Reactie Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

Finasteride heeft een flinke lijst van bijwerkingen zoals een lager libido, erectiestoornissen, vermindering van spermakwaliteit en suïcidale gedachten. Tegelijkertijd is werkzaamheid van het middel gering. Vindt de minister dat het medicijn wel doelmatig genoeg is? Experts vertellen ons dat zij afraden dit medicijn in te zetten tegen haaruitval. Zij redeneren dat de bijeffecten te zwaar zijn voor wat het medicijn oplevert. Hoe kijkt de minister hiernaar?

De bijwerkingen van finasteride zijn bij VWS bekend. Deze worden verzameld, geregistreerd en geanalyseerd door stichting Lareb, op basis van meldingen van gebruikers van finasteride. Daardoor is er goed zicht op mogelijke nadelige effecten van het middel. Het College ter Beoordeling van geneesmiddelen (CBG) kijkt naar de balans tussen effectiviteit, veiligheid en kwaliteit van medicijnen. Daar zijn deze bijwerkingen ook bekend. Het CBG vult de informatie over bijwerkingen ook aan op de relevante plekken, zoals in de bijsluiter. Ook worden deze doorgegeven aan het Europees Medicijn Agentschap (EMA). Het EMA heeft eerder dit jaar extra maatregelen geadviseerd voor finasteride. Daarom wordt tegenwoordig door de apotheker een patiëntenkaart met het middel meegegeven met informatie over de risico’s. Door gebruikers hier expliciet op te wijzen, is het doel dat ze op tijd stoppen met het medicijn en contact opnemen met een arts bij nadelige bijwerkingen. Daarnaast hebben relevante zorgverleners een risicoinformatiebrief (DHPC) over finasteride gekregen. Het is altijd verstandig je ervan bewust te zijn wat mogelijke bijwerkingen zijn van een geneesmiddel. Daarom wordt dit middel ook niet zomaar voorgeschreven door een arts. Bij twijfel over bijwerkingen of de effectiviteit van welk middel dan ook, is het altijd verstandig in gesprek te gaan met je arts of apotheker (zie ook het antwoord op de volgende vraag).

Het medicijn wordt steeds vaker gebruikt. Voornamelijk bij jonge mannen. Vindt de minister dit een zorgelijk ontwikkeling?

De stijging in het aantal finasteridegebruikers hoeft op zichzelf niet direct reden tot zorg te zijn, wanneer voorschrijvers zich aan de geldende richtlijnen blijven houden. Het is aan voorschrijvers om samen met hun patiënt het juiste behandelplan te bepalen bij haaruitval. Hiervoor kunnen voorschrijvers gebruik maken van de richtlijn van het Nederlands Huisartsen Genootschap voor alopecia (Alopecia | NHG-Richtlijnen). Deze richtlijn is in eerste instantie gericht op niet-medicamenteuze behandeling in de vorm van psychische begeleiding bij het leren omgaan met kaalheid. Alleen als het nodig en passend is volgt daarna, bij alopecia androgenetica (erfelijke vorm van haaruitval) met een hoge lijdensdruk, een behandeling met finasteride bij mannen. Een hoge lijdensdruk, ofwel ernstige mentaal/emotionele problemen, vanwege kaalheid doet zich vooral voor bij jonge mannen. VWS gaat ervan uit dat voorschrijvers op basis van hun professionele expertise een zorgvuldige afweging kunnen maken of dat het geval is wanneer zij besluiten finasteride voor te schrijven. Meer informatie is hierover ook te vinden op Thuisarts.nl (https://www.thuisarts.nl/kaalheid-bij-mannen/ik-word-kaal-man).

Het is ontzettend makkelijk om het medicijn online te verkrijgen via 'online huisartsen'. Wij hebben binnen drie minuten een vragenlijst online ingevuld, waarna wij een recept hebben ontvangen. Kan de minister hierop ingrijpen?

De minister van VWS vindt het wenselijk dat patiënten de mogelijkheid hebben om online receptgeneesmiddelen te bestellen. In de wet- en regelgeving is vastgelegd dat een voorschrijver altijd moet beschikken over de geactualiseerde medicatiehistorie van de patiënt en de medicatiehistorie voor zover nodig raadpleegt - ook bij onlineconsulten. Dit waarborgt dat zowel voorschrijvers als apothekers verantwoorde en goede zorg kunnen en moeten leveren. De minister van VWS weet dat via sommige online platforms (te) gemakkelijk recepten worden uitgeschreven en dat apothekers op basis van dat recept een middel verstrekken. Als zo’n voorschrijver of apotheker in Nederland is gevestigd, en de inspectie constateert dat verleende zorg niet in overeenstemming is met de geldende richtlijnen, kan zij handhavend optreden. Er is hierin ook een belangrijke rol weggelegd voor de betrokken beroepsgroepen (zoals huisartsen en apothekers) en de normen die zij stellen voor goede zorg, bij de online verkoop van middelen zoals hier genoemd. De minister van VWS gaat ervan uit dat artsenorganisaties het voorschrijven van geneesmiddelen op deze manier - dus zonder een vorm van consult - géén goede zorg vinden. En ook dat apothekers, als zij goede zorg verlenen, geen medicijnen meegeven of opsturen als deze via (veelal buitenlandse) websites voorgeschreven worden. Het is dus ook aan de beroepsgroepen zelf om hierover met elkaar goede afspraken te maken. In het algemeen blijft de minister benadrukken dat mensen nooit zomaar zelf medicijnen moeten bestellen en gebruiken. Ga met medische vragen altijd naar je huisarts, is zijn advies. Er zijn goede redenen waarom dit soort medicijnen alleen op recept verkrijgbaar zijn en niet zomaar voorgeschreven worden. Bij finasteride, maar dat geldt voor alle receptplichtige geneesmiddelen, is het belangrijk dat patiënten begeleid worden door een zorgverlener, zeker omdat het per persoon sterk verschilt hoe je op de medicatie reageert en bijwerkingen ernstig kunnen zijn.