Reactie Ministerie van Infrastructuur en Nederlandse Zorgautoriteit

Ministerie van Infrastructuur 

Waarom is ervoor gekozen om de Gezondheidsraad niet meer te laten adviseren over rijbewijskeuringen?
Vóór 2012 ontving het ministerie regelmatig losse en soms zelfs tegenstrijdige verzoeken vanuit de medische praktijk om de medische rijgeschiktheidseisen aan te passen. Ook duurde het in die periode erg lang wanneer het ministerie een adviesaanvraag indiende bij de Gezondheidsraad over medische keuringen. Daarom werd in 2012 de Commissie Rijgeschiktheid opgericht. Zij konden snel en eenduidig adviseren over medische keuringen.

De afgelopen jaren is de situatie veranderd. Dat heeft verschillende redenen:

- Medische geschiktheidseisen worden steeds vaker op Europees niveau geregeld
- Er is minder behoefte aan zuiver medisch-wetenschappelijk advies en meer aan beleidsmatig advies over hoe in de uitvoering de lasten voor de betrokkenen zo laag mogelijk kunnen blijven zonder de verkeersveiligheid in gevaar te brengen. Hierdoor was er in 2022 en 2023 samen slechts één adviesaanvraag ingediend bij de Gezondheidsraad.

Daarom is de Commissie Rijgeschiktheid per 1 januari 2025 opgeheven. Sindsdien wordt bij iedere voorgenomen aanpassing afzonderlijk beoordeeld of we daarvoor een adviesaanvraag indienen bij de Gezondheidsraad. Dit is dus nog steeds een mogelijkheid.

Een andere mogelijkheid is dat we dit advies uitvragen binnen de uitvoering en/of bij medische professionals van bijvoorbeeld beroepsverenigingen. Ook kunnen we expertise inwinnen bij onderzoeks- en kennisinstituten.

Per beoordeling wordt dus gekeken waar we advies het best kunnen uitvragen, en dat kan nog steeds de Gezondheidsraad zijn.

Wie houdt zich hier nu mee bezig?
Zie antwoord hierboven.

Per 1 december 2025 hoeven mensen met ADHD, ADD en autisme geen medische keuring meer te ondergaan. Wanneer is een medische keuring voor een bepaalde aandoening niet meer noodzakelijk?
Klopt. Voor deze besluiten zijn expertsessies georganiseerd met o.a. SWOV, CBR, diverse
hoogleraren en patiëntenverenigingen zoals de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Voor mensen met autisme geldt dat er onvoldoende wetenschappelijk bewijs is dat zij meer ongelukken veroorzaken of meer verkeersovertredingen begaan dan andere rijbewijshouders. Voor mensen met ADD of ADHD geldt dat enkel deze aandoeningen vrijwel niet leiden tot beperkingen in de rijgeschiktheid; en dat het verhoogde verkeersrisico zit in comorbide (bijkomende) aandoeningen. Op deze bijkomende aandoeningen wordt nog steeds gekeurd.

Het besluit of een medische keuring wel of niet noodzakelijk is, hangt af van verschillende factoren. Bijvoorbeeld wanneer de eisen niet langer aansluiten bij de nieuwste medisch-wetenschappelijke inzichten.

Daarnaast worden rijgeschiktheidseisen vastgelegd in de Europese Rijbewijsrichtlijn. Nederland kan niet afwijken van de bepalingen in deze richtlijn.

In hoeverre is het redelijk dat mensen voor de rest van hun leven een medische keuring moeten ondergaan ondanks dat hun medische situatie stabiel is?
In Nederland worden mensen alleen regelmatig gekeurd wanneer dit noodzakelijk is voor de verkeersveiligheid. Als aandoeningen stabiel zijn, gelden er geen eisen voor een periodieke keuring.

In de praktijk kan verwarring ontstaan over wat “stabiel” betekent. Iemand kan langere tijd geen klachten ervaren, terwijl de medische aandoening zelf niet stabiel is. Hoewel dit voor betrokkenen niet altijd redelijk kan voelen, worden periodieke beoordelingen alleen opgelegd als deze noodzakelijk zijn voor de verkeersveiligheid. Het ministerie maakt deze afweging zoals hierboven vermeldt op basis van medisch- wetenschappelijke literatuur, en inzichten van professionals vanuit de medische wetenschap en de uitvoering (CBR). Dit alles om de verkeersveiligheid te waarborgen.

 Vereniging Ieder(in) is een belangenorganisatie voor mensen met een beperking. Zij verwijzen naar het VN Verdrag Handicap waarin staat dat mensen met een beperking geen meerkosten mogen hebben vanwege hun beperking. Zij zijn van mening dat dat wel het geval is als het gaat om rijbewijskeuringen. Daarom pleit Ieder(in) voor een compensatieregeling voor deze kosten. Bijvoorbeeld dat deze kosten worden opgenomenin het basispakket van de zorgverzekering. Hoe denk het Ministerie van IenW daarover?
In Nederland worden geen strengere eisen gesteld dan nodig is voor het waarborgen van de verkeersveiligheid. We vinden het belangrijk dat ook mensen met een beperking toegang hebben tot de auto wanneer dat nodig is, en dat dit veilig kan gebeuren. Daarom zijn er verschillende manieren hoe iemand met een beperking een rijbewijs kan halen of behouden. Bijvoorbeeld met een beperkte geschiktheidstermijn of met een aanpassing van het voertuig. We willen zorgen dat iemand met een medische aandoening die gevolgen kan hebben voor de rijgeschiktheid, tóch veilig kan deelnemen aan het verkeer.

Rijgeschiktheidskeuringen brengen inderdaad kosten met zich mee. We streven ernaar om die kosten zo laag mogelijk te houden. Het grootste deel van de kosten voor de rijbewijskeuringen bestaat uit de tarieven van de keurend artsen. De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) stelt hiervoor jaarlijks de maximumtarieven vast.

Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat gaat niet over wat er in het basispakket zit, dat is het Ministerie van Volksgezondheid. Op dit moment vindt de formatie plaats, dus de formerende partijen kunnen hierover ook een standpunt innemen. Overigens zijn rijgeschiktheidskeuringen geen behandelingen: deze dienen uitsluitend om vast te stellen wat de mogelijkheden zijn om met een aandoening veilig deel te kunnen nemen aan het verkeer.

Nederlandse Zorgautoriteit (NZa)

• Wordt er gehandhaafd of keuringsartsen zich houden aan deze regels? Wat zijn de gevolgen als een keuringsarts meer in rekening brengt dan wat de NZa voorschrijft?

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) houdt toezicht op een juiste declaratie van de geleverde zorg. Meldingen hierover nemen we serieus en kunnen aanleiding zijn voor verdere toezichtacties. In het verleden hebben we aanwijzingen opgelegd aan keurders die zich niet aan de regels hielden. Op basis van signalen hebben we in het verleden actie ondernomen richting betrokken stakeholders zoals het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en het CBR. We hebben daar aangegeven welke zaken in onze ogen onwenselijk waren voor mensen die gekeurd moeten worden. Dit heeft voor komend jaar bijgedragen aan een flinke doorbraak door een aanpassing in de wet waardoor mensen met o.a. ad(h)d/autisme niet meer medisch gekeurd hoeven te worden. Dit betreft een grote groep mensen die niet meer gekeurd hoeft te worden.    

• Mensen met een chronische aandoening worden vaak verwezen naar meerdere specialisten, de kosten kunnen daardoor flink oplopen. Als iemand diabetes heeft, dan kan die bijvoorbeeld worden verwezen naar de internist, oogarts en cardioloog. Maar die persoon moet dan voor drie verschillende keuringen betalen, is dat nog wel redelijk? 

De NZa maakt alleen de prestaties en bijbehorende tarieven voor de specialistische rijbewijskeuringen, voor beantwoording van deze vraag verwijs ik je door naar bij het CBR.

• Vereniging Ieder(in) is een belangenorganisatie voor mensen met een beperking. Zij verwijzen naar het VN Verdrag Handicap waarin staat dat mensen met een beperking geen meerkosten mogen hebben vanwege hun beperking. Maar dat is wel het geval als het gaat om rijbewijskeuringen. Daarom pleit Ieder(in) voor een compensatieregeling voor deze kosten, zoals dat deze kosten worden opgenomen in het basispakket van de zorgverzekering. Vindt de NZa dat een goed idee?

De NZa gaat niet over wat er in het basispakket zit en/of welke andere vergoedingen gelden. De inhoud van het basispakket wordt bepaald door het Zorginstituut, zij vallen net als de NZa onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Voor de beantwoording van deze vraag verwijs ik je door naar hen.