Staatsbank terug in Nederland? Adviesraad wijst die kant op
'Moet SNS een staatsbank blijven?' Die vraag gooide Radar drie jaar geleden op, toen SNS in overheidshanden terechtkwam. 'Ja', zei destijds 81 procent van bijna 60.000 door Radar ondervraagde Nederlanders. Nu komt de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) met het advies dat de publieke bank terug moet keren.
De WRR heeft donderdag het rapport 'Geld en Schuld: De publieke rol van banken' gepubliceerd. Een van de aanbevelingen is een publiek verankerd alternatief voor betalen en sparen, naast de huidige (commerciële) banken. Dit kan volgens de WRR 'de vorm van een bank aannemen, al dan niet door de overheid opgezet, die zich alleen met betalen en sparen bezighoudt. Een ambitieuzere vorm is de introductie van digitaal centrale-bankgeld'.
Een publiek verankerde bank, daarover heeft Radar al eerder een balletje opgegooid door te stellen dat SNS - reeds in handen van de staat - een staatsbank kan vormen. Een staatsbank is een bank die door de staat wordt gerund, waarbij de staat ook alle beslissingen neemt. Beslissingen in het belang van de maatschappij, in plaats van in het belang van winst voor de bank zelf. Waar je je geld brengt, spaart, betaalt en eventueel ook kunt lenen. Maar waar verder geen risicovolle activiteiten worden ondernomen zoals het handelen in ingewikkelde financiële producten, die gericht zijn op winst.
Bekijk de reportage, waarin Radar een aantal voor- en tegenstanders van een staatsbank aan het woord laat:
Wel of geen staatsbank voor Nederland?
Lees ook de uitslag van het onderzoek van Radar onder bijna 60.000 mensen:
Overtuigend 'ja' voor staatsbank
Burgerinitiatief 'Ons Geld', ook aan het woord in de uitzending van Radar, verzamelde in een paar jaar geleden 120.000 handtekeningen om geldschepping voortaan exclusief in publieke handen te leggen. Dit initiatief heeft het thema op de politieke agenda gezet, waarna de WRR is gevraagd om onderzoek te doen naar de voor- en nadelen van verschillende systemen van geldschepping.
Meer weten over geldschepping? Bekijk de animatie die uitlegt hoe geld gemaakt wordt.
De belangrijkste adviezen uit het rapport van de WRR zijn de onderstaande vier punten:
- Zorg voor diversiteit in de financiële sector
De drie grote banken hebben juist een groter aandeel gekregen: van 71% in 2006 naar 75% in 2016). WRR raadt aan om burgers een publiek verankerd alternatief te bieden voor betalen en sparen, zoals een betaalbank.
- Tem de overmatige schuldengroei
Nederland heeft hoge private schulden. Dit levert instabiliteit op, en zorgt ervoor dat herstel na een crisis langer duurt. De WRR noemt het fiscaal gelijktrekken van schuld en eigen vermogen als een belangrijke stap. Het beperken van de aftrek op schuld en het introduceren van een aftrek op eigen vermogen kunnen hieraan bijdragen.
- Wees beter voorbereid op de volgende crisis
De WRR raadt aan om van tevoren na te denken over de voor- en nadelen van maatregelen die tijdens een volgende crisis ter tafel zullen komen.
- Veranker de publieke dimensie van banken
De WRR wijst erop dat de combinatie van private activiteiten van banken in combinatie met publieke functies spanningen oplevert. De WRR pleit voor bijvoorbeeld het instellen van een maatschappelijke adviesraad om de belangen van de samenleving beter te verankeren.
Meer weten over het financiële stelsel in Nederland?