RADAR+: Vragen en antwoorden over groenten

Moet je minstens 200 gram groenten per dag eten?

Ja. Het Voedingscentrum adviseert in navolging van de Europese Gezondheidsraad minstens 200 gram groenten per dag, rauw of bereid. Kinderen hebben verhoudingsgewijs meer voedingsstoffen, vitamines en mineralen nodig dan volwassenen. Een zesjarige heeft al tussen de 100 en 150 gram groenten per dag nodig; een kind van tien zit op 150 tot 200 gram per dag. Maar in de praktijk eten steeds meer kinderen geen of nauwelijks groente, tenzij als tomatensaus in de spaghetti.

Is het echt zo erg als je (veel) te weinig groenten eet?

Ja. Je gaat er niet direct van dood, ons lichaam is ontzettend taai en springt efficiënt om met de aangeboden voedingsstoffen. Maar alle deskundigen zijn het over één ding eens: als je gezond wilt blijven, moet je regelmatig een ruime hoeveelheid groenten eten.

Kun je een portie groente vervangen door een vitaminepil?

Nee. Hoewel we gek genoeg nog steeds niet weten waarom groenten eigenlijk zo gezond zijn, weten we wel dat ze belangrijke vitamines en mineralen en veel gezonde vezels bevatten. Maar er zitten ook allerlei andere stoffen in, de zogenaamde fytochemicaliën die waarschijnlijk een grote bijdrage leveren aan het gezondheidseffect, zonder dat we precies weten wat ze doen. Daarom kun je een portie groenten niet vervangen door een vitaminepil. Wat we ook weten, is dat regelmatig groente eten het risico op allerlei ziekten zoals hart- en vaatziekten, meerdere soorten kanker en diabetes type 2 verkleint.

Kun je de vitamines en mineralen in groenten ook uit andere voedings-middelen halen?

Ja, voor een deel wel. In zuivelproducten zit meer calcium dan in groenten en in brood meer vitamine B en jodium. Vitamine D en B12 zitten alleen in dierlijke producten en in margarine en sojadrank. Maar vitamine C en foliumzuur (vitamine B11) zitten echt alleen in groente en fruit.

Zijn alle groentesoorten even gezond?

Nee, dat verschilt. Maar er bestaan geen 'supergroenten': er is niet één groente die in alle voedingsstoffen kan voorzien. Elke groente heeft weer andere sterke punten: zo zijn paprika, broccoli en alle koolsoorten echte vitamine-C-toppers. Felgekleurde groenten als wortels, pompoen, tomaat en paprika bevatten veel caroteen, dat in ons lichaam wordt omgezet in vitamine D. Tomaat en sla bevatten veel kalium, dat helpt om de bloeddruk te reguleren en groene bladgroenten bevatten weer veel ijzer. Het is dus niet alleen belangrijk hoeveel groenten je eet, maar vooral dat je varieert. Groenten zijn trouwens ook gezond door datgene wat er niét in zit, stelt hoogleraar voedingsleer Martijn Katan. Er zitten namelijk nauwelijks calorieën in en geen verzadigd vet, zout of suiker. En doordat de meeste groenten aardig wat vezels bevatten, geven ze toch een verzadigd gevoel.

Is rauwkost beter dan gekookte groente?

Ja en nee. Door koken of verhitten verliezen groenten tussen de 20% en 50% van de vitamines. Vooral vitamine C kan niet goed tegen hitte. Rauwkost lijkt dus supergezond, omdat het nog alle vitamines en mineralen bevat. Maar je eet gemakkelijker 200 gram gekookte spinazie dan 200 gram rauwe spinazie. Bovendien breekt verhitting de celwanden af waardoor voedingsstoffen gemakkelijker kunnen worden opgenomen. Afwisseling van rauwkost en gare groente is daarom het gezondst.

Zijn diepvriesgroenten, blikgroenten en groenten uit pot minder gezond?

Nee, maar let op! Groenten uit blik, pot en diepvries zijn heel snel na de oogst verwerkt. Daardoor doen ze wat betreft vezels, vitaminen en mineralen nauwelijks onder voor verse groenten. Om de voedingstoffen te behouden, is het belangrijk dat je blik- en potgroenten op een goede manier klaarmaakt, namelijk door ze kort op te warmen in hun eigen vocht. Groenten uit blik of pot zijn wel veel zouter dan verse groente: meer dan 0,3 milligram zout per 100 gram. Soms is er zelfs suiker toegevoegd, lees dus goed het etiket.

Waren groenten vroeger gezonder?

Nee, niet echt. Veel groenten zoals tomaten worden tegenwoordig op steenwol geteeld en groeien op een precies afgestemde mix van water, mineralen en meststoffen. In een gewone bodem zitten vaak tientallen andere substanties. Moderne groenterassen worden bovendien niet op hun gezondheidswaarde of smaak geselecteerd, maar op snelle groei, opbrengst, weerstand tegen ziekten, houdbaarheid en een mooi uiterlijk. Uit diverse onderzoeken bleek dat zulke 'moderne' groenten daarom meer vocht en iets minder mineralen en vitamines bevatten dan vroeger. Maar een goede vergelijking is lastig omdat we andere groenterassen dan vijftig jaar geleden telen.

Zijn biologisch geteelde groenten of groenten uit je eigen tuin gezonder dan supermarktgroenten?

Ja, eigenlijk wel. Waarschijnlijk hebben groenten uit de volle grond meer voedingstoffen dan groenten op steenwol. Maar echt betrouwbaar, grootschalig onderzoek is er nooit gedaan. Dat geldt ook voor de vergelijking met biologisch geteelde groenten, die altijd in de volle grond worden geteeld. Biologisch geteelde groenten zijn niet met chemische bestrijdingsmiddelen bespoten, of met kunstmest 'opgejaagd'. Daardoor zitten er geen resten van bestrijdingsmiddelen en minder vocht en nitraat in. Zijn voorgesneden groenten gezond? Ja, niks mis mee. Voorgesneden groenten zoals roerbakgroenten zijn net zo gezond als groente die je zelf snijdt. Soms zelfs gezonder, omdat je zo een combinatie van verschillende groenten binnenkrijgt én de groenten heel snel zijn verwerkt en gesneden, waardoor er meer voedingstoffen behouden blijven.

Zijn groenten die worden ingevlogen minder gezond?

Nee, ongezonder zijn ze niet. Maar ingevlogen groenten zijn in ieder geval véél slechter voor het milieu en klimaat. Vaak gaat het om kwetsbare groenten en vruchten die hier alleen in de zomer groeien, zoals asperges (die komen 's winters uit Peru), blauwe bessen (uit Argentinië) of peultjes (uit Zimbabwe). Je kunt beter wachten tot het seizoen weer begint of diepvriesgroenten kopen; die zijn net zo gezond als verse.

En?

Heb je de meeste vragen goed beantwoord? Gefeliciteerd, je bent een grote groente-kenner! 

Deze test is eerder gepubliceerd in RADAR+, Winter 2015-2016, nummer 6

Wil je meer van dit soort handige informatie? Kijk op radarplus.nl