RADAR+: Tips over pijnstillers

Dit is een artikel uit ons consumentenmagazine RADAR+

Wat is pijn?

Loopt je lichaam schade op - bijvoorbeeld door een ontsteking, wond, kneuzing of overbelasting - dan maakt het chemische stoffen aan. De uiteinden van de zenuwen (nociceptoren) reageren daarop en zenden elektrische signalen naar de hersenen: pijn! Beschadigde cellen maken ook het hormoon prostaglandine aan: het verergert de pijnsensatie, verergert ontstekingsreacties en veroorzaakt koorts.

Hoe werkt een pijnstiller?

Pijnstillers als acetylsalicylzuur (Aspirine), ibuprofen, naproxen en diclofenac (alle zogenaamde NSAID’s) remmen de aanmaak van het hormoon prostaglandine, waardoor pijn, koorts en ontsteking afnemen. Van paracetamol is de werking gek genoeg niet precies bekend.

Wanneer slik je 'm?

Weet je dat je pijn zult krijgen, bijvoorbeeld na een medische ingreep of behandeling bij de tandarts? Of voel je een hoofdpijn opkomen? Als je van plan bent pijnstillers te slikken, heeft het zin om niet te wachten tot de pijn volledig tot wasdom is gekomen. Slik je de pijnstiller op tijd, dan werkt het middel voor je een pijnpiek bereikt.

Wat zit erin?

Bij pijnstillers kun je twee namen onder­scheiden: de naam van de werkzame stof (zoals paracetamol, ibuprofen, naproxen, diclofenac en acetylsalicylzuur) en de naam van het merk, bijvoorbeeld Advil, Neurofen, Saridon, Panadol enzovoorts. Kijk op de bijsluiter of vraag aan de drogist welke stof er zit in een bepaald merk. Meestal dragen de - goedkopere - huismerken alleen de naam van werkzame stof.

Eerste keus bij pijn: paracetamol

• De veiligste (met de minste bijwerkingen) pijnstiller is paracetamol.
• Paracetamol vermindert lichte en matige pijn en verlaagt koorts, maar werkt niet ontstekingsremmend.
• Paracetamol geeft weinig maag- of darmbezwaren.
• Men denkt dat paracetamol in combinatie met coffeïne sneller en langer werkt, maar zeker is dat niet.
• Bij overdosering (ineens een grote hoeveelheid slikken, of over een langere periode de maximale dosis of meer) treedt leverschade op - soms meteen, soms een paar dagen na de overdosis.
• Een andere bijwerking is paracetamol-afhankelijke hoofdpijn. Je slikt paracetamol tegen (hoofd)pijn maar na verloop van tijd treedt hoofdpijn juist op als gevolg van de pijnstiller.

Tweede keus bij pijn: NSAID's

• NSAID is de afkorting van non-steroidal anti-inflammatory drugs, het zijn ontstekingsremmers (onder andere ibuprofen, naproxen, diclofenac, propyfenazon, acetylsalicylzuur)
• Je gebruikt een NSAID (Non-Steroïdal Anti-Inflammatory Drug oftewel niet-steroïdaal ontstekingsremmend geneesmiddel) bij pijn die niet (voldoende) door paracetamol wordt bestreden. NSAID's werken koortsverlagend en ontstekingsremmend, omdat ze een remmende werking hebben op het hormoon prostaglandine. Prostaglandines zijn nauw betrokken bij de vorming van maagslijmvlies en hebben zo een beschermende werking op de maagwand. Slik je dus een NSAID, dan wordt het maagslijmvlies steeds dunner en kan de maagwand geïrriteerd raken door het maagzuur.
• Sommige NSAID's (zoals acetylsalicylzuur/Aspirine) hebben een bloedverdunnende werking - de stollingstijd van het bloed wordt erdoor verlengd. Deze middelen zijn extra belastend voor de maagwand, omdat beschadigingen door het maagzuur dan minder snel genezen.
• NSAID's hebben effect op de nieren: ze verminderen de bloedaanvoer waardoor de nieren vocht en bloed gaan vasthouden. Mogelijk gevolg: een hogere bloeddruk.
• In de regel wordt bij acute, heftige pijn ibuprofen of diclofenac geadviseerd, en naoproxen bij menstruatiepijn, rugpijn en reumatische pijn. Het duurt even voordat naproxen werkt, maar het werkt wel langer door.
• Check de bijsluiter, óók om te checken of je - bij bepaalde aan­doeningen en medicijn-gebruik - überhaupt NSAID's mag slikken.

Bouw een muurtje op

Slik je een pijnstiller, dan duurt het even voor het werkt (dat heet absorptie). Op een volle maag is de absorptie trager. Vervolgens wordt de pijnstiller weer afgebroken door je lichaam. Bij pijn die langer aanhoudt, is het verstandig om niet het terugkeren van de pijn af te wachten voor je weer een nieuwe dosis neemt. Neem je, bijvoorbeeld bij paracetamol, elke vier uur een nieuwe dosis paracetamol, dan blijft de spiegel in je bloed hoog. De pijnstilling is dan optimaal.

Liever een zetpil?

Bij misselijkheid of slik­problemen kun je een zetpil nemen. De absorptie van de pijnstiller is dan wel trager, en minder volledig (slechts 60 tot 80 procent, in tegenstelling tot bijna 100 procent bij een pilletje).

Deze test is eerder gepubliceerd in RADAR+, Lente 2016, nummer 2

Wil je meer van dit soort handige informatie? Kijk op radarplus.nl