Samengesteld gezin: juridische en fiscale aspecten

Uit RADAR+

Erven je stiefkinderen?

Je eigen kinderen erven automatisch. Daar is niet eens een testament voor nodig. Zelfs als je je kinderen onterft, kunnen ze altijd nog een deel van de nalatenschap opeisen. Dat is de 'legitieme portie', het deel waar ze hoe dan ook wettelijk recht op hebben. 'Bij stiefkinderen is dat anders', zegt advocaat Bregje Boelens van Advocaten Familie- en Erfrecht in Eindhoven. 'Stiefkinderen erven alleen als je ze in je testament tot erfgenaam benoemt.'

Wat is erfbelasting, en waarom moet je dat eigenlijk betalen?

Lees meer: Hoeveel erfbelasting moet je betalen (en waarom)?

Mag je stiefkinderen belastingvrij schenken?

Ouders mogen hun kinderen jaarlijks belastingvrij € 5.427 geven. Ook kunnen ze hun kinderen tussen de achttien en veertig jaar belastingvrij hogere bedragen schenken. 'Voor stiefkinderen gelden deze vrijstellingen alleen als je getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt met hun vader of moeder', zegt Boelens. 'In dat geval worden stiefkinderen fiscaal op precies dezelfde manier behandeld als eigen kinderen. Niet alleen als je ze geld geeft, maar ook als ze van je erven.' Dat betekent dat ze belastingvrij een hoger bedrag mogen erven en dat ze over de erfenis een lager belasting- tarief betalen. Als je samenwoont met de vader of moeder van je stiefkinderen zonder geregistreerd partnerschap gelden deze vrijstellingen niet. Dan blijven de stiefkinderen 'vreemden' in de ogen van de fiscus. 'Behalve wanneer je als samenwoner het gezag over de stiefkinderen hebt', aldus Boelens. Dat kan met een officiële procedure bij de rechtbank. Maar alleen als de andere biologische ouder uit beeld is, bijvoorbeeld na een overlijden.'

Bijna 10 procent van de gezinnen in Nederland met kinderen onder de achttien jaar is een samengesteld gezin. Hoe pak je geldkwesties aan?

Lees meer: Geldkwesties in samengestelde gezinnen

Moet je alimentatie betalen voor stiefkinderen?

Na een scheiding hoef je geen alimentatie te betalen voor stiefkinderen. 'Stiefouders hebben tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap wel een onderhoudsplicht voor minderjarige stiefkinderen', zegt  Boelens. 'Maar die onderhoudsplicht stopt zodra de relatie is beëindigd. Dus ook als de 'echte' vader of moeder zou overlijden, want dan is de relatie ook beëindigd.' Als stellen samenwonen, geldt de onderhoudsplicht niet – behalve wanneer ze het gezag over de stiefkinderen hebben.

Hoe zit het met alimentatie voor de partner?

Ben je gescheiden en krijg je partneralimentatie, dan stopt die alimentatie zodra je gaat trouwen of samenwonen met je nieuwe partner. De kinder- alimentatie die je van je ex krijgt, gaat wel door. Maar het zou kunnen dat het bedrag van de kinderalimentatie wordt aangepast. Als je met je nieuwe partner gaat trouwen of een geregistreerd partnerschap sluit, wordt je nieuwe partner ook onderhoudsplichtig voor jouw kinderen. 'Dan zou het zo kunnen zijn dat je ex-partner minder kinder- alimentatie hoeft te betalen', zegt Boelens.

Hoe regel je dat goed?

'Er is geen ideale oplossing', stelt Boelens. 'Het hangt van de situatie af. Een stiefkind dat je al kent sinds het een peuter was, kan voelen als een eigen kind. Soms hebben mensen met hun stiefkinderen zelfs beter contact dan met hun eigen kinderen. Maar het komt ook voor dat mensen helemaal niet met hun stiefkinderen kunnen opschieten.' Zij raadt aan om met een deskundige, meestal de notaris, te bespreken wat je precies wilt. Die kan uitleggen wat er gebeurt bij schenken, overlijden of uit elkaar gaan en de afspraken goed vastleggen. Boelens: 'Stel dat je kinderen en stiefkinderen financieel gelijk wilt behandelen. Dat kun je regelen. Maar je stiefkinderen hebben ook nog een andere ouder en andere opa's en oma's van wie ze misschien geld krijgen of erven. Wil je daar rekening mee houden?' Het wordt nog ingewikkelder als er drie soorten kinderen zijn in één gezin, van haar, van hem en van hen samen. Boelens: 'In stiefgezinnen is het juridisch en fiscaal allemaal net iets complexer.'

Je denkt dat je in het huis kunt blijven wonen na de dood van je partner, maar wat als de stiefkinderen een erfdeel opeisen?

Lees meer: De 9 grootste missers bij erfenissen

Hoe regel je je nalatenschap goed? Radar Radio besteedde hier eerder aandacht aan in een radio-uitzending.

Terugluisteren (of lezen): 6 aandachtspunten om je nalatenschap goed te regelen

Wil je meer van dit soort handige informatie? Kijk op radarplus.nl