Rauwe melk: puur natuur of onnodig risico?

Instanties zoals het Voedingscentrum, RIVM en de NVWA zijn er helder over: rauwe melk kan gevaarlijke bacteriën bevatten en wordt daarom sterk afgeraden voor kwetsbare groepen zoals kinderen, zwangeren en ouderen. Toch wordt het steeds populairder, vooral bij gezondheidsinfluencers.

Radar legt de beweringen voor aan zuivelexpert Kasper Hettinga van Wageningen University & Research.

De mythe van rauwe melk

Voorstanders van rauwe melk geloven dat de melk in z’n natuurlijke vorm beter is voor het lichaam. Geen verhitting, geen ‘bewerking’, en dus meer goede bacteriën en enzymen. Maar volgens Hettinga is dat beeld vooral romantisch. “Bij volwassenen is er geen bewijs dat er gezondheidsvoordelen zijn.”

Sommige studies wijzen bij kleine kinderen op minder allergieën en infecties, zegt hij. Maar dat is geen reden om rauwe melk aan jonge kinderen te geven, want: “Bij hele jonge kinderen is het risico ook veel groter dat zij iets slechts binnen krijgen,” aldus Hettinga.

Wat is rauwe melk eigenlijk?

Rauwe melk komt rechtstreeks van de koe en is niet verhit of bewerkt. Je kunt het kopen bij de boer, bijvoorbeeld via een melktap. Wettelijk moet de boer erbij vermelden dat je het thuis moet koken, maar dat advies wordt lang niet altijd opgevolgd.

Want iemand die rauw koopt bij de boer, zal dat ook rauw willen consumeren,” zegt Hettinga. Toch is dat niet automatisch veilig. “Als je ‘s ochtends melkt en het een paar uur later drinkt, is het risico anders dan na een paar dagen in de koelkast.”

Zelfs korte opwarming, zoals in de auto op een warme dag, kan funest zijn: “Van een uurtje opwarmen kan er al een boel groei ontstaan.” En ook verse melk kan besmet zijn. “Soms heeft de koe een ontsteking, en dat zie je niet altijd.” Daarom wordt de meeste melk dus gepasteuriseerd.

Wat doet pasteurisatie precies?

Bij pasteurisatie wordt melk zo’n 20 seconden tot 72 graden verhit. Dat is genoeg om ziekteverwekkers te doden, maar niet genoeg om de voedingswaarde relevant aan te tasten. Toch bestaat het idee dat gepasteuriseerde melk ‘dood’ is gemaakt.

“Mensen hebben geen goed beeld van het proces,” zegt Hettinga. Bij pasteurisatie gaan nauwelijks voedingsstoffen verloren. Er zijn vitamines die een paar procent naar beneden gaan, maar dat heeft geen invloed op de gezondheid.”

“Als je thuis melk kookt, verhit je het al veel verder.” Ook het Voedingscentrum bevestigt dat de voedingswaarde van gepasteuriseerde melk vrijwel gelijk is aan die van rauwe melk.

Onzichtbare risico’s

De belangrijkste reden waarom rauwe melk wordt afgeraden, is de kans op besmetting met schadelijke bacteriën zoals salmonella, listeria en E. coli. Die kunnen ernstige voedselinfecties veroorzaken, vooral bij kwetsbare mensen als jonge kinderen, zwangeren, ouderen of mensen met een aangetaste weerstand.

“Schadelijke bacteriën zitten heel vaak in rauwe melk,” zegt Hettinga. “In pasteurisatie worden die allemaal afgedood. De tijd en temperatuur is daar ook specifiek op afgesteld.”

Volgens Hettinga is de kans op besmetting bij rauwe melk tot honderden keren groter dan bij gepasteuriseerde melk. Toch benadrukt hij dat een gezond volwassen lichaam daar vaak wel tegen kan. “Voor een volwassene is er geen enorm risico, het is geen Russisch roulette.”

Weet wat je drinkt

Wie rauwe melk wil drinken, doet dat meestal uit overtuiging: omdat het natuurlijker voelt, omdat je het direct bij de boer haalt of vanwege de smaak. Voor gezonde volwassenen is dat in principe geen probleem, maar je moet je bewust zijn van de risico’s en zorgvuldig omgaan met hygiëne en koeling.

Maar voor de gedachte dat rauwe melk gezonder zou zijn dan gepasteuriseerde melk is geen wetenschappelijk bewijs. En voor kwetsbare mensen en kinderen is het risico op besmetting simpelweg te groot.

Of je nu kiest voor ‘puur natuur’ of gepasteuriseerd gemak: zorg dat je weet wat er in je glas zit.