oud papier en als er een vlek op mijn witte T-shirt prijkt, koop ik gewoon een nieuw exemplaar. Mijn dochter zit in de luiers en mijn zoon verbruikt dagelijks een half pak papier om zijn knutselwoede te stillen. Om nog maar te zwijgen over het aantal plastic verpakkingen dat dagelijks in onze prullenbak belandt.
Hoe erg is het nu echt, al dat afval? 'Ik denk dat we het afvalprobleem onderschatten', zegt Emily-Jane Lowe. 'Je afval is niet verdwenen zodra de vuilniswagen de straat uitrijdt. Het is milieubelastend om afval te verwerken of te verbranden. Het kost energie en vervuilt de lucht, het water en de bodem. Ook kan plastic afval in de natuur terechtkomen en de zee instromen via rivieren en kanalen. Jaarlijks komt er maar liefst 8 miljoen ton plastic in de zee en sterven er miljoenen dieren door het afval dat in de zee drijft.'
Alleen de wattenstaafjes zitten in een verpakking
De beelden van stranden vol plastic, sterk vervuilde zeeën en dode dieren staan Helga Warmels (45) goed voor ogen. 'Twee jaar geleden maakte mijn man in Hawaï een televisieserie over de plasticsoep. De beelden waarmee hij thuis kwam, vond ik schokkend. Het kostte me een paar maanden om me te realiseren dat ik het heft in eigen hand kon nemen door mijn eigen afvalberg kleiner te maken. De eerste stap die ik zette, was het links laten liggen van de dunne plastic tasjes waar ik altijd mijn groente en fruit in stopte. Toen ik ontdekte dat ik geen verpakkingsvrije sla kon krijgen bij de supermarkt, ging ik voortaan naar de groenteboer. Ik stuitte op een recept waarmee ik simpel en goedkoop zelf wasmiddel kon maken.'
'Af en toe komen er nog verpakkingen het huis binnen. Zo zijn wattenstaafjes onmisbaar voor mijn huisgenoten en vindt één van mijn kinderen het wel zo fijn om een fles shampoo mee te nemen naar zijn voetbaltraining. Toch geeft het me veel voldoening om te zien dat we de container met restafval maar twee keer per jaar vol krijgen en dat we driekwart minder plastic langs de kant van de weg zetten.'
De noten zijn duurder, maar de thee is goedkoper
Geïnspireerd ga ik aan de slag. Ik schaf katoenen zakjes aan, verzamel glazen potten en maak een rondje door de stad om te ontdekken waar ik verpakkingsvrij boodschappen kan doen. Er zijn meer mogelijkheden dan ik dacht: de markt, de biologische winkel, de Turkse supermarkt, de koffie- en theewinkel, de notenboer. De eerste weken kost het me veel tijd om te wennen aan mijn nieuwe boodschappenroutine, maar al snel weet ik niet beter. Mijn groenten koop ik los op de markt, olijven gaan direct in een weckpot, melk koop ik in een fles bij de boer en mijn tanden poets ik voortaan met zelfgemaakte tandpasta. Ik ben langer bezig met het doen van boodschappen, maar het geeft me voldoening dat er nauwelijks plastic verpakkingen meer het huis in komen. Ik kom erachter dat noten bij de notenboer redelijk prijzig zijn, maar dat losse thee een stuk goedkoper is dan voorverpakte thee. De tandenborstels van bamboe kosten een paar euro meer dan een plastic exemplaar, maar ik bespaar geld doordat ik bewuster mijn wekelijkse boodschappen doe. Een lege prullenbak staat dus niet per definitie gelijk aan een lege portemonnee.
Elke plastic verpakking die je niet koopt, draagt bij
Na een vliegende start merk ik na een paar weken dat mijn enthousiasme tempert. Nog steeds geeft het me voldoening dat mijn impact op de afvalberg beduidend minder is, maar tegelijkertijd mis ik de wekelijkse zak chips op zaterdagavond en valt mijn zelfgemaakte tandpasta bij geen van mijn huisgenoten in de smaak. De deadlines stapelen zich op, mijn man is in het buitenland en mijn dochter is voor de zoveelste keer ziek. Een uur lang stad en land aflopen voor een paar boodschappen? Geen optie vandaag. Ik stap de oude, vertrouwde supermarkt in en werk mijn lijstje af. Appels, bananen, een mango, twee paprika's en een aubergine, ik kan het allemaal onverpakt meenemen. Maar mijn dochter vraagt om een bak druiven en ook de broccoli en de rijstwafels zijn verpakt in plastic.
Binnen een half uur ben ik weer thuis. Fijn die tijdswinst, maar ik voel me ook een beetje schuldig. Ik bel Helga Warmels en leg haar mijn probleem voor. 'Het is niet een kwestie van alles of niets', stelt Helga me gerust. 'Elke plastic verpakking die je niet koopt, draagt bij aan het milieu. Als je gemotiveerd bent om aan de slag te gaan met je eigen afvalberg, kun je ook met een beperkt budget en een druk schema bewuste keuzes maken. Normaal gesproken deed je de appels altijd in een plastic zakje, nu heb je ze gewoon los meegenomen. Als we allemaal een paar kleine veranderingen maken, is de impact op het milieu enorm.'
Niet meer elke dag een volle zak
We zijn een paar maanden verder. Als mijn schema het toelaat, loop ik nog steeds graag een blokje om voor boodschappen zonder plastic verpakking. Maar op zaterdagavond ploffen mijn man en ik gewoontegetrouw met een zak chips op de bank, de kinderen maken hun tanden weer schoon met mierzoete aardbeientandpasta en allebei zijn ze dolgelukkig met hun wekelijkse Koekiemonsterkoekjes. De prullenbak blijft voorlopig nog wel even in de keuken staan, maar het is toch fijn dat we niet meer elke dag een volle zak naar de container hoeven te brengen.
Zelf je hoeveelheid afval verminderen? Lees deze 6 tips!
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Radar+, Nazomer 2016, nummer 4
Wil je meer van dit soort handige informatie? Kijk op radarplus.nl