Radar checkt: Kun je vitaminetekort meten?
Het is donker buiten, koud, je voelt je een beetje snotterig. Met de griepgolf op de loer, grijp je snel naar een potje extra vitaminen. De schappen van de drogisterij liggen er tenslotte vol mee. Maar heeft dat zin? Heb je wel extra vitaminen nodig? En hoe kom je erachter of je een vitaminetekort hebt? Verslaggever Fons Hendriks zoekt het uit in Radar checkt.
Als eerste gaat Fons naar zijn eigen huisarts Johannes de Boer. Volgens zijn huisarts kun je er in het algemeen vanuit gaan dat bij een gevarieerd eetpatroon het niet nodig is om extra vitaminen te slikken. Ook het Voedingscentrum zegt dat als je volgens de schijf van vijf eet, het onwaarschijnlijk is dat je een vitaminetekort hebt.
Maar hoe kom je er achter of je een tekort hebt? Volgens huisarts Johannes de Boer is een bloedtest de enige manier om dit te meten. Fons ontdekt dat er verschillende manieren zijn om je bloed te laten onderzoeken. Je kunt online testen bestellen waarbij je zelf een bloedmonster afneemt bij je vinger en die vervolgens opstuurt naar een laboratorium, waar ze een meting uitvoeren. Je kunt ook bij de huisarts bloed laten prikken. Hierbij worden buisjes bloed afgenomen via een prik in je arm en naar het laboratorium gestuurd. Hoe je het bloed afneemt is, zo blijkt later, van groot belang voor de uitslag.
Fons bestelt een online test bij Checkyourself.nl. Een test speciaal voor vegetariërs van 139, 99 euro. De test checkt onder andere je vitamine B12 en vitamine D gehalte. Wij concentreren ons in dit verhaal op vitamine B12.
De huisarts van Fons is niet bekend met de test, maar onder zijn begeleiding gaat Fons de test zelf afnemen. De huisarts kan overigens bij het zien van de test niet beoordelen of het een goede test is, zegt hij erbij. In het pakket zitten verschillende buisjes, een prikker en pipetjes waarmee je het bloed moet opvangen. Fons is blij dat zijn huisarts erbij is omdat niet eenvoudig is om zelf bloed af te nemen. Maar het lukt en de bloedmonsters gaan op de brievenbus.
De uitslag
Uit de uitslag van de test van CheckYourself blijkt dat het niveau vitamine B12 van Fons te laag is. Het zou tussen de 60 en 350 pmol/l moeten zijn, maar het zit er net onder met 59 pmol/l. Het advies luidt om meer voeding met vitamine B12 te nemen en/of een voedingssupplement te nemen. Meer informatie hierover kan worden ingewonnen door via een e-consult met een orthomoleculair therapeut, tegen betaling van 55 euro.
Omdat Fons zeker wil weten of hij extra vitaminen moet slikken, gaat hij terug naar zijn huisarts. Hier laat bij nog een keer zijn bloed afnemen. Ditmaal geen vingerprik, maar een afname via de arm. De uitslag is opmerkelijk. Deze keer geen tekort maar een hele normale waarde van 259 pmol/l.
Groot verschil in de twee testen
Met de uitslag in de hand gaat Fons uitzoeken hoe het kan dat er zo’n groot verschil tussen de twee resultaten is. Voor de zekerheid gaat een collega ook dezelfde online vitaminetest van CheckYourself doen en laat zij dit ook nog een keer doen bij haar huisarts. Wat blijkt? Ook hier een enorm verschil tussen de uitslag van CheckYourself en die bij de huisarts. Bij CheckYourself een lage uitslag van 85 pmol/l en bij het laboratoriumonderzoek van de huisarts 257 pmol/l. Dit is een normale waarde.
Met deze resultaten in de hand gaat Fons naar specialist laboratoriumgeneeskunde Marc Elisen. Hij geeft aan dat het allemaal niet zo simpel is om je bloed via een vingerprik te testen op een vitaminetekort. 'De kans dat je het bloed verdunt met weefselvocht doordat je in je vinger prikt, is groot', aldus Elisen. 'Hierdoor kan er een lage waarde uitkomen, zonder dat je iets mankeert'.
Fons laat de resultaten van de test van CheckYourself zien aan de laboratoriumspecialist. Hij ziet aan de rode cijfers met de vlaggetjes erbij dat de waarde niet goed is. Elisen: '59 pmol/l is een opmerkelijk lage waarde vitamine B12. Eigenlijk wil je dan ook gelijk kijken hoe het zit met de hemoglobine concentratie in het bloed. Zo te zien is dat dan weer wel goed. Dat is vreemd. Dit is een bijzondere combinatie, moet ik zeggen.'
Fons geeft aan dat de laboratorium uitslagen van de huisarts een veel hogere vitamine B12 aangaven. Elisen: “Er werd onrust gecreëerd door de uitslag van de zelftest. Je bent gelijk naar de huisarts gegaan om te vragen wat er aan de hand is. Dit kan nooit de bedoeling zijn van goede diagnostiek”.
Reactie online test
Natuurlijk is Fons met deze kennis naar de eigenaren van CheckYourself gegaan. Het bedrijf zegt dat de uitslag van de test is bedoeld voor preventiedoeleinden. De verschillen in de meting zou volgens het bedrijf kunnen komen omdat CheckYourself een andere soort vitamine B12 meet dan de huisarts doet.
We hebben dit opnieuw voorgelegd aan Elisen. Hij geeft aan dat ook bij de meting van de actieve vitamine-B12-waarden, de verschillen niet zo groot mogen zijn. Zijn advies: wil je precies weten of je een tekort hebt, ga dan gewoon naar je huisarts. Of ga direct naar een ziekenhuislaboratorium.
Lees hier de volledige reactie van CheckYourself
Labspecialist Marc Elisen herkent zich niet in bovenstaande reactie en geeft aan dat er geen contact met hem is gezocht door het bedrijf CheckYourself. Elisen staat open voor debat en wacht een inhoudelijke reactie af van CheckYourself.